GARNEGIE EUROPE
Της Judy Dempsey
Το μέλλον της ασφάλειας στην Ευρώπη παίζεται στην Ελλάδα και στην Ουκρανία. Οι κρίσεις που μαστίζουν τις δύο αυτές χώρες δεν είναι μόνο οικονομικές, που απορρέουν από τις αποτυχίες της Αθήνας και του Κιέβου να αντιμετωπίσουν τις θεμελιώδεις διαρθρωτικές αδυναμίες των κρατικών θεσμών τους.
Οι δύο κρίσεις αφορούν, επίσης, και την αδυναμία της Ευρώπης να αναγνωρίσει ότι εάν η Ελλάδα αποχωρήσει από την Ευρωζώνη και αν η Ευρώπη σταματήσει να προσφέρει στην Ουκρανία τη μέγιστη πολιτική και οικονομική υποστήριξη, η ασφάλεια της Ευρώπης θα είναι σε κίνδυνο.
Επειδή η Ευρώπη δεν διαθέτει καμία πραγματική πολιτική ασφάλειας και άμυνας και, κατά συνέπεια, καμία στρατηγική απέναντι στην Ελλάδα και στην Ουκρανία, εξαρτιόταν από το ΝΑΤΟ, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την ασφάλειά της. Η βάση αυτής της ασφάλειας είναι πλέον υπό αμφισβήτηση, διότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν εσωτερικεύσει τις απειλές που η Ελλάδα και η Ουκρανία ενέχουν για την ασφάλεια της Ευρώπης και τη διατλαντική σχέση.
Πέρα από όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, ένα Grexit θα σπείρει τον όλεθρο σε αυτό το τμήμα της νότιας Ευρώπης.
Για αρχή, μια ελληνική έξοδος θα προκαλούσε ζημιά στα Δυτικά Βαλκάνια, τα οποία δεν είναι σε καλή κατάσταση. Η βούληση της περιοχής να προχωρήσει με περαιτέρω οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις έχει σχεδόν εξατμιστεί. Οι δεσμοί μεταξύ των τοπικών ολιγαρχών και των πολιτικών ελίτ έχουν αποδυναμώσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Η χρηστή διακυβέρνηση αποτελεί πολυτέλεια.
Η επιρροή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία κάποτε παρείχε το κίνητρο για μεταρρυθμίσεις στην περιοχή, έχει εξασθενίσει. Με κάποιο τρόπο, η προοπτική της ένταξης στην ΕΕ δεν είναι πλέον η κινητήρια δύναμη που ήταν κάποτε.
Ένα Grexit θα κάνει ανυπολόγιστη ζημιά σε αυτό το μέρος της Ευρώπης. Με την πάροδο των χρόνων, οι Ελληνικές εταιρείες είχαν επενδύσει στα Δυτικά Βαλκάνια. Οι επενδύσεις αυτές έχουν ήδη στερέψει λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Ένα Grexit θα κάνει τους ξένους επενδυτές να μείνουν μακριά από την Ελλάδα και τις γειτονικές της χώρες. Οι εναπομείναντες μεταρρυθμιστές στην περιοχή θα απομονωθούν περαιτέρω.
Όσον αφορά τη διάσταση της ασφάλειας, η πρόσφατη αστάθεια στην πΓΔΜ, τη γείτονα της Ελλάδας, εξέθεσε την ευπάθεια του εν λόγω κράτους. Η ΕΕ άργησε να αντιδράσει στην εύθραυστη κατάσταση ασφαλείας της πΓΔΜ.
Μόλις οι Πόλεμοι της Γιουγκοσλαβίας έληξαν το 1999, με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας για να σταματήσει η εθνοκάθαρση του Κοσσυφοπεδίου, υπήρχε η ελπίδα ότι η ΕΕ θα αναλάβει την πολιτική και οικονομική ευθύνη για αυτό το μέρος της Ευρώπης. Η Ένωση δεν έκανε καλή δουλεία σε αυτό, ούτε στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, ούτε και στο Κοσσυφοπέδιο. Χωρίς την παρουσία του ΝΑΤΟ, το Κοσσυφοπέδιο θα ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ό, τι είναι σήμερα.
Ένα Grexit θα δημιουργούσε ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις για την προσφυγική κρίση στην Ευρώπη, για την οποία η ΕΕ και τα κράτη μέλη εξακολουθούν να μην διαθέτουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική. Η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την καθημερινή εισροή των προσφύγων. Μια ελληνική έξοδος από την Ευρωζώνη θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τα υπερεθνικιστικά και αντι-μεταναστευτικά κόμματα της χώρας. Η Ευρώπη δεν έχει, ούτε τα όργανα, ούτε και τα μέσα στον τομέα της ασφάλειας για να αντιμετωπίσουν την πιθανή αστάθεια μιας μεγαλύτερης προσφυγικής κρίσης. Θα πρέπει να εξαρτηθεί από το ΝΑΤΟ.
Και μετά υπάρχει η τύχη των Κυπριακών συνομιλιών σχετικά με το πώς να τελειώσει η διαίρεση του νησιού. Η αποτυχία ή η επιτυχία των συνομιλιών εξαρτάται τόσο από την Ελλάδα και την Τουρκία, όσο και από την ίδια την Κύπρο. Μια εξασθενημένη Ελλάδα δεν θα είναι καλός οιωνός για τις διαπραγματεύσεις. Εν ολίγοις, ένα Grexit θέτει σοβαρές απειλές για την ασφάλεια στην Ευρώπη. Χωρίς το ΝΑΤΟ, οι Ευρωπαίοι δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτές τις απειλές.
Το ίδιο γίνεται και με την Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι μόλις και μετά βίας μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση στον τομέα της ασφαλείας που δημιουργήθηκε από τη συνεχή παρέμβαση της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία. Και όσο περισσότερο καιρό συνεχίζεται η κρίση στην Ουκρανία, τόσο πιθανότερο είναι ότι η Γερμανία θα μπορούσε να αρχίσει να ταλαντεύεται.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έχει καταφέρει να κρατήσει όλες τις 28 χώρες της ΕΕ ενωμένες σχετικά με την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο πράγμα με το Βερολίνο να υποστηρίζει τις προσπάθειες των ΗΠΑ για την ενίσχυση της ασφάλειας των κρατών της Βαλτικής ή την παροχή εκπαίδευσης και μη θανατηφόρων όπλων στον Ουκρανικό στρατό.
Μερικοί από τις ελίτ της Γερμανίας λαχταρούν να γυρίσουν στις παλιές μέρες της Ostpolitik, όταν η Γερμανία ηγήθηκε της επαναπροσέγγισςη με τη Ρωσία, ενώ η Μόσχα χρησιμοποιούσε αυτή τη σχέση για να αποδυναμώσει την Ευρώπη και να υπονομεύσει τη διατλαντική συμμαχία. Σιωπηρή σε αυτή την Ανατολική πολιτική ήταν μια καχυποψία, αν όχι η κριτική, προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρά το γεγονός πως η Ουάσιγκτον είναι ο εγγυητής της ασφάλειας της Ευρώπης.
Αυτή η κριτική φιλτραρίστηκε μέσα από μια ομιλία που δόθηκε από τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών Frank-Walter Steinmeier στις 30 Ιουνίου του 2015, με αφορμή τα εξήντα χρόνια από τότε που η Γερμανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ. Ο Steinmeier δήλωσε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά ότι τα "παλιά αντανακλαστικά από εκείνη την εποχή είναι ακόμα στη θέση τους και φαίνεται να ζωντανεύουν αυτές τις μέρες".
Ενώ επέκρινε τα σχέδια του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin για τον εκσυγχρονισμό των στρατηγικών οπλοστασίων πυραύλων της Ρωσίας, ο ίδιος έμμεσα επέκρινε τις ΗΠΑ για τη "ραγδαία αύξηση της ρητορικής [που] μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση στην περιοχή. Είναι προς το συμφέρον μας οι απαντήσεις μας να βασίζονται λιγότερο στα αντανακλαστικά και περισσότερο στον τόνο και στη διορατική στρατηγική σκέψη".
Αλλά, ο τόνος, δεν είναι υποκατάστατο της στρατηγικής. Όσον αφορά την Ουκρανία, η στρατηγική της Ευρώπης πρέπει να είναι σαφής. Η Ευρώπη πρέπει να δεσμευτεί ότι θα βοηθήσει να κάνει την Ουκρανία σταθερή και θα υποστηρίξει τις μεταρρυθμίσεις του Κιέβου. Χωρίς μεταρρυθμίσεις των κρατικών θεσμών της, η Ουκρανία δεν θα απαλλαχθεί από τη διαφθορά, τις πελατειακές σχέσεις και την επιρροή της ολιγαρχίας, που αντιτίθενται στις μεταρρυθμίσεις και σε μια ζωντανή δημοκρατία. Η Ρωσία θα είναι αυτή που ωφελείται από μια μη μεταρρυθμισμένη Ουκρανία.
Είναι το ίδιο για την Ελλάδα, όπου οι διαδοχικές κυβερνήσεις, σαν να μη το είχε συνειδητοποιήσει η ΕΕ, απέτυχαν να δημιουργήσουν ισχυρούς και διαφανείς θεσμούς με βάση τη χρηστή διακυβέρνηση. Οι Ευρωπαίοι πληρώνουν τώρα ένα υψηλό τίμημα για την αδιαφορία που επέδειξαν στη δυσλειτουργική οικονομία και τις κρατικές δομές στην Ελλάδα.
Ένα Grexit και η διστακτικότητα της Ευρώπης να δεσμευθεί για την Ουκρανία θα βάλουν φρένο στις μεταρρυθμίσεις και θα θέσουν τις δύο χώρες σε μια πορεία για να γίνουν αποτυχημένα κράτη. Μακάρι η Ευρώπη να ξυπνούσε και να συνειδητοποιούσε τις επιπτώσεις αυτών των δύο κρίσεων στην ασφάλεια.
Δημοσίευση σχολίου