EUROPEAN COUNCIL OF FOREIGN RELATIONS
Του Julien Barnes-Dacey
Καθώς η Συρία και το Ιράκ έχουν βυθιστεί σε εμφύλιο πόλεμο που έχει ήδη βοηθήσει στο να δώσει πνοή στο Ισλαμικό Κράτος, η λεβαντίνικη τάξη είναι σε κατάσταση κατάρρευσης. Ακόμη κι αν διατηρηθούν τα κρατικά σύνορα, η περιοχή έχει εισέλθει σε μια φάση βίαιης παραμόρφωσης που αναμορφώνει ριζικά ολόκληρο το τοπίο, ενισχύει τους φορείς και τις δυνάμεις, τόσο τοπικούς όσο και περιφερειακούς, αντιτιθέμενοι ριζικά στην πρότερη κατάσταση.
Οι ρίζες της σημερινής κρίσης μπορούν να ανιχνευθούν πίσω στην επέμβαση του 2003 στο Ιράκ, το οποίο παραδόθηκε στους Σιίτες. Όχι μόνο αυτό είχε σημαντικές εσωτερικές επιπτώσεις., αντιστρέφοντας τον πολυετή έλεγχο της χώρας από τους Σουνίτες, αλλά επίσης οδήγησε την χώρα στην τροχιά της Τεχεράνης όπου είχε προηγουμένως θεωρηθεί ως προπύργιο εναντίον των ιρανικών φιλοδοξιών για περιφερειακή επέκταση. Με πολλούς τρόπους, ούτε η σουνιτική μειονότητα της χώρας ούτε τα περιφερειακά αραβικά κράτη αποδέχθηκαν ποτέ πλήρως αυτόν τον μετασχηματισμό –ούτε η νέα σιιτική τάξη επιδίωξε να τους διευκολύνει- και η χώρα έχει υποστεί μια κατάσταση εμφυλίου πολέμου έκτοτε.
Η σύγκρουση στη Συρία είναι η δεύτερη πράξη του ίδιου αγώνα, με τις ειρηνικές διαδηλώσεις για αλλαγή να μεταμορφώνονται γρήγορα σε έναν ευρύτερο περιφερειακό αγώνα, που οδηγείται εν μέρει από την επιθυμία της πλειοψηφίας των σουνιτών της Συρίας, να αναιρέσει την βίαιη διακυβέρνηση της μειονότητας των Αλεβιτών, αλλά επίσης και από τη φιλοδοξία των περιφερειακών δυνάμεων να αντιστρέψουν την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στη Συρία και να αλλάξουν την περιφερειακή ισορροπία υπέρ τους. Η σύρραξη στη Συρία έχει βοηθήσει να αναζωογονηθεί ο αγώνας για την εξουσία στο Ιράκ, εγείροντας επίσης παρόμοια ερωτήματα στο Λίβανο όπου ο σουνιτικός πληθυσμός θρηνεί για την απώλεια της ιστορικής δύναμης του ιρανικού, υποστηριζόμενου από τη σιιτική Hezbollah.
Σε αυτό το πλαίσιο, και καθώς το ζήτημα της σουνιτικής ταυτότητας και ηγεσίας έχει περιέλθει στο προσκήνιο για την αντιμετώπιση μιας σειράς "περιφερειακών ταπεινώσεων, η βίαιη σύγκρουση έχει προκαλέσει την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους. Σε αντίθεση με τους τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να βλέπουν τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις μέσα από το πρίσμα του τωρινού συστήματος έθνους-κράτους, το όραμα του ISIS εκτείνεται στην κατάρρευση ολόκληρης της περιφερειακής τάξης, και της αντικατάστασή της με ένα διακρατικό σουνιτικό χαλιφάτο. Ήδη έχει επιδιώξει να επιβάλλει αυτή τη νέα τάξη στα σπάργανα των διασυνοριακών εδαφών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της στη Συρία και το Ιράκ.
Ολόκληρη η λεβαντίνικη τάξη, έχοντας καταρρεύσει από αυτές τις συγκρούσεις, έχει αλλάξει ριζικά. Οι βαθιές συγκρούσεις, ο γεωγραφικός και θρησκευτικός κατακερματισμός, η άνοδος των μη κρατικών, ενόπλων φορέων και οι διακρατικές ιδεολογίες, στρώνουν το έδαφος για μια ριζική αναμόρφωση ολόκληρης της περιοχής. Ενώ οι κρατικοί παράγοντες, τόσο στην περιοχή όσο και στην Δύση, συνεχίζουν να εστιάζουν στην ιερότητα της εδαφικής ακεραιότητας της περιοχής, η πραγματικότητα επί τόπου κινείται γρήγορα στην αντίθεση κατεύθυνση, εν μέρει ως άμεσο αποτέλεσμα των πολιτικών που οι ίδιοι επιδιώκουν.
Το Ισλαμικό Κράτος είναι ίσως η πιο ορατή εκδήλωση αυτής της τάσης, αλλά με πολλούς τρόπους είναι μόνο μια αντανάκλαση των βαθύτερων αλλαγών που εξελίσσονται, και ακόμη κι αν τελικά ηττήθηκαν, οι δυνάμεις αυτές θα συνεχίσουν να σκίζουν την περιοχή. Μένει να δούμε εάν και πώς η περιοχή μπορεί τελικά να σταθεροποιηθεί, με τη διεύρυνση της κατάρρευσης παρά την αποκλιμάκωσή της να είναι η πιο άμεση προοπτική, πιθανώς προμηνύοντας σε μια ακόμη πιο καταστροφική Πράξη Τρία. Αλλά όταν κατακαθίσει η σκόνη, η περιοχή θα βρεθεί με μια πολύ πιο διαφορετική γεωγραφία κατανομής των εξουσιών.πηγή
Δημοσίευση σχολίου