Αποδεσμεύθηκαν τελικά την Πέμπτη, 19 Ιανουαρίου 2012, με καθυστέρηση, για πρώτη φορά τριών εβδομάδων, τα βρετανικά έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, που αφορούν στην Κύπρο και στην Ελλάδα για το έτος 1981. Από το περιεχόμενο της φετινής αποδέσμευσης, όμως, διακρίνεται και μια αυστηρότερη επιλογή, που προφανώς επιβλήθηκε αυτήν τη φορά. Και που ευλόγως δημιουργεί υποψίες ότι πιθανόν να σχετίζεται με τις τρέχουσες συνομιλίες και έντονες προσπάθειες του Λονδίνου να κλείσει το Κυπριακό μέχρι τον Ιούλιο, όπως επιδιώκει η Τουρκία.
Επέκταση των χωρικών υδάτων των βάσεων
ΤΟΝ Οκτώβριο του 1981, το Υπουργείο Άμυνας της Βρετανίας και το Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας συζητούσαν την αναγκαιότητα, πλέον, να επεκτείνονταν τα χωρικά ύδατα των βρετανικών βάσεων από τα τρία μίλια στα 12. Αυτό, έλεγαν, ήταν αναγκαίο για την άμυνα των αεροδιαδρόμων τους, σε περίπτωση τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον της Βάσης Ακρωτηρίου, και θα βοηθούσε και τις θαλάσσιες περιπόλους τους να είναι εντός του νόμου. «Οι περισσότεροι στόχοι στις βρετανικές βάσεις βρίσκονται βεβαίως κοντά στη θάλασσα», σημείωνε επιστολή ημερ. 1 Οκτωβρίου 1981, από το Υπ. Άμυνας προς το Φόρεϊν Οφις.
ΣΤΙΣ 11 Σεπτεμβρίου 1981, ο Ραούφ Ντενκτάς είχε συνάντηση στο Λονδίνο με τον Lord Privy Seal Sir Ian Gilmour στο Φόρεϊν΄Οφις, εν τη παρουσία και άλλων Βρετανών αξιωματούχων. Ο Ντενκτάς τους είπε ότι ο λόγος που επισκεπτόταν διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν για να ενημερώσει ότι ήταν εναντίον συζήτησης του Κυπριακού στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Ο Ντενκτάς ζήτησε τη βοήθεια της Βρετανίας ως επικεφαλής της Κοινοπολιτείας να προωθήσει αντιπροσώπευση του κατοχικού καθεστώτος στο συνέδριο Κοινοπολιτείας που θα λάμβανε χώρα στην Αυστραλία, με το στάτους του παρατηρητή. Το αίτημά του απορρίφθηκε. Ο Ντενκτάς ισχυρίστηκε ότι δεν έπρεπε οι Ελληνοκύπριοι να επιμένουν στα ποσοστά στο εδαφικό, και ισχυρίστηκε ότι η γη που κατέχουν οι Τουρκοκύπριοι ήταν δική τους πριν από το 1963. Ο Βρετανός αξιωματούχος κ. Daunt τού ανέφερε ότι το εμπόδιο για λύση όλων των προβλημάτων ήταν αναγκαστικά η αναγνώριση, η οποία συνεπαγόταν την ανάγκη προόδου στις συνομιλίες. Ο Ντενκτάς δεν ήταν αισιόδοξος για λύση: «Αν οι Ελληνοκύπριοι δεν δέχονται μια σχέση συνεταιρισμού, το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί», είπε
ΣΕ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ σημείωμα για τον Ραούφ Ντενκτάς τον Σεπτέμβριο του 1981 έγραψαν οι Βρετανοί: «...Ούτω καλούμενος 'Πρόεδρος του Τουρκικού Ομόσπονδου Κράτους της Κύπρου',.. Δικηγόρος του Στέμματος το 1950. Παραιτήθηκε το 1957 και ανέλαβε ως πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Τουρκοκυπριακών Συνδέσμων, αγωνίστηκε εναντίον της Ένωσης και για τη διχοτόμηση και μάλλον υποκίνησε τις τουρκοκυπριακές εξεγέρσεις εναντίον της ΄Ενωσης το 1958. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της ΤΜΤ παρόλο ότι κρατούσε απόσταση από τις επιχειρήσεις της...
Ευθυνόταν σε μεγάλο βαθμό για την τουρκική αδιαλλαξία που οδήγησε στο συνταγματικό αδιέξοδο στα θέματα φορολογίας και δημαρχείων (1960-1963). Έπαιξε κύριο ρόλο όταν ξέσπασαν οι μάχες τον Δεκέμβριο του 1963. Συμμετείχε στη διάσκεψη του Λονδίνου το 1964. Η κυπριακή κυβέρνηση αρνήθηκε να του επιτρέψει την επιστροφή του στην Κύπρο μέχρι τον Απρίλιο του 1968. Έμεινε τα τέσσερα αυτά χρόνια στην Τουρκία εκτός από μια σύντομη μυστική επίσκεψη στα Κόκκινα το 1964 και μια απόπειρα να επιστρέψει το 1967, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψή του και την εκδίωξή του πίσω στην Τουρκία.. Το 1968 ανέλαβε ως εκπρόσωπος της κοινότητάς του στις ενδοκοινοτικές συνομιλίες με τον Κληρίδη... Πάσχει από σύνδρομο κατωτερότητας και γι’ αυτό νευριάζει εύκολα, και φαντάζεται ότι τον παρεξηγούν...»
Οι κατευθυντήριες του Hugo Gobbi
με τις σκόπιμες ασάφειες
ΣΤΙΣ 12 Αυγούστου 1971, η Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία έστειλε εμπιστευτικά στο Φόρεϊν ΄Οφις αντίγραφο των ανανεωμένων συνταγματικών κατευθυντήριων γραμμών του εκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ Hugo Gobbi, αφού τους έγιναν κάποιες αλλαγές καθ’ υπόδειξη της Βρετ. Υπ. Αρμοστείας. Οι κατευθυντήριες του Gobbi έφεραν το όνομα «Κατευθυντήριες γραμμές για Σύνταγμα της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Κύπρου». Αποτελείτο από 32 παραγράφους και είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η 31η παράγραφος αναφέρεται στη «δημιουργία ειδικού ταμείο ανάπτυξης για τη Βόρεια Επαρχία» με σκοπό την εξίσωση του οικονομικού επιπέδου μεταξύ των δύο Επαρχιών, το οποίο θα χρηματοδοτούσε η Ομόσπονδη Κυβέρνηση, αλλά θα καλούνταν να συνεισφέρουν και ξένες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί.
Σε τηλεγράφημά του προς το Λονδίνο, ο Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία P.A. Rhodes έγραψε ότι γενικά το έγγραφο του Γκόμπι είναι πιο κοντά στις τουρκοκυπριακές ιδέες παρά τις ελληνοκυπριακές. Αυτό είναι σκόπιμο, έγραψε, εφόσον οι συνταγματικές πρόνοιες σχεδιάστηκαν έτσι ούτως ώστε να προσφέρουν στους Τουρκοκύπριους για να παραχωρήσουν και εκείνοι περισσότερο εδαφικό. Και ο Αρμοστής πρόσθεσε:
«Ο Γκόμπι σκόπιμα το ετοίμασε με γενικολογίες, και σε περιπτώσεις με ασάφειες... και συμφωνώ ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί... τα σχόλιά μας να είναι ελάχιστα ούτως ώστε να μη φανεί ότι η πηγή τους είναι βρετανική (ή αμερικανική)».
Οι Ελληνοκύπριοι θα πληρώσουν ακριβά
ΣΤΟ Foreign Office τον Απρίλιο του 1981 βρίσκουμε ότι υπήρξε και εισήγηση να παρθεί απόφαση για μεγάλες πιέσεις προς τηνελληνοκυπριακή πλευρά να δεχθεί τη λύση που θα πρότειναν τα Ηνωμένα ΄Εθνη, καλώντας και τις κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας να συμβάλουν με πιέσεις. Και να έκαναν ξεκάθαρο οι Βρετανοί στους Ελληνοκύπριους ότι αν δεν δεχόντουσαν το τι θα πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη, θα πλήρωναν μεγάλο τίμημα για την άρνησή τους, μέσω αυξημένων εμπορικών και άλλων επαφών με τους Τουρκοκύπριους στο βορρά και ίσως και αποχώρηση των Βρετανών από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, αν συνέχιζαν να απορρίπτουν λογικές προτάσεις των Η.Ε.
Όμως, παράλληλα, υπήρχαν και ανησυχίες για τέτοιες πιέσεις φοβούμενοι αρνητικές επιπτώσεις για τα βρετανικά συμφέροντα στην Κύπρο και τις βάσεις τους, εφόσον πάντοτε η ομαλή λειτουργία των βάσεων βασιζόταν στην καλή θέληση των Κυπρίων.
Τη λύση αυτή που θα προωθούσαν τα Ηνωμένα ΄Εθνη μέσω του Γκόμπι, την ονόμασαν οι Βρετανοί «παράθυρο ευκαιρίας» και η θέση τους ήταν πως: «Μεταξύ 1963, το σύνταγμα της δικοινοτικής ανεξαρτησίας κατέρρευσε... Από την τουρκική εισβολή το 1974, ντε φάκτο διχοτόμηση. Η μόνη δυνατή βάση λύσης είναι μία χαλαρή διπεριφερειακή ομοσπονδία με τους Ελληνοκύπριους να δέχονται ένα σύνταγμα που να δίνει στους Τουρκοκύπριους κανονική αυτονομία (εν πάση περιπτώσει, πλήρη έλεγχο της ασφάλειάς τους) και οι Τουρκοκύπριοι να κάνουν σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις (προς το παρόν με 20% του πληθυσμού κατέχουν το 40% της δημοκρατίας)...»
«Διάδρομος» Δεκέλειας και «Ομόσπονδης Επαρχίας»
ΣΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ που είχε ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ Hugo Gobbi με τον κ. Μάρτιν της βρετανικής Υπ. Αρμοστείας στη Λευκωσία, ο τελευταίος του είπε ότι οι Τούρκοι θα επιμένουν να έχουν ένα σημείο επαφής μεταξύ του τουρκοκυπριακού μέρους και των συνόρων της ανατολικής βάσης (Δεκέλειας). Μια λύση θα είναι ένας διάδρομος. Ο Γκόμπι είπε ότι αντιλαμβανόταν τη βρετανική θέση και ότι οι Ελληνοκύπριοι θα ήταν πιο ευέλικτοι στην περιοχή αυτή παρά εκείνη της Μόρφου... Προς το παρόν σκεφτόταν, έγραφε η αναφορά προς το Λονδίνο, να προτείνει τους αριθμούς των ποσοστών και να χρησιμοποιήσει τη γραμμή με το 28%... (Οι Τούρκοι σε κατ’ ιδίαν συνάντησή τους με τον Γκόμπι επιβεβαίωσαν τον κ. Μάρτιν, επέμεναν ότι σε οποιαδήποτε διευθέτηση πρέπει να τους εξασφάλιζε πρόσβαση στη Βάση της Δεκέλειας). «Αντιλαμβανόμαστε πλήρως την ιδιαίτερη λεπτότητα των σχεδίων αυτών.
Το μόνο αντίγραφο των εγγράφων αυτών βρίσκεται κοντά μας και τα έχει στη διάθεσή του ο Γκόμπι όταν τα χρειάζεται. Προσφερθήκαμε να ενημερώσουμε και τον Αμερικανό πρέσβη αλλά δεν ενδιαφέρθηκε. Εκτός από τον Γκόμπι, το προσωπικό της Αρμοστείας και τον κ. Στόουν, ο μόνος άλλος που γνωρίζει για την άσκηση αυτή είναι ο Διοικητής των βρετανικών στρατευμάτων και αμφότεροι είναι πλήρως ενήμεροι για το πόσο απόρρητα είναι. Δεν υπάρχει περίπτωση οι Ελληνοκύπριοι να δουν τη γραμμή του 28% δίχως περαιτέρω συζήτηση μεταξύ εμάς και των Ηνωμένων Εθνών. Επομένως δεν προβλέπουμε καμία δυσκολία να διασφαλίσουμε ότι το σημείο στην Ανατολική Βάση (Δεκέλειας) είναι πλήρως απόρρητο»
Οι τουρκικές προτάσεις με την υποτιθέμενη επιστροφή Βαρωσιού
Ο ΓΚΟΜΠΙ, τον Αύγουστο του 1981, έδωσε, εμπιστευτικά, στον ΄Υπ. Αρμοστή της Βρετανίας και τον Αμερικανό πρέσβη στη Λευκωσία αντίγραφο των τουρκικών προτάσεων. Οι εδαφικές προτάσεις που ήταν σε μορφή χάρτου, θα έδιδαν στους Ελληνοκύπριους τη νεκρά ζώνη, ένα μεγάλο μέρος της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου με μικρά «pockets» κατά μήκος της γραμμής, το μεγαλύτερο των οποίων κοντά στην ανατολική περιοχή της Βάσης στη Δεκέλεια. Ο Νίκος Ρολάνδης είχε πιστέψει, γράφουν τα έγγραφα, ότι οι Τούρκοι θα προέβαιναν στην επιστροφή της Αμμοχώστου με αντάλλαγμα το άνοιγμα του αεροδρομίου Λευκωσίας και είχε πείσει και τους Ελληνοκύπριους περί τούτου, όμως σύντομα οι Τούρκοι άλλαξαν ιδέα...
Εν τω μεταξύ, ενωρίς τον Φεβρουάριο του 1981 το Νομικό Τμήμα του Φόρεϊν ΄Οφις ξανασκέφθηκε το θέμα και ήταν της άποψης ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν θα δεχόντουσαν η περιοχή να καλύπτεται από τους νόμους της Δημοκρατίας. «Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσοι Τουρκοκύπριοι θα μείνουν στο Βαρώσι και αν θα συνεχίσουν να έχουν ιδιοκτησία γης εκεί», έγραφε προς τον Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστή στις 27.2.1981. Ο Γκόμπι ήταν της άποψης να ισχύουν οι νόμοι αμφοτέρων των πλευρών, όμως το Νομικό Τμήμα του Φ.Ο. διαφωνούσε. Υπό την προϋπόθεση ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι θα βρίσκονταν στην περιοχή ή θα επικρατούσαν κάποια τουρκοκυπριακά συμφέροντα προέβλεπε ως μία λύση το Βαρώσι (όσο θα διδόταν πίσω) να κυβερνάται από διοικητή διορισμένο από τα Ηνωμένα Έθνη...
Της Φανούλας Αργυρού
πηγή
Δημοσίευση σχολίου