Ο γόρδιος δεσμός του ελληνικού χρέους

333 π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος προσεγγίζει με το στράτευμα του το Γόρδιο της Μικράς Ασίας και εξετάζει με ιδιαίτερη σπουδή τον γόρδιο δεσμό. Ο δεσμός ήταν εξαιρετικά περίπλοκος με την αρχή του να μην φαίνεται πουθενά ευδιάκριτη. Με συνοπτικές διαδικασίες, ο Μέγας Αλέξανδρος κόβει τον γόρδιο δεσμό με το σπαθί του.

Ελλάδα, 2011 μ.Χ. Η Τρόικα εξετάζει με προσοχή όλες τις διαστάσεις του ελληνικού χρέους το οποίο εκτιμάται (από το Δ.Ν.Τ.) ότι θα ξεπεράσει το 172% του ΑΕΠ το 2012. Η τρόικα, ως άλλος Μέγας Αλέξανδρος, πιστεύει ότι κάνοντας χρήση ενός τεράστιου ψαλιδιού θα «κόψει» το 50%-60% του ελληνικού χρέους καταστώντας το με αυτό τον τρόπο βιώσιμο.

Η ιστορία βέβαια διδάσκει επαναλαμβανόμενη. Οταν το ελληνικό κράτος το 1893 (επί Χαριλάου Τρικούπη) εξέφρασε την αδυναμία περαιτέρω εξωτερικού δανεισμού με συνέπεια τη μονομερή αναστολή εξυπηρέτησης του εξωτερικού χρέους, το χρέος βρισκόταν στο 176% του ΑΕΠ (τα στοιχεία προέρχονται από τις χρονολογικές σειρές του αρχείου των καθηγητών Carmen Reinhart και Kenneth Rogoff).

Η χρεοκοπία λοιπόν του ελληνικού κράτος δεν οδήγησε αυτόματα σε μείωση του χρέους. Πράγματι, η επιτυχής επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, η οποία συνοδεύτηκε από την εγκατάσταση ξένων εμπειρογνωμόνων στην Ελλάδα για την παρακολούθηση της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής οδήγησε σε αύξηση (όχι μείωση) του χρέους. Το τελευταίο, έφτασε στο 206% του ΑΕΠ το 1900 και μειώθηκε στο 162% του ΑΕΠ (κάτω δηλαδή από το χρέος του 1893) μόνο το 1906, δεκατρία δηλαδή έτη μετά την πτώχευση!

Και επειδή πολύς λόγος γίνεται για την επίδραση-domino της δημοσιονομικής κατάστασης μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, αξίζουν να αναφερθούν τα ακόλουθα. Πρώτον, η Πορτογαλία χρεοκόπησε το 1892 (ένα έτος δηλαδή πριν από την Ελλάδα). Το 1892, το χρέος της Πορτογαλίας βρισκόταν στο 58% του ΑΕΠ.

Χρειάστηκαν λοιπόν 15 έτη για να μειωθεί το χρέος της Πορτογαλίας στο 48% του ΑΕΠ το 1907. Δεύτερον, στατιστική ανάλυση αιτιότητας (η οποία είναι γνωστή ως Granger causality test) των μακροχρόνιων χρονολογικών σειρών του χρέους της Ελλάδας και της Πορτογαλίας στη διάρκεια της περίοδου 1860 - 2010 από τους αρθρογράφους του παρόντος άρθρου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η δημοσιονομικές εξελίξεις (συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων χρεοκοπίας) της μίας χώρας μεταφέρονται και στην άλλη. Με άλλα λόγια, συμπεραίνουμε ότι η επίδραση-domino είναι στατιστικά τεκμηριωμένη με ότι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της Ευρωζώνης.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι δεν πρέπει να περιμένουμε μεγάλη ανακούφιση από ένα haircut (όσο γενναίο και αν αυτό είναι), ειδικά αν αναλογιστούμε ότι η πλειονότητα των ελληνικών ομολόγων βρίσκεται στα χέρια ελληνικών τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων. Οι όποιες λύσεις προκριθούν θα είναι επίπονες και απαιτούν την συνδρομή όλων.

Κώστας Μήλας Θεόδωρος Παναγιωτίδης
ΠΗΓΗ