Ο γιος του Νίκου Ζαχαριάδη σπάει τη σιωπή του και αμφισβητεί την Ελλη Παππά
Ο ΝΙΚΟΣ Ζαχαριάδης και το ΚΚΕ κίνησαν γη και ουρανό για να σωθεί ο Μπελογιάννης» δηλώνει ο γιος του άλλοτε πανίσχυρου και αδιαφιλονίκητου ηγέτη του κόμματος κ. Ιωσήφ Ζαχαριάδης στην πρώτητου συνέντευξη έπειτα από πολλά χρόνια. Με αφορμή την προσφάτως εκδοθείσα (από το Μουσείο Μπενάκη) «πολιτική διαθήκη» της Ελλης Παππά,συντρόφου του Ν. Μπελογιάννη που εκτελέστηκεαπό το μετεμφυλιακό καθεστώς στις 30 Μαρτίου 1952, στην οποία επιρρίπτεται η πολιτική ευθύνη για την εκτέλεση του «ανθρώπου με το γαρίφαλο» στον τότε, κραταιό ακόμη, «τιμονιέρη» του κόμματος, ο κ. Ζαχαριάδης- «ο Σηφάκος», όπως τον αποκαλούσε ο πατέρας του- δίνει τη δική του διάσταση. «Δεν κρατώ καμιά κακία για όσα λέει η Ελλη Παππά για τον πατέρα μου. Την καταλαβαίνω και ας είναι άδικη» σημειώνει,
τονίζοντας ότι «ο Μπελογιάννης ήταν ήρωας και για το κόμμα του και για τον πατέρα μου και για τον ελληνικό λαό». Επίσης, αμφισβητεί ότι ο Ν. Ζαχαριάδης «θυσίασε» τον Μπελογιάννη γιατί τον θεωρούσε μελλοντικό αντίπαλό του. «Ο Ζαχαριάδης
ήταν αδιαμφισβήτητος ηγέτης του ΚΚΕ και ο Μπελογιάννης δεν ήταν αρχομανής, καρεκλοκυνηγός και δελφίνος. Συνεπώς, ούτε ο Μπελογιάννης αποτελούσε καμία απειλή για τον Ζαχαριάδη ούτε ο Ζαχαριάδης ένιωθε τέτοια απειλή» επισημαίνει. Επιπλέον, χαρακτηρίζει σαθρό το επιχείρημα ότι με την καταγγελία από τον Ζαχαριάδη της επιστολής του Ν. Πλουμπίδη, μιας απεγνωσμένης προσπάθειας που κατέβαλε ο τότε επικεφαλής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ αναλαμβάνοντας ανοιχτά κάθε ευθύνη ώστε να αποτρέψει τις εκτελέσεις, αφαιρέθηκε κάθε πολιτικό και νομικό περιθώριο για αναψηλάφηση της υπόθεσης. Θεωρεί ότι τέτοιο δεν υπήρχε και υποστηρίζει ότι η μόνη δυνατότητα για να διασωθεί ο Μπελογιάννης ήταν «η δημόσια πρόταση που έκανε η ΚΕ του ΚΚΕ στην κυβέρνηση της Αθήνας να κατέβει στην Ελλάδα η ηγεσία του κόμματος και να δικαστεί, εφόσον υπήρχαν διεθνείς εγγυήσεις για μια δίκαιη δίκη». Υπερήφανος για το όνομα που φέρει, ο κ. Ζαχαριάδης επισημαίνει: «Πολλές συκοφαντίες γράφτηκαν για τον πατέρα μου, αλλά, όπως έλεγε ο ίδιος, “την τιμή κανένας δεν μπορεί να σου την αφαιρέσει, την τιμή μπορείς μονάχα να τη χάσεις”».
- Στην πολιτική διαθήκη της Ελλης Παππά, η οποία κυκλοφόρησε προσφάτως, αποδίδονται πολιτικές ευθύνες στον Νίκο Ζαχαριάδη για την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Τι γνώμη έχετε εσείς;
«Δεν κρατώ καμία κακία για όσα λέει η Ελλη Παππά για τον πατέρα μου, παρά το γεγονός ότι παλαιότερα, τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80, άλλα έλεγε. Την καταλαβαίνω και ας είναι άδικη. Σε ό,τι αφορά τη στάση του πατέρα μου, όποιος γνωρίζει λίγη Ιστορία θα ξέρει πως ο Ν. Ζαχαριάδης και το ΚΚΕ, με ηγέτη τον Ζαχαριάδη, κίνησαν γη και ουρανό για να σωθεί ο Ν. Μπελογιάννης. Αναφέρω μόνο την τεράστια διεθνή κινητοποίηση που έγινε γι΄ αυτόν τον σκοπό, στην οποία συμμετείχαν οι μεγαλύτερες προσωπικότητες του κόσμου. Ο Πολ Ελυάρ, ο Ζαν Κοκτό, ο ΖανΠολ Σαρτρ, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Τσάρλι Τσάπλιν είναι μερικά μόνο από τα ονόματα διανοουμένων και καλλιτεχνών που προσπάθησαν να σώσουν τον Μπελογιάννη. Είναι δυνατόν σε όλη αυτή την κινητοποίηση να μην αναγνωρίζεται καμία συμβολή του Ν. Ζαχαριάδη ως ηγέτη του ΚΚΕ;».
«Είναι παραμύθι ότι ο Ζαχαριάδης ήταν αδίστακτος»
- Υπάρχει η διατυπωμένη άποψη της Παππά ότι ο Ζαχαριάδης έψαχνε για έναν ήρωα και έναν προδότη και τους «βρήκε» στον Μπελογιάννη και στον Πλουμπίδη, αντιστοίχως. Πώς το σχολιάζετε; «Ολα αυτά εντάσσονται σε ένα παραμύθι που έχει καλλιεργηθεί χρόνια και θέλει να παρουσιάσει τον Ν. Ζαχαριάδη ως έναν αδίστακτο πολιτικό ηγέτη, χωρίς συναισθήματα και ηθικές αρχές, ως έναν άνθρωπο που δεν έκανε τίποτε άλλο από το να μεθοδεύει το κακό των άλλων για να εξυπηρετήσει το πολιτικό συμφέρον το δικό του και του κόμματος. Πρόκειται για αστειότητες».
- Γιατί; «Θα σας πω. Σε ό,τι αφορά τον Μπελογιάννη η Ελλη Παππά λέει πως ο Ζαχαριάδης ήθελε στο πρόσωπό του έναν ήρωα. Γιατί; Ηξερε ο Ζαχαριάδης εκ των προτέρων ότι θα συλληφθεί ο Μπελογιάννης και θα εκτελεστεί; Ηξερε εκ των προτέρων ότι ο Μπελογιάννης με τη σύλληψή του και με τη δίκη του θα ξεπρόβαλλε ως φυσιογνωμία τέτοιου μεγέθους που τον γνωρίζουμε; Στην Ελλάδα την περίοδο 1950-1955, από ό,τι λένε οι παλιοί που ξέρουν, ήρθαν παράνομα περί τα 140 στελέχη του ΚΚΕ. Ολοι αυτοί ήρθαν για να οργανώσουν την παράνομη δουλειά του κόμματος. Ηταν διαλεχτά και ικανά στελέχη, και ασφαλώς η δουλειά που έρχονταν να κάνουν απαιτούσε ηρωισμό. Αυτός ο ηρωισμός όμως καμία σχέση δεν έχει με αυτόν που περιγράφει η Ελλη Παππά. Με αυτά που λέει ταυτίζει τον ήρωα με το θύμα, με το πρόβατο που οδηγείται στη σφαγή. Και αυτό αδικεί τον Μπελογιάννη, που ήταν συνειδητός κομμουνιστής. Στην εποχή που έζησε και έδρασε γνώριζε πως ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε βήμα του. Ο Μπελογιάννης ήταν ήρωας και για το κόμμα του και για τον πατέρα μου και για τον ελληνικό λαό που αγωνιζόταν για δημοκρατία, ελευθερία, για μια καλύτερη κοινωνία. Θύμα δεν ήταν κανενός».
«Οι χαφιέδες και οι προδότες ήταν τότε μια καθημερινότητα»
- Για την περίπτωση του Ν. Πλουμπίδη τι πιστεύετε;
«Είναι γνωστό ότι η καθοδήγηση του ΚΚΕ του είχε ζητήσει αμέσως μετά τον Εμφύλιο να φύγει από την Ελλάδα και να περάσει στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Αυτό δεν έγινε κατορθωτό. Δεν εξετάζω το γιατί. Επομένως, αφού ο Ζαχαριάδης ήθελε τον Πλουμπίδη στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ στις Λαϊκές Δημοκρατίες, πώς ήθελε ταυτόχρονα στο πρόσωπό του έναν προδότη; Το ότι ο Πλουμπίδης αργότερα καταγγέλθηκε ως προδότης δεν δικαιολογεί τον ισχυρισμό της Ελλης Παππά στον οποίο αναφέρεστε. Γιατί, αν πάμε με αυτή τη λογική, μπορεί κάποιος να πει ότι η Παππά κατηγορεί τον Ζαχαριάδη για κάτι που και η ίδια ανέπτυξε ως τα άκρα. Στο βιβλίο της όλα- ή τουλάχιστον τα πιο σημαντικά γεγονότα- τα ερμηνεύει με την κατασκευή προδοτών. Προδό της ο Ακριτίδης, προδότης ο Βαβούδης, ύποπτος ο ένας, μισοπροδότης ο άλλος κ.ο.κ. Κοιτάξτε, η εποχή όπου έζησαν αυτοί οι άνθρωποι ήταν πολύ δύσκολη. Οι χαφιέδες και οι προδότες ήταν στην καθημερινότητά τους.
Και ήταν πραγματική, όχι φανταστική, απειλή. Ζούσαν με αυτή την απειλή και είχαν κάθε λόγο να είναι καχύποπτοι. Στο πλαίσιο αυτό έκαναν και λάθος εκτιμήσεις».
- Τι πίστευε ο πα τέρας σας για τον Μπελογιάννη; «Ο Στέφανος Παπαγιάννης, στρατιωτικό στέλεχος του ΚΚΕ στην Εθνική Αντίσταση και στον Δημοκρατικό Στρατό, έλεγε τούτη την ιστορία: Τον Αύγουστο του 1949, όταν ο ΔΣΕ υποχωρούσε, στην Αλβανία, δημιουργήθηκε ένα τμήμα με στρατιωτικό διοικητή τον Χαρίλαο Φλωράκη και πολιτικό επίτροπο τον Νίκο Μπελογιάννη. Στο τμήμα αυτό δόθηκε αποστολή να περάσει στα μετόπισθεν του κυβερνητικού στρατού, να μαζέψει τους σκόρπιους αντάρτες και να τους βγάλει με ασφάλεια στην Αλβανία. Οταν έφυγε το τμήμα των ανταρτών για την αποστολή του, ο Ζαχαριάδης- σύμφωνα με τον Παπαγιάννη- είπε τα εξής για τον Μπελογιάννη και τον Φλωράκη: “Αν το κόμμα χάσει κάποιον από τους δύο ή και τους δύο, θα κάνει εκατό χρόνια για να βγάλει ισάξιούς τους”. Αυτή ήταν η γνώμη του πατέρα μου για τον Μπελογιάννη. Μάλιστα είχε ζητήσει από τον πιστό σύντροφο και φίλο του, τον ποιητή Αλέξη Πάρνη, να γράψει ένα επικό ποίημα, το οποίο εκδόθηκε- ήταν ένα ολόκληρο βιβλίο και κυκλοφόρησε σε πολλές γλώσσες με τον τίτλο “Μπελογιάννης”. Ρωτήστε τον Πάρνη, ζει και βασιλεύει γράφοντας ασταμάτητα».
«Η ηγεσία του ΚΚΕ ήταν έτοιμη να δικαστεί με εγγυήσεις»
«Υπήρχε δυνατότητα να ασκηθούν ένδικα μέσα για αναθεώρηση της δίκης και, τουλάχιστον, για την αναβολή της εκτέλεσης του Μπελογιάννη. Ηταν η δημόσια πρόταση που έκανε η ΚΕ του ΚΚΕ στην κυβέρνηση της Αθήνας, να κατέβει στην Ελλάδα η ηγεσία του κόμματος και να δικαστεί εφόσον υπήρχαν διεθνείς εγγυήσεις για μια δίκαιη δίκη. Δυστυχώς η Ελλη Παππά αυτή την πρόταση δεν την αναφέρει καθόλου. Δεν την ήξερε; Δεν την έμαθε ποτέ; Δεν τη θυμάται; Πολύ θα ήθελα, πάντως, αν ζούσε, να μας έλεγε τη γνώμη της».
- Με λίγα λόγια, υπήρχε περιθώριο- νομικό ή πολιτικό- ώστε να γλιτώσουν την εκτέλεση ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του;
«Η υπόθεση Μπελογιάννη ήταν μια πολιτική υπόθεση που δεν αφορούσε μόνο τον ίδιο. Στο πρόσωπό του αφορούσε ολόκληρο το ΚΚΕ, τα μέλη, τους οπαδούς του, όσους δηλαδή πίστευαν στην κομμουνιστική ιδεολογία. Ηταν μια πολιτική υπόθεση και έπρεπε να αντιμετωπιστεί με πολιτικά μέσα, έστω και αν αυτή η πολιτική αντιμετώπιση περνούσε από την πόρτα κάποιου δικαστηρίου. Στις 23.2.1952, λίγες ημέρες αφότου ξεκίνησε η δεύτερη δίκη του Μπελογιάννη, το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του έλεγε μεταξύ άλλων - σας το διαβάζω: “Το ΚΚΕ δηλώνει ότι είναι πάντα έτοιμο να δεχτεί μέσα στην ίδια την Αθήνα οποιαδήποτε πολιτική αντιδικία με τον μοναρχοφασισμό και την αμερικανοκρατία, εφόσον θα εξασφαλίζονταν οι απαραίτητες νομικές και πολιτικές εγγυήσεις, κάτω από την εποπτεία του ίδιου του λαού και έγκυρων και αρμόδιων διεθνών δημοκρατικών και προοδευτικών οργανώσεων”. Ενώ υπογραμμιζόταν ότι “η δίκη Μπελογιάννη είναι προπέτασμα καπνού για να καλύψει απ΄ τον λαό και την παγκόσμια κοινή γνώμη τα έργα τους αυτά, τους πραγματικούς σκοπούς τους”».
- Δηλαδή;
« Δηλαδή το ΚΚΕ δεχόταν να έρθει να δικαστεί στην Αθήνα (η ηγεσία του προφανώς, που θεωρούνταν υπαίτια από το καθεστώς) εφόσον εξασφαλιζόταν μια ανοιχτή και δίκαιη δίκη. Εκεί νομίζω πως έπρεπε να ριχτεί όλο το βάρος και εκεί ρίχτηκε με την καμπάνια που έκανε το κόμμα και ο Ν. Ζαχαριάδης σε όλον τον κόσμο για τη σωτηρία του Μπελογιάννη. Η επιστολή Πλουμπίδη ήταν έξω από αυτό το πλαίσιο. Ηταν μια ηρωική πράξη, γιατί ο άνθρωπος δεχόταν να θυσιαστεί. Αλλά ήταν έξω από το πλαίσιο που το ΚΚΕ είχε χαράξει για τη σωτηρία του Μπελογιάννη».
Ο Μπελογιάννης δεν ήταν απειλή για τον Ζαχαριάδη
«Ολοι αυτοί οι ισχυρισμοί είναι ανάξιοι σχολιασμού. Ο Ζαχαριάδης, για την εποχή όπου μιλάμε, ήταν αδιαμφισβήτητος ηγέτης του ΚΚΕ και ο Μπελογιάννης δεν ήταν αρχομανής, καρεκλοκυνηγός και δελφίνος. Συνεπώς, ούτε ο Μπελογιάννης αποτελούσε καμία απειλή για τον Ζαχαριάδη ούτε ο Ζαχαριάδης ένιωθε τέτοια απειλή. Επιπλέον, θα ήθελα να σημειώσω ένα συμπέρασμα που βγαίνει από την ιστορία: οι αφοσιωμένοι αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος ουδέποτε συνέδεσαν την επαναστατική τους δράση με θέσεις και καρέκλες. Αν ήθελαν θέσεις και καρέκλες, μπορούσαν να τις βρουν χωρίς να τραβήξουν όσα τράβηξαν. Εχω ακούσει πολλά παρόμοια. Ο Βαφειάδης, π.χ., ισχυριζόταν ότι ο Μανιαδάκης παρέδωσε τον Ζαχαριάδη στην Γκεστάπο για να τον διαφυλάξει ως πράκτορα! Πολλές συκοφαντίες γράφτηκαν για τον πατέρα μου. Οπως όμως είπε ο ίδιος, “την τιμή κανένας δεν μπορεί να σου την αφαιρέσει, την τιμή μπορείς μονάχα να τη χάσεις”».
- Στις «Μαρτυρίες» της η ίδια κατηγορεί ευθέως τον πατέρα σας ότι «επίσπευσε την εκτέλεση του Νίκου (Μπελογιάννη) αφαιρώντας κάθε νομική δυνατότητα αναβολής (της ποινής)». Και αναφερόταν στην καταγγελία της επιστολής Πλουμπίδη. Τι άποψη έχετε εσείς;
«Το επιχείρημα αυτό είναι εντελώς σαθρό. Ο Μπελογιάννης δεν καταδικάστηκε και εκτελέστηκε επειδή ήταν αρχηγός του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ. Καταδικάστηκε και εκτελέστηκε με τον Νόμο 375/1936 της δικτατορίας του Μεταξά ως κατάσκοπος. Στην πρώτη δίκη που καταδικάστηκε σε θάνατο με τον Ν. 509 σαν αρχηγός του παράνομου μηχανισμού δεν έγινε δυνατή η εκτέλεσή του διότι ο Εμφύλιος είχε λήξει και έτσι δεν μπορούσε να εκτελεστεί με όρους και προϋποθέσεις πολέμου. Γι΄ αυτό έγινε η δεύτερη δίκη. Γι΄ αυτό και κατασκευάστηκε η κατηγορία της κατασκοπείας. Ο Πλουμπίδης αναλάμβανε την ευθύνη της ηγεσίας του παράνομου μηχανισμού για να απαλλάξει από αυτή την ευθύνη τον Μπελογιάννη. Αλλά αυτό δεν ήταν ισχυρό ένδικο μέσο διότι, όπως σας είπα, ο Μπελογιάννης δεν καταδικάστηκε με τέτοια κατηγορία».
Ο Πλουμπίδης δεν ήταν χαφιές
«Από ό,τι ξέρω, από ό,τι έχω ακούσει, στέλνονταν εκθέσεις από τον παράνομο μηχανισμό και από μέλη του κόμματος, αξιολογούνταν καταστάσεις για τη δουλειά στις παράνομες οργανώσεις και για τις ενέργειες του Ν. Πλουμπίδη. Το υλικό που συγκεντρώθηκε και αξιολογήθηκε για την υπόθεση Πλουμπίδη δεν το γνωρίζω και συνεπώς δεν μπορώ να το αξιολογήσω. Ξέρω όμως ότι υπήρχε ολόκληρος φάκελος. Ενας τέτοιος φάκελος υπάρχει στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (στα ΑΣΚΙ). Πιθανόν υλικά για την υπόθεση υπάρχουν και στο Αρχείο του ΚΚΕ. Θα ήθελα παρά πολύ αυτά τα υλικά- ό,τι έχουν τα ΑΣΚΙ και ό,τι υπάρχει στο ΚΚΕ- να δημοσιευθούν για να μάθουμε όλοι σε ποια στοιχεία στηρίχθηκε η κατηγορία σε βάρος του Πλουμπίδη. Για μένα δεν ήταν χαφιές. Πέρασαν όμως σχεδόν 60 χρόνια από τότε. Δεν πρέπει να κλείσει αυτή η υπόθεση και να μάθουμε όλοι τι έγινε;».
Ο Ζαχαριάδης ήταν μεγάλος ηγέτης και θαυμάσιος πατέρας
«Οσοι γνώρισαν τον πατέρα μου, αλλά και νεότεροι που τον έμαθαν από τα βιβλία, λένε ότι υπήρξε μεγάλος ηγέτης. Ο Ηλίας Ηλιού έχει γράψει κάπου ότι τρεις μεγάλους ηγέτες γέννησε η Ελλάδα: τον Χαρίλαο Τρικούπη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Νίκο Ζαχαριάδη. Μπορεί να είναι υπερβολικό αυτό που λέει, αλλά ο πατέρας μου υπήρξε μεγάλη ηγετική προσωπικότητα. Δεν θα τον κρίνω εγώ ως ηγέτη και ως ιστορικό πρόσωπο. Ως πατέρας ήταν θαυμάσιος. Θα παρακαλούσα όμως τους ιστορικούς και τους ερευνητές τόσο τον πατέρα μου όσο και τους άλλους να μην τους κρίνουν με τον καλό ή τον κακό μύθο τους, αλλά με στοιχεία. Με αυτό που ήταν πραγματικά. Οι παλιοί είχαν κάθε δικαίωμα και κάθε λόγο όταν μιλούσαν για ανθρώπους με τους οποίους έζησαν να ενεργοποιούν το θυμικό τους. Εμείς όχι!».
TO BHMA
Δημοσίευση σχολίου