Ο Χασάν Καζίμ Τασκιράν στο παλαιοβιβλιοπωλείο του πουλάει και διασώζει σημαντικά κομμάτια της πόλης του μικρασιατικού πόνου.
«Tempus fugit memoria autem». «Ο χρόνος χάνεται, η μνήμη μένει». Η λατινική παροιμία δείχνει να αποτελεί αξίωμα ζωής για τον 44χρονο Χασάν Καζίμ Τασκιράν, παλαιοβιβλιοπώλη της Σμύρνης. Εγκατεστημένος στο Κισλάρ Αγασί, το κλειστό παζάρι της πόλης, ο Χακάν προσπαθεί να διασώσει τις μνήμες της άλλοτε γνωστής ως «πόλης των απίστων» της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στον αριθμό 130, ανάμεσα σε δεκάδες πωλητές χαλιών, κοσμημάτων, μπαχαρικών, φυλάσσει τη δική του πολύτιμη «πραμάτεια». Βιβλία, χάρτες, γκραβούρες, αφίσες, εφημερίδες, δίσκοι και περιοδικά στριμωγμένα μέσα στα ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα του παλαιοβιβλιοπωλείου του.Για τον Χακάν, που κατάγεται από τη Δράμα και είναι παντρεμένος με Ελληνίδα από την Κωνσταντινούπολη, σημασία έχει η διάσωση της μνήμης και της ιστορίας της Σμύρνης. Της πολιτείας των Ελλήνων, των Οθωμανών, των Εβραίων, των Ιταλών, των Γάλλων, κάθε κατοίκου της στο πέρασμα των αιώνων, που ξεμυτίζουν από τα σκονισμένα ράφια του μαγαζιού του.
Ο Χακάν, συνοδευόμενος πάντα από τη μητέρα του, την κυρία Γιουκσέλ , ανοίγει το παλαιοβιβλιοπωλείο του στις 10 το πρωί. Οι πελάτες του, όπως λέει στο «Βήμα», είναι «άνθρωποι που έρχονται από παντού». Τούρκοι, Ελληνες και άλλοι Ευρωπαίοι. Ολοι επιθυμούν να βρουν κάτι παλαιό, δεμένο με την ιστορία αυτής της πόλης. «Αποφάσισα να το ανοίξω γιατί ήθελα να σώσω κάτι από τη μνήμη της Σμύρνης» λέει με υπερηφάνεια. «Οι παππούδες μουήρθαν στην πόλη μετά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, το 1912- 1913, από τη Δράμα. Εγώ γεννήθηκα το 1966 και μεγάλωσα σε ένα σπίτι Ελλήνων στο Μπαϊρακλί και έμαθα να αγαπάω την ιστορία. Είναι εξαιρετικά δύσκολο σήμερα να βρεις κάτι παλιό. Ταξιδεύω στην Κωνσταντινούπολη,στην Αθήνα,στο Λονδίνο,στο Παρίσι,στις Βρυξέλλες για να βρω βιβλία που αναφέρονται στην οθωμανική εποχή και ακόμη περισσότερο στην ιστορία της Σμύρνης». Μια αφίσα της Αλίκης Βουγιουκλάκη από την εποχή όπου η ελληνίδα ηθοποιός πρωταγωνιστούσε σε τουρκικές ταινίες στολίζει έναν από τους φοριαμούς, πραγματικές κιβωτούς πολύτιμων στιγμών, που κατακλύζουν τον χώρο. Ο Χακάν ψάχνει ανάμεσα στα εκατοντάδες αντικείμενα που διαθέτει για να ικανοποιήσει τη «δημοσιογραφική περιέργεια». Σχεδόν χαϊδεύει τις ασπρόμαυρες καρτ ποστάλ, όλες αφιερωμένες στη Σμύρνη, για να μην τις καταστρέψει. Ορισμένες έχουν γραμματόσημα επάνω και μία ή δύο στέλνονται από το Παρίσι σε έλληνες συγγενείς και φίλους. Μας δείχνει ένα ελληνικό βιβλίο της δεκαετίας του 1950 που αναφέρεται στις ελληνικές εφημερίδες που εκδίδονταν στην πόλη.
Από μια ζελατίνα βγάζει την εφημερίδα «Βέλος». Ημερομηνία 20 Οκτωβρίου 1875. Τίτλος του κύριου άρθρου: «Η πορφυρά βίβλος». Συντάκτης «ο εν Φραγκομαχαλά πράκτωρ προς την Α.Ε. “Το Βέλος”». Σήμερα φαντάζει κωμικό. Το θέμα αναφέρεται στις γυναίκες και στη μανία τους για γαλλικά ρούχα. «Εξοχότατε, αναφέρει ο “πράκτωρ”, εναντίον των κατά της πολυτελείας διαταγών της Υμ. Εξοχότητος, η αγορά βρίθει γυναικών ερχομένων εκ των διαφόρων συνοικιών της πόλεως και εκ των περιχώρων εις τα μοδιστράδικα, όπως μυηθώσι τα μυστήρια του τελευταίου συρμού των Παρισίων και περιβληθώσιν αυτόν. Μεταξύ τούτων εισί και πολλαί πάμπτωχαι, αίτινες άγνωστον πόθεν εξοικονομούσι τα προς αγοράν της μόδας χρήματα. (...) Πολλά πτωχαί διαφόρους εφευρίσκουσι τρόπους όπως μη στερηθώσι τα ράκη της μόδας, συμμορφούμεναι με τας τελευταίως ληφθείσας παρά των μοδιστριών αποφάσεις. Αι μεν πωλούσι τους λέβητας του μαγειρείου, αι δε τα των γονέων αυτών δοθέντα ως γαμήλια δώρα κοσμήματα, αι δε σπαταλώσιν εις τον συρμόν τα διά τον αλευροπώλην προωρισμένα χρήματα, αι δε επωφελούμεναι της χρηματικής δυσχερείας των συζύγων αυτών, πωλούσι τα πατρικά αυτών κτήματα, επί συμφωνία να κρατήσωσι μέρος των χρημάτων αι ίδιαι, προς πορισμόν των κουρελίων του συρμού»...
Η Αγία Φωτεινή και τα ρολόγια της Σμύρνης
Το περιοδικό «SΜΥRΝΑΙΖΜΙR», που εκδίδει, είναι αφιερωμένο στα έξι ρολόγια της Σμύρνης. Ανάμεσά τους και ένα από τα πλέον πολύτιμα του ελληνισμού. Το ρολόι που κοσμούσε το καμπαναριό του μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής, ο οποίος κάηκε στην Καταστροφή. Του Ναού που λειτουργούσε ως την τελευταία στιγμή του δράματος ο Χρυσόστομος Σμύρνης.
«Ψάχνω τα χαμένα μήπως μπορέσω να φτιάξω ένα παζλ για να υπηρετήσω τον χρόνο και μέσα από αυτόν τον ανθρώπινο πολιτισμό, τις αξίες, τις αρχές, την ιστορία. Μέσα από το περιοδικό προσπαθώ να διορθώσω τα λάθη. Δεν πρέπει να σώζουμε την ιστορία με λάθη.Το ρολόι της Αγίας Φωτεινής έχει ιδιαίτερη σημασία. Από τα έξι που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι το μόνο που λείπει σήμερα από την πόλη. Σε μια από τις καρτ ποστάλ που βρήκα κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, είδα μια επιγραφή που είχε το ρολόι και μου έκανε εντύπωση:“Ηλίου άτερ σιγώ”, δηλαδή απουσία του ηλίου σιωπώ». Το καμπαναριό της Εκκλησίας δημιουργήθηκε το 1856 και το ρολόι το 1892. «Για μένα η κατασκευή του είχε έναν στόχο. Να δείξει τη δύναμη και κυρίως την πρόοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που δείχνει αυστηρή και συντηρητική αλλά ξέρει να δέχεται τα σύγχρονα δεδομένα και να τα υιοθετεί». Το ταξίδι στον τόπο των προγόνων
Η συνάντηση με τον Χακάν έγινε σε ένα διάλειμμα της συνάντησης ελλήνων και τούρκων δημοσιογράφων που πραγματοποιήθηκε στη Σμύρνη. Δηλώνει ότι χαίρεται που μπορούμε να συνομιλούμε και σημειώνει ότι ο ίδιος ζει τα τελευταία δέκα χρόνια με την Ιωάννα , την ελληνίδα σύζυγό του, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πόλη.
Μιλάει λίγα ελληνικά και επισκέπτεται συχνά την Αθήνα. Ενα ταξίδι του στην Ελλάδα, όμως, δεν θα ξεχάσει ποτέ... Ηταν λίγο πριν από το 2000, όταν επισκέφθηκε τη γενέτειρα των προγόνων του, τη Δράμα. «Πήγα. Δεν ήξερα λέξη ελληνικά. Ομως υπήρχαν πολλοί άνθρωποι προσφυγικής καταγωγής που μιλούσαν τουρκικά. Γνώρισα τον Γιώργο, έναν οδηγό αστικού λεωφορείου του Δήμου. Αυτός συγκινήθηκε από την ιστορία μου και με το λεωφορείο του με ξενάγησε στην πόλη και μου έδειξε όλες τις συνοικίες και τις περιοχές στις οποίες μπορεί να έμεναν οι δικοί μου. Τον ευχαριστώ πολύ. Δεν τον ξεχνάω ποτέ».
TO BHMA
Δημοσίευση σχολίου