:Γιώργος Σκαφιδάς
Να καλύψει το χαμένο έδαφος των περασμένων (τριάμισι ή μήπως περισσοτέρων;) ετών επιχειρεί η ελληνική πλευρά, «επιστρέφοντας» στα Βαλκάνια, πλην όμως πλέον σε μια περίοδο ανησυχητικά ακανθώδη, καθώς οι συνθήκες έχουν εν τω μεταξύ επιδεινωθεί δραματικά στην περιοχή όχι μόνο σε σχέση με το μακρινό παρελθόν αλλά ακόμη και σε σύγκριση με το σχετικά πρόσφατο καλοκαίρι του 2018 οπότε υπεγράφη η Συμφωνία των Πρεσπών.
Η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, που εξακολουθούσε να υπάρχει έστω ως επιχείρημα έως και πριν από ένα διάστημα (έως το 2019 ας πούμε και τα γαλλικά ενταξιακά βέτο), πλέον έχει ατονήσει-αποδυναμωθεί ακόμη περισσότερο. Πολλοί από όσους είχαν επενδύσει πολιτικό κεφάλαιο στην εν λόγω προοπτική (βλ. Ζάεφ, Ντιμιτρόφ, Σεκερίνσκα στη Βόρεια Μακεδονία για παράδειγμα) έχουν πια αποδυναμωθεί και εκείνοι, βγαίνοντας στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων.
Η Βοσνία Ερζεγοβίνη διανύει πια – κατά κοινή ομολογία – την πλέον «διαλυτική» φάση των τελευταίων σχεδόν 30 ετών (ο Νίκος Δένδιας την χαρακτήρισε «μαύρη τρύπα στην καρδιά της Ευρώπης», προσερχόμενος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στις 24 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες), χωρίς κανείς να μπορεί να εγγυηθεί ότι το συγκεκριμένο κρατικό μόρφωμα θα συνεχίσει να υπάρχει ως έχει.
Και ενώ η ευρωπαϊκή επιρροή χάνει προς ώρας την όποια βαλκανική λάμψη της είχε απομείνει, χωρίς μάλιστα να είναι καθόλου βέβαιο πια ότι θα την ξαναβρεί, άλλες δυνάμεις σπεύδουν να καλύψουν το όποιο κενό «απλώνοντας» βάσεις προώθησης των δικών τους συμφερόντων στα πολύπαθα Βαλκάνια.
Ο λόγος για χώρες όπως είναι:
- η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ (που έχει αναπτύξει έντονη δράση σε Σερβία και Μαυροβούνιο),
- η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (που έχει απλώσει νεο-οθωμανικές «ρίζες» σε Βοσνία Ερζεγοβίνη, Αλβανία και Σερβία – ενδεικτικές και οι πρόσφατες επισκέψεις των κ.κ. Ερντογάν και Ακάρ σε Τίρανα, Σεράγεβο και Κόσοβο, αλλά και του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς στην Άγκυρα),
- η Ρωσία του Βλάντιμιρ Πούτιν (που αποτελεί «παραδοσιακό» σημείο αναφοράς μεταξύ των Σλάβων), και οι Ηνωμένες Πολιτείες (μέσω ΝΑΤΟ, ενδεικτική η κίνηση της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη SOCEUR να αποκτήσει νέα βάση-αρχηγείο στην Αλβανία),
- χωρίς να ξεχνά φυσικά κανείς και τους Άραβες αλλά και τους ιδίους τους Ευρωπαίους που συνεχίζουν μεν να διεκδικούν ερείσματα επιρροής στα Βαλκάνια πλην όμως μεμονωμένα, προωθώντας ο καθένας τη δική του ατζέντα.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση πραγματοποιεί πια κινήσεις επιστροφής στα Βαλκάνια.
Μπαράζ επισκέψεων
Λίγα 24ωρα αφότου υποδέχθηκε στις 20 Ιανουαρίου στην Αθήνα την Κοσοβάρα υπουργό Εξωτερικών, Ντόνικα Γκερβάλα-Σβαρτς, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας Νίκος Δένδιας είχε συνάντηση στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο του ΣΕΥ την περασμένη Δευτέρα, 24 Ιανουαρίου, και με τον Σλοβάκο Ειδικό Εκπρόσωπο της ΕΕ για τον Διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας, Μίροσλαβ Λάιτσακ.
«Οι τακτικές μας επαφές κατά τον περασμένο χρόνο (σ.σ. βλ. επίσκεψη Δένδια στην Πρίστινα τον Ιούνιο του 2021) υποδηλώνουν τη βούληση της κυβέρνησης της Ελλάδος, της κυβέρνησης Μητσοτάκη, για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ της Αθήνας και της Πρίστινας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, εξάλλου, προβήκαμε τον περασμένο Μάιο (σ.σ. 2021) στην αναβάθμιση του Γραφείου του Κοσόβου εδώ στην Αθήνα, το οποίο μετονομάστηκε “Γραφείο Συμφερόντων του Κοσόβου στην Αθήνα”. Και ευελπιστούμε ότι τα βήματα αυτά θα βοηθήσουν στην ενίσχυση των οικονομικών και των εμπορικών μας δεσμών», δήλωσε ο Νίκος Δένδιας κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από κοινού με την Κοσοβάρα ομόλογό του στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου.
Με δεδομένη βέβαια τη μη-αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από την Ελλάδα (μια μη-αναγνώριση που καθιστά την Ελλάδα μειοψηφία μεταξύ των λοιπών δυτικών κρατών τα οποία έχουν στην πλειονότητά τους αναγνωρίσει την Πρίστινα), η ενίσχυση των δεσμών στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Δένδιας δεν μπορεί παρά να περιορίζεται εκ των πραγμάτων στα μέτωπα εκείνα (χαμηλής πολιτικής) που δεν εξαρτώνται από την εν λόγω αναγνώριση.
Λίγες ώρες αργότερα, στις 21 Ιανουαρίου, ο Έλληνας ΥΠΕΞ θα μετέβαινε στην Κροατία (μια χώρα που έχει «λόγο» αναφορικά και με τις εξελίξεις στη Βοσνία Ερζεγοβίνη), για να συναντήσει από κοντά τον Κροάτη ομόλογό του, Γκόρντον Ράντμαν. Ενώ για την επόμενη Παρασκευή, 28 Ιανουαρίου, είχε προγραμματιστεί επίσκεψη των κ.κ. Κ. Μητσοτάκη και Ν. Δένδια στο Βελιγράδι όπου επρόκειτο να λάβει χώρα το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Σερβίας, η οποία όμως τελικώς μετατέθηκε έπειτα από τις τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα με την κακοκαιρία και πρόκειται να διεξαχθεί σε μεταγενέστερο χρόνο.
Σημειωτέων πως ο κ. Δένδιας είχε βρεθεί στο Βελιγράδι και τον Απρίλιο του 2021.
Ο κ.κ. Μητσοτάκης και Δένδιας είχαν τον περασμένο Δεκέμβριο επισκεφθεί μαζί και τη Σόφια της Βουλγαρίας, με την επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη να είναι μάλιστα και η πρώτη που πραγματοποίησε στη Βουλγαρία ξένος ηγέτης έπειτα από την εκλογή εκεί νέας κυβέρνησης υπό τον Κίριλ Πετκόφ. Ενώ ο κ. Μητσοτάκης είναι προγραμματισμένο το προσεχές διάστημα να μεταβεί και στη νατοϊκή (και πολύ σημαντική για το ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα) Ρουμανία, οι «επαφές» με την οποία έχουν πρακτικά πολλαπλασιαστεί το τελευταίο διάστημα μέσω Αλεξανδρούπολης (όπως είχε δηλώσει και ο Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ, πρόεδρος Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης, στο Α&Δ, τεύχος Ιανουαρίου 2022).
Υπενθυμίζεται πως ο κ. Δένδιας είχε υποδεχθεί στην Αθήνα τον περασμένο Νοέμβριο και τον Σέρβο ΥΠΕΞ, Νίκολα Σελάκοβιτς, ενώ τον ίδιο μήνα (Νοέμβριος 2021) είχε πραγματοποιήσει διήμερη επίσκεψη στο Βελιγράδι και ο υφυπουργός Εξωτερικών για την οικονομική διπλωματία Κώστας Φραγκογιάννης.
«…ας μην κοροϊδευόμαστε, υπάρχουν χώρες στην περιοχή μας που δεν ασπάζονται απαραίτητα την ίδια θετική προσέγγιση της Σερβίας στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και άμυνα», είχε δηλώσει τότε ο Νίκος Δένδιας από την ελληνική πρωτεύουσα, έχοντας στο πλευρό του τον κ. Σελάκοβιτς, υπογραμμίζοντας μάλιστα «την επιρροή εξωγενών παραγόντων που με μανδύες όπως αναπτυξιακή βοήθεια και δήθεν ιστορικές πολιτιστικές, θρησκευτικές παραδόσεις προωθούν ακραίες ιδεολογίες και αποσταθεροποιητική ατζέντα στα Βαλκάνια».
Η «επιρρεπής» Σερβία
Η Σερβία είναι πάντως γεγονός πως έχει αποδειχθεί ιδιαιτέρως επιρρεπής στην επιρροή τέτοιων «εξωγενών παραγόντων», εάν κρίνουμε από τους στενότατους (στρατηγικούς) δεσμούς που έχει αναπτύξει με την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ενδεικτικές οι τρεις συναντήσεις Βούτσιτς – Ερντογάν μέσα σε διάστημα μόλις ενός έτους) αλλά και την Κίνα (η Σερβία ξεχωρίζει ως μια από τις χώρες με τα μεγαλύτερα χρέη προς την Κίνα διεθνώς). Υπό αυτήν την έννοια, διερωτάται κανείς ποια είναι ακριβώς αυτή η «θετική προσέγγιση της Σερβίας στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και άμυνα» στην οποία είχε αναφερθεί ο κ. Δένδιας τον περασμένο Νοέμβριο.
Υπό το ίδιο πρίσμα ωστόσο, αποκτά νόημα και μια άλλη πρόσφατη δήλωση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, που διεμήνυσε στις 20 Ιανουαρίου πως ο νεο-οθωμανισμός και η επιστροφή στον 19ο αιώνα δεν μπορούν να αποτελούν επιλογές για τα Βαλκάνια εν έτει 2022.
Αυτό, βέβαια, μένει να το καταλάβουν και οι ίδιοι οι Βαλκάνιοι… διότι στη Βοσνία Ερζεγοβίνη για παράδειγμα τόσο οι Σερβοβόσνιοι (του υποστηριζόμενου από το Βελιγράδι Μίλοραντ Ντόντικ) όσο και οι μουσουλμάνοι (του Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς) παρουσιάζονται πια να πλέκουν το εγκώμιο του… Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Δημοσίευση σχολίου