Νίκος Μελέτης
Να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που θεωρεί ότι της προσφέρει η αλλαγή φρουράς στην ηγεσία του Ισραήλ, επιχειρεί η Τουρκία, καθώς η αποκατάσταση των μεταξύ τους σχέσεων θα προσέφερε ένα σημαντικό πλεονέκτημα όχι μόνο για τον ρόλο που διεκδικεί στην περιοχή αλλά και για την βελτίωση των δύσκολων, όπως φαίνονται μέχρι τώρα, σχέσεων με τη νέα αμερικάνικη κυβέρνηση.
Ο κ. Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον νέο πρόεδρο του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ με τον οποίο επί 40 λεπτά συζήτησαν τις διμερείς σχέσεις και περιφερειακά θέματα. Και οι δυο ηγέτες αναφέρθηκαν στην σημασία των σχέσεων των δυο χωρών για την ασφάλεια και την σταθερότητα στην περιοχή και η αιχμή φυσικά από την τουρκική πλευρά ήταν το Παλαιστινιακό.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ισραηλινής προεδρίας οι δυο πρόεδροι αναφέρθηκαν στις «μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για την συνεργασία μεταξύ των δυο χωρών σε πολλούς τομείς, όπως η ενέργεια, ο τουρισμός και η τεχνολογία».
Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι οι δυο ηγέτες επισήμαναν την «μεγάλη σημασία της διατήρησης των επαφών και του εν εξελίξει διαλόγου παρά τις διαφορές απόψεων, με στόχο να γίνουν θετικά βήματα για την επίλυση της Ισραηλινο-Παλαιστινιακής σύγκρουσης, η οποία θα συμβάλει στη βελτίωση των Ισραηλινοτουρκικών σχέσεων».
Στο ίδιο πλαίσιο ήταν και η ανακοίνωση της τουρκικής Προεδρίας με την προσθήκη μόνο της στήριξης του Ερντογάν για ειρηνική λύση του Παλαιστινιακού στη βάση των δυο κρατών.
.jpg)
Όμως μόλις το Σάββατο ο κ. Ερντογάν έχοντας προσκαλέσει τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς στην Τουρκία μετά από κλειστή συνάντηση στην οποία παρόντες ήταν όχι μόνο ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου αλλά και ο διοικητής της ΜΙΤ Χ. Φιντάν, έστειλε το μήνυμα ότι τόσο ο ίδιος, όσο και η Τουρκία δεν θα σιωπήσουν απέναντι στις ακρότητες των Ισραηλινών εναντίον των Παλαιστινίων. Δηλώσεις που απλώς συντηρούν την σοβαρή καχυποψία και δυσπιστία που υπάρχει στο Ισραήλ για τον Τούρκο πρόεδρο.
Μετά από 11 χρόνια βαθιάς κρίσης στις διμερείς σχέσεις που ξεκίνησε με το επεισόδιο Ερντογάν - Πέρες στο Νταβός και με το Mavi Marmara οι οικονομικές σχέσεις των δυο χωρών συνεχίζονται σχεδόν κανονικά όμως πολιτικά οι σχέσεις είναι τεταμένες και επί της θητείας του Μ. Νετανιάχου ήταν σχεδόν πολεμικές.
Και η διπλωματική εκπροσώπηση στις δυο χώρες είναι βαθιά προβληματική (όπως υπενθύμισε η Jerusalem Post) Από το 2010 όταν ανακλήθηκε στην Άγκυρα ο τότε πρεσβευτής στο Ισραήλ ο οποίος είχε ταπεινωθεί δημοσίως από τον ισραηλινό ΥΦΥΠΕΞ Ντ. Αγιαλόν, η διπλωματική εκπροσώπηση της Τουρκίας στο Ισραήλ ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο και μόλις το 2016 διαπιστεύθηκε νέος πρεσβευτής. Ο οποίος όμως ανακλήθηκε λόγω των συγκρούσεων στη Γάζα και ακολούθησε η απέλαση του Ισραηλινού πρεσβευτή στην Άγκυρα και αντίστοιχα του Τούρκου γενικού προξένου στα Ιεροσόλυμα.
Η Άγκυρα έχει διορίσει νέο πρεσβευτή τον Ουλχούκ Ουλουτάς με σχέσεις με τους Παλαιστινίους, που γνωρίζει καλά το Ισραήλ καθώς έχει σπουδάσει στα Ιεροσόλυμα, σε μια προσπάθεια να στείλει «θετικό μήνυμα» στην ισραηλινή πλευρά.
Όμως ακόμη κι αν γίνουν βήματα για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, ο δρόμος για την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων είναι μακρύς, καθώς είναι πολλά και κρίσιμα τα ζητήματα τα οποία χωρίζουν τις δυο χώρες.
Όμως προφανώς δεν είναι θέμα προσώπων ή αντιπαράθεσης Άγκυρας - Τελ Αβίβ.
Κυρίως είναι η προσπάθεια του Τ. Ερντογάν να ηγεμονεύσει σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής η οποία συμπιέζει το Ισραήλ και το υποχρεώνει να αντιδράσει.
Πολύ περισσότερο όταν ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο Τ. Ερντογάν για να διεκδικήσει τον ηγετικό ρόλο στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο δεν είναι άλλο από το Παλαιστινιακό και η δαιμονοποίηση του Ισραηλ που φθάνει στα όρια του ακραίου αντισημιτισμού.
Αυτό το κλίμα είναι ίσως πρόωρο να αποτυπωθεί σε μια πρώτη και εθιμοτυπική τηλεφωνική επικοινωνία του Τ. Ερντογαν με τον «διακοσμητικό» πρόεδρο του Ισραήλ. Και το ενδιαφέρον θα είναι στην πρώτη επικοινωνία του Τούρκου προέδρου με τον νέο Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ, ο οποίος περιορίζεται μεν από το κοινό πλαίσιο της κυβέρνησης Συνασπισμού, αλλά και στο Παλαιστινιακό και σε άλλα ζητήματα όπως οι εποικισμοί έχει ακόμη πιο ακραίες θέσεις από τον Μ. Νετανιάχου.
Στο Ισραήλ πάντως δεν περνάει απαρατήρητο ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιαϊντ Λαπίντ που θα είναι ο πρωθυπουργός στο δεύτερο μισό της θητείας της κυβέρνησης, έχει δώσει έναν άλλο πιο δραστήριο και πιο ενεργό τόνο στην ισραηλινή διπλωματία.
Ο κ. Λαπιντ πραγματοποίησε στην αρχή της θητείας του την πρώτη ιστορική επίσκεψη ισραηλινού ΥΠΕΞ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και τις τελευταίες ημέρες επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες που συμμετείχε σε κοινή συνεδρίαση με τους ΥΠΕΞ της ΕΕ, είχε σειρά διμερών επαφών με Ευρωπαίους ομολόγους του (στους οποίους πάντως δεν συμπεριλαμβάνονταν ο Έλληνας ομόλογος του), συναντήθηκε με τον Αιγύπτιο ΥΠΕΞ Σ. Σούκρι και επισκέφθηκε την έδρα του ΝΑΤΟ και είχε συνομιλίες με τον ΓΓ της Συμμαχίας.
Στο πλαίσιο αυτής της κινητικότητας δεν είναι γνωστό, εάν ο κ. Λαπίντ θα επιδιώξει και συνάντηση με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου, μια συνάντηση η οποία εκκρεμεί εδώ και πολύ καιρό και εάν υπάρχει στον σχεδιασμό και στην προγραμματική συμφωνία της κυβέρνησης συνασπισμού η αποκατάσταση των σχέσεων με την Τουρκία.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, θα χρειασθούν πολύ περισσότερα, από ένα τηλεφώνημα και οι φιλοφρονήσεις του κ. Ερντογάν για να δοθεί ώθηση στη διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ. Και ένας από τους όρους που θέτει το Ισραήλ , την διακοπή στήριξης στην Χαμάς, είναι δύσκολο να εκπληρωθεί από το καθεστώς Ερντογάν.
Καθώς το αφήγημα που πουλάει ο Τ. Ερντογάν στον μουσουλμανικό κόσμο ως «προστάτης» των καταπιεσμένων, βασίζεται στην στήριξη ομάδων όπως η Χαμάς και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι εναντίον των... «καταπιεστών» τους. Που σύμφωνα με την Άγκυρα, είναι το Ισραήλ, η Αίγυπτος και οι Αραβικές χώρες του Κόλπου.
Να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που θεωρεί ότι της προσφέρει η αλλαγή φρουράς στην ηγεσία του Ισραήλ, επιχειρεί η Τουρκία, καθώς η αποκατάσταση των μεταξύ τους σχέσεων θα προσέφερε ένα σημαντικό πλεονέκτημα όχι μόνο για τον ρόλο που διεκδικεί στην περιοχή αλλά και για την βελτίωση των δύσκολων, όπως φαίνονται μέχρι τώρα, σχέσεων με τη νέα αμερικάνικη κυβέρνηση.
Ο κ. Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον νέο πρόεδρο του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ με τον οποίο επί 40 λεπτά συζήτησαν τις διμερείς σχέσεις και περιφερειακά θέματα. Και οι δυο ηγέτες αναφέρθηκαν στην σημασία των σχέσεων των δυο χωρών για την ασφάλεια και την σταθερότητα στην περιοχή και η αιχμή φυσικά από την τουρκική πλευρά ήταν το Παλαιστινιακό.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ισραηλινής προεδρίας οι δυο πρόεδροι αναφέρθηκαν στις «μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για την συνεργασία μεταξύ των δυο χωρών σε πολλούς τομείς, όπως η ενέργεια, ο τουρισμός και η τεχνολογία».
Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι οι δυο ηγέτες επισήμαναν την «μεγάλη σημασία της διατήρησης των επαφών και του εν εξελίξει διαλόγου παρά τις διαφορές απόψεων, με στόχο να γίνουν θετικά βήματα για την επίλυση της Ισραηλινο-Παλαιστινιακής σύγκρουσης, η οποία θα συμβάλει στη βελτίωση των Ισραηλινοτουρκικών σχέσεων».
Στο ίδιο πλαίσιο ήταν και η ανακοίνωση της τουρκικής Προεδρίας με την προσθήκη μόνο της στήριξης του Ερντογάν για ειρηνική λύση του Παλαιστινιακού στη βάση των δυο κρατών.
Όμως μόλις το Σάββατο ο κ. Ερντογάν έχοντας προσκαλέσει τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς στην Τουρκία μετά από κλειστή συνάντηση στην οποία παρόντες ήταν όχι μόνο ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου αλλά και ο διοικητής της ΜΙΤ Χ. Φιντάν, έστειλε το μήνυμα ότι τόσο ο ίδιος, όσο και η Τουρκία δεν θα σιωπήσουν απέναντι στις ακρότητες των Ισραηλινών εναντίον των Παλαιστινίων. Δηλώσεις που απλώς συντηρούν την σοβαρή καχυποψία και δυσπιστία που υπάρχει στο Ισραήλ για τον Τούρκο πρόεδρο.
Μετά από 11 χρόνια βαθιάς κρίσης στις διμερείς σχέσεις που ξεκίνησε με το επεισόδιο Ερντογάν - Πέρες στο Νταβός και με το Mavi Marmara οι οικονομικές σχέσεις των δυο χωρών συνεχίζονται σχεδόν κανονικά όμως πολιτικά οι σχέσεις είναι τεταμένες και επί της θητείας του Μ. Νετανιάχου ήταν σχεδόν πολεμικές.
Και η διπλωματική εκπροσώπηση στις δυο χώρες είναι βαθιά προβληματική (όπως υπενθύμισε η Jerusalem Post) Από το 2010 όταν ανακλήθηκε στην Άγκυρα ο τότε πρεσβευτής στο Ισραήλ ο οποίος είχε ταπεινωθεί δημοσίως από τον ισραηλινό ΥΦΥΠΕΞ Ντ. Αγιαλόν, η διπλωματική εκπροσώπηση της Τουρκίας στο Ισραήλ ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο και μόλις το 2016 διαπιστεύθηκε νέος πρεσβευτής. Ο οποίος όμως ανακλήθηκε λόγω των συγκρούσεων στη Γάζα και ακολούθησε η απέλαση του Ισραηλινού πρεσβευτή στην Άγκυρα και αντίστοιχα του Τούρκου γενικού προξένου στα Ιεροσόλυμα.
Η Άγκυρα έχει διορίσει νέο πρεσβευτή τον Ουλχούκ Ουλουτάς με σχέσεις με τους Παλαιστινίους, που γνωρίζει καλά το Ισραήλ καθώς έχει σπουδάσει στα Ιεροσόλυμα, σε μια προσπάθεια να στείλει «θετικό μήνυμα» στην ισραηλινή πλευρά.
Όμως ακόμη κι αν γίνουν βήματα για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, ο δρόμος για την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων είναι μακρύς, καθώς είναι πολλά και κρίσιμα τα ζητήματα τα οποία χωρίζουν τις δυο χώρες.
Όμως προφανώς δεν είναι θέμα προσώπων ή αντιπαράθεσης Άγκυρας - Τελ Αβίβ.
Κυρίως είναι η προσπάθεια του Τ. Ερντογάν να ηγεμονεύσει σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής η οποία συμπιέζει το Ισραήλ και το υποχρεώνει να αντιδράσει.
Πολύ περισσότερο όταν ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο Τ. Ερντογάν για να διεκδικήσει τον ηγετικό ρόλο στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο δεν είναι άλλο από το Παλαιστινιακό και η δαιμονοποίηση του Ισραηλ που φθάνει στα όρια του ακραίου αντισημιτισμού.
Αυτό το κλίμα είναι ίσως πρόωρο να αποτυπωθεί σε μια πρώτη και εθιμοτυπική τηλεφωνική επικοινωνία του Τ. Ερντογαν με τον «διακοσμητικό» πρόεδρο του Ισραήλ. Και το ενδιαφέρον θα είναι στην πρώτη επικοινωνία του Τούρκου προέδρου με τον νέο Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ, ο οποίος περιορίζεται μεν από το κοινό πλαίσιο της κυβέρνησης Συνασπισμού, αλλά και στο Παλαιστινιακό και σε άλλα ζητήματα όπως οι εποικισμοί έχει ακόμη πιο ακραίες θέσεις από τον Μ. Νετανιάχου.
Στο Ισραήλ πάντως δεν περνάει απαρατήρητο ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιαϊντ Λαπίντ που θα είναι ο πρωθυπουργός στο δεύτερο μισό της θητείας της κυβέρνησης, έχει δώσει έναν άλλο πιο δραστήριο και πιο ενεργό τόνο στην ισραηλινή διπλωματία.
Ο κ. Λαπιντ πραγματοποίησε στην αρχή της θητείας του την πρώτη ιστορική επίσκεψη ισραηλινού ΥΠΕΞ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και τις τελευταίες ημέρες επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες που συμμετείχε σε κοινή συνεδρίαση με τους ΥΠΕΞ της ΕΕ, είχε σειρά διμερών επαφών με Ευρωπαίους ομολόγους του (στους οποίους πάντως δεν συμπεριλαμβάνονταν ο Έλληνας ομόλογος του), συναντήθηκε με τον Αιγύπτιο ΥΠΕΞ Σ. Σούκρι και επισκέφθηκε την έδρα του ΝΑΤΟ και είχε συνομιλίες με τον ΓΓ της Συμμαχίας.
Στο πλαίσιο αυτής της κινητικότητας δεν είναι γνωστό, εάν ο κ. Λαπίντ θα επιδιώξει και συνάντηση με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου, μια συνάντηση η οποία εκκρεμεί εδώ και πολύ καιρό και εάν υπάρχει στον σχεδιασμό και στην προγραμματική συμφωνία της κυβέρνησης συνασπισμού η αποκατάσταση των σχέσεων με την Τουρκία.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, θα χρειασθούν πολύ περισσότερα, από ένα τηλεφώνημα και οι φιλοφρονήσεις του κ. Ερντογάν για να δοθεί ώθηση στη διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ. Και ένας από τους όρους που θέτει το Ισραήλ , την διακοπή στήριξης στην Χαμάς, είναι δύσκολο να εκπληρωθεί από το καθεστώς Ερντογάν.
Καθώς το αφήγημα που πουλάει ο Τ. Ερντογάν στον μουσουλμανικό κόσμο ως «προστάτης» των καταπιεσμένων, βασίζεται στην στήριξη ομάδων όπως η Χαμάς και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι εναντίον των... «καταπιεστών» τους. Που σύμφωνα με την Άγκυρα, είναι το Ισραήλ, η Αίγυπτος και οι Αραβικές χώρες του Κόλπου.
Δημοσίευση σχολίου