Σαρακινός Βαγγέλης
Στην Κωνσταντινούπολη, όπου έχει συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, βρίσκεται από το απόγευμα της Δευτέρας ο Μάικ Πομπέο, στο πλαίσιο της περιοδείας του στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, η οποία έχει και έναν αποχαιρετιστήριο τόνο. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δεν θα συναντηθεί με κανέναν Τούρκο αξιωματούχο κατά την παραμονή του στη χώρα και η επίσκεψή του θα επικεντρωθεί μόνον σε ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας. Σε ό,τι δηλαδή δεν επιθυμούσε η Άγκυρα και αντέδρασε οργισμένα την περασμένη εβδομάδα.
Ο Πομπέο ανακοίνωσε την περιοδεία του, η οποία περιλαμβάνει τη Γαλλία, την Τουρκία και χώρες του Κόλπου, μία ημέρα μετά το τηλεφώνημα του Ερντογάν στον Μπάιντεν, προκειμένου να τον συγχαρεί για τη νίκη στις εκλογές, και την επικοινωνία του με τον Τραμπ, κατά τη διάρκεια της οποίας τον ευχαρίστησε για τη βαθιά φιλία.
Αρκετοί Τούρκοι αξιωματούχοι είδαν σε αυτήν την επίσκεψη του Πομπέο στην Τουρκία, μια μοναδική ευκαιρία για διμερείς επαφές. Επιζητούσαν άλλωστε κάτι τέτοιο, εδώ και καιρό, ενώ παραλλήλως τους προκαλούσε δυσφορία το γεγονός ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, παρότι βρέθηκε πολλές φορές στην περιοχή, προσπερνούσε την Άγκυρα. Ιδιαίτερη ενόχληση προκαλούσε στην τουρκική ηγεσία η διπλή επίσκεψη του Πομπέο στην Ελλάδα, καθώς και η επίσκεψή του στην Κύπρο, από τις οποίες δεν παρέλειψε να καταφερθεί ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα.
Παρασκήνιο με Τσαβούσογλου
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε διαμηνύσει, ωστόσο, ότι η περιοδεία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, έχει στόχο να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα για τις θρησκευτικές ελευθερίες σε όλο τον κόσμο. Σε αυτό το σημείο είναι που η τουρκική ηγεσία είδε κινδύνους, καθώς στη συζήτηση θα έμπαινε αναγκαστικά και την απόφαση του Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμιά την Αγία Σοφία και την Μονή της Χώρας.
Ο Τσαβούσογλου επεδίωξε μια επίσημη επίσκεψη του Πομπέο στην Άγκυρα, η οποία θα μπορούσε να συμπεριλάβει και συνάντηση με τον Ερντογάν. Συνεργάτες του Πομπέο διαμήνυσαν όμως ότι ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας δεν σκόπευε να κάνει διμερείς επαφές, αλλά να συναντήσει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και άλλους δύο θρησκευτικούς ηγέτες. Η τουρκική πλευρά, όπως αποκάλυψε, πριν μία εβδομάδα, η ιστοσελίδα Middle East Eye, επέμεινε για μια συνάντηση στην Άγκυρα και οι Αμερικανοί αντιπρότειναν μια συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη. Κάτι που απέκλειε όμως ο Τσαβούσογλου. Το πιθανότερο είναι πάντως, ότι καμία πλευρά δεν επιθυμούσε την συνάντηση.
Ο Πομπέο δεν επισκέφθηκε ποτέ την Τουρκία και προτιμούσε να συναντά τον Τούρκο ομόλογό του στο περιθώριο διεθνών υποχρεώσεών του, ενώ ο Τσαβούσογλου δεν ήθελε να εμπλακεί σε συζητήσεις για ζητήματα θρησκευτικών ελευθεριών με έναν απερχόμενο υπουργό, ακόμα και αν αυτός είναι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Οι επισκέψεις, άλλωστε, Αμερικανών αξιωματούχων στην Άγκυρα σπανίζουν τα τελευταία χρόνια, αφού μάλλον είχαν υποκατασταθεί από την ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή Τραμπ-Ερντογάν. Μοναδική ήταν η έκτακτη επίσκεψη του αντιπροέδρου Πενς, τον περασμένο χρόνο, με αντικείμενο τον τερματισμό των συγκρούσεων στη Συρία.
Τα είπε "γαλλικά" ο Πομπέο
Την ώρα πάντως που ο Πομπέο βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, από το Παρίσι κοινοποιούνται αποσπάσματα της συνέντευξής του στην γαλλική εφημερίδα Le Figaro, στην οποία αναφέρεται και στη συνάντηση που είχε με τον Μακρόν. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι συζήτησε με τον Γάλλο πρόεδρο τις «πολύ επιθετικές» ενέργειες της Τουρκίας, αλλά και την ανάγκη να «πεισθεί» ο Ερντογάν να αλλάξει τη στάση του.
Στην συνέντευξή του, ο Πομπέο αναφέρεται στην εμπλοκή της Άγκυρας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, κυρίως «στο γεγονός ότι έχει μεταφέρει συριακές δυνάμεις στην περιοχή», αλλά και στην εμπλοκή της στη Λιβύη και τις προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. «Θα μπορούσα να συνεχίσω αυτόν τον κατάλογο» των τουρκικών προκλήσεων δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός, ο οποίος τα είπε μάλλον “στα γαλλικά” στον Τσαβούσογλου, μετά την απόφαση του δεύτερου να τον ...αγνοήσει.
Ο Αμερικανός υπουργός εξέφρασε την ανησυχία των ΗΠΑ για την «αυξανόμενη χρήση τουρκικών στρατιωτικών δυνατοτήτων» σε διάφορες περιοχές και τόνισε ότι «η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνεργαστούν για να πείσουν τον Ερντογάν ότι τέτοιες ενέργειες δεν είναι προς το συμφέρον του λαού του». Στο σημείο αυτό αναφέρθηκε και στην συμφωνία για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, την οποία χαρακτήρισε ταπεινωτική για την Αρμενία. Τόνισε τέλος, ότι η Μόσχα οφείλει να δώσει κάποιες διευκρινίσεις για το ρόλο των Τούρκων στην ειρηνευτική διαδικασία.
Δημοσίευση σχολίου