Γράφει ο Γεώργιος Αϊβαλιώτης
Αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας
Το 2009 μία εξέχουσα χώρα παραγωγής φυσικού αερίου, προσέγγισε την Συρία για να δρομολογήσει τον σχεδιαζόμενο αγωγό 1500 μιλίων που θα μετέφερε το φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της επαρχίας Aleppo.
Το Κατάρ επιθυμούσε έναν αγωγό κατευθείαν προς την Ευρώπη, καθώς οι υφιστάμενοι για αυτό τρόποι μεταφοράς περιορίζονταν στη διά δεξαμενοπλοίων μεταφορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου (Liquefied Natural Gas- LNG), κυρίως προς την Ασία, με περιορισμένα φορτία προς την Ευρώπη ή στον αγωγό Dolphin προς τα ΗΑΕ και το Ομάν.
Ο αγωγός θα κατευθυνόταν βόρεια και θα κατέληγε στην Τουρκία, αφού θα διέσχιζε τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και τη Συρία. Η Συρία απέρριψε την πρόταση του Κατάρ, η οποία θα περιέκοπτε το μερίδιο –στην ευρωπαϊκή αγορά- της συμμάχου χώρας Ρωσίας και, αντ’ αυτού, συμφώνησε να συμμετάσχει στον αγωγό Friendship μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ, ο οποίος εθεωρείτο από κάποιους ως «σιιτικός αγωγός» και αποτελούσε στόχο για τις σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου.
Αυτό που δεν κατανοήθηκε ή αγνοήθηκε, ήταν η επί μακρόν υποστήριξη προς το ιρανικό καθεστώς, ειδικά κατά τη διάρκεια του Πολέμου Ιράν-Ιράκ το 1980-88 και η μακρά σχέση με τη Ρωσία, που χρονολογείται από το 1944, γεγονός που θα έπρεπε να αποτελεί προειδοποίηση για το ποιοι ενδέχεται να εμφανίζονταν στο προσκήνιο, αν τα πράγματα εξελίσσονταν σε θερμή αντιπαράθεση.
Οι χαμένες ευκαιρίες της Συρίας για επιβίωση και των ΗΠΑ για αιφνίδιο θάνατό της
Το 2010, το Ισραήλ και η Συρία διεξήγαγαν μυστικά ανεπίσημες συνομιλίες, οι οποίες φέρεται να συμπεριλάμβαναν την επιστροφή από το Ισραήλ των Υψιπέδων Golan στη Συρία, με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας. Οι συνομιλίες σημείωσαν μεγάλη καθυστέρηση στην εξέλιξή τους, λόγω της αμοιβαίας καχυποψίας –για την δυνατότητα της εκατέρωθεν τήρησης των δεσμεύσεων- και στις αρχές του 2011 ξέσπασε στην περιοχή η Αραβική Άνοιξη και η προσοχή των ηγετών στράφηκε σε περισσότερο άμεσες ανησυχίες. Σε αυτή τη φάση οι ΗΠΑ είχαν τη δυνατότητα να καταφέρουν πλήγμα κατά του συμμαχικού –στο Ιράν- καθεστώτος Assad. To 2011, η Τουρκία παρείχε στέγη στο αντιπολιτευτικό «Συριακό Εθνικό Συμβούλιο» και τον Αύγουστο του ιδίου έτους οι ΗΠΑ, οι σύμμαχοί τους και τα Η.Ε. καλούσαν τον Bashar Assad να αποχωρήσει από την εξουσία.
It is just business Νο1: Ο σιιτικός αγωγός
Το 2011, η Συρία, το Ιράν και το Ιράκ συμφώνησαν να κατασκευάσουν έναν αγωγό, που θα συνδέει το κοίτασμα φυσικού αερίου του Ιράν, «South Pars», με την Ευρώπη. Ο αγωγός θα ξεκινούσε από την Assalouyeh του Ιράν κατευθυνόμενος στην Ευρώπη, μέσω Ιράκ, Συρίας και Λιβάνου, με τη Συρία ως κέντρο διακίνησης και παραγωγής.
Αυτό που παραμένει ασαφές είναι γιατί, όταν η Συρία απέρριψε την αρχική πρόταση αγωγού, το Κατάρ δεν ακολούθησε τη δεύτερη επιλογή για τη διαδρομή του αγωγού: Σαουδική Αραβία-Κουβέιτ-Ιράκ. Πέραν του, γεμάτου προκλήσεις, εδάφους του Ιράκ, οι πιθανότεροι λόγοι είναι η ανακάλυψη τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και η αντίθεση της Σαουδικής Αραβίας σε έναν αγωγό μέσω Κουβέιτ. Επίσης, εάν ένα περισσότερο φιλικό καθεστώς στο Κατάρ επρόκειτο να αναλάβει τον έλεγχο της Συρίας, το Κατάρ θα μπορούσε να αποκομίσει περισσότερα κέρδη και να ασκεί επιρροή στο κράτος, κάτι το οποίο δεν μπορεί να πράξει με τη Σαουδική Αραβία, η οποία τα τελευταία χρόνια αντιτίθεται σφόδρα στην ιστορική υποστήριξη του Κατάρ στη «Μουσουλμανική Αδελφότητα», την Ιορδανία, που είναι σύμμαχος των ΗΠΑ, ή στο Ιράκ, που αποτελεί σύμμαχο του Ιράν. Σε αυτή λοιπόν τη χρονική στιγμή δεν υπήρχε τίποτα το προσωπικό, επρόκειτο απλώς για επιχειρηματικά συμφέροντα, και ο ASSAD έπρεπε να φύγει από τη μέση.
It is just business Νο2: Ο σουνιτικός αγωγός
Αυτή ήταν η καλύτερη ευκαιρία του Κατάρ να επηρεάσει το γίγνεσθαι στην περιοχή. Το ίδιο έχει ένα μικρό πληθυσμό -οι φιλοξενούμενοι εργάτες αποτελούν σχεδόν το 90% του πληθυσμού των 2,2 εκατομμυρίων του Κατάρ- και οι επιλογές του είναι περιορισμένες, καθώς διαθέτει ένα πολύ μικρό Στρατό. Ωστόσο, διαθέτει ένα πλούσιο μπλοκ επιταγών και μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για να συνδράμει στη χρηματοδότηση των συριακών αντιπολιτευτικών Δυνάμεων.
Γύρω γύρω όλοι και στη μέση ο κόμβος αγωγών του Aleppo
Το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και οι συνασπισθείσες με αυτές τις χώρες έχουν εμπλακεί για να κερδίσουν και η μάχη στη Συρία έχει εστιασθεί στις διαδρομές των αγωγών. Η επαρχία Aleppo, η οποία θα φιλοξενήσει τον αγωγό του Κατάρ, είναι εκεί όπου η Τουρκία επιθυμεί να θεσπίσει μία ουδέτερη ζώνη για να υποστηρίξει τις «μετριοπαθείς» αντικαθεστωτικές Δυνάμεις. Εάν η Τουρκία κατορθώσει να ελέγξει αυτή την επικράτεια, θα ενισχύσει τον αγωγό του Κατάρ και θα διασφαλίσει τη δική της υπεροχή ως ενεργειακού κόμβου στη νότια Ευρώπη, όπου θα μπορεί να συγκεντρώνει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία, την Κεντρική Ασία, την Κασπία, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, και να καταστεί λιγότερο εξαρτώμενη από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο ανήλθε σε 50% των εισαγωγών της το 2014.
Οι διπλωματικοί ενεργειακοί πονοκέφαλοι του Κατάρ
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τον πόλεμο στη Συρία, πρέπει να λάβουμε υπόψη την αύξηση των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, αρχής γενομένης το 2009. Το Ισραήλ, η Κύπρος και η Αίγυπτος έχουν ανακαλύψει μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου και η υπεράκτια περιοχή του Λιβάνου έχει δυναμική σημαντικών πόρων φυσικού αερίου. Το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να εξαγάγει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο, την Ιορδανία, την Παλαιστινιακή Αρχή και την Τουρκία. Το Ισραήλ και η Τουρκία έχουν συζητήσει για έναν αγωγό προς την Τουρκία, αλλά η Κύπρος έχει αντιταχθεί, για προφανείς λόγους.
Αν υλοποιείτο ο αγωγός από το Ιράν στη Συρία, θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν ενεργειακό κόμβο στη χώρα και να αποκλείσει τις πωλήσεις φυσικού αερίου του Κατάρ στην Ευρώπη σε μία περίοδο που οι εξαγωγές φυσικού αερίου του Κατάρ στις ΗΠΑ έχουν περιέλθει σε μηδενικό επίπεδο, κυρίως λόγω της αυξημένης εγχώριας αμερικανικής παραγωγής. Ως εκ τούτου, το Κατάρ θα περιοριζόταν στην αγορά «LNG» της Ασίας, καθώς θα εγκατέλειπε την αγορά της Ε.Ε. για το Ιράν, το Ιράκ και τη Ρωσία. Το Κατάρ, λοιπόν, ενδέχεται να πρέπει να ετοιμάσει ακόμα περισσότερες επιταγές από αυτές που έχει ήδη στείλει στη συριακή Αντιπολίτευση για την επιτάχυνση του ελέγχου ικανών, ποσοτικά και ποιοτικά, εδαφών ώστε να τελεσφορήσουν οι φιλόδοξοι ενεργειακοί σχεδιασμοί του. Και το μοναδικό πράγμα που θα μπορούσε να επιδεινώσει τα πράγματα, ήδη λαμβάνει χώρα: η Ευρώπη προβλέπεται να λαμβάνει περισσότερο από το ήμισυ των αμερικανικών εξαγωγών «LNG» κατά το 2020!
Για να επιτύχει στους στόχους του σχετικά με τον αγωγό, το Κατάρ θα πρέπει να πραγματοποιήσει σοβαρές επενδύσεις με σκοπό να καταλήξει στην Τουρκία το έργο του δικού του αγωγού, καθώς και να αντισταθεί στην πολιτική πίεση από τη Ρωσία. Έως τότε, θα περιορίζεται στο να πραγματοποιεί μεταφορές «LNG» στην Ευρώπη με δεξαμενόπλοια, τα οποία υπόκεινται σε σοβαρούς κινδύνους ναυσιπλοΐας στο νότιο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο.
Οι διπλωματικοί ενεργειακοί πονοκέφαλοι της Τουρκίας
Η ανωτέρω εξάρτηση της Τουρκίας αποτελεί και το λόγο που ο Τούρκος Πρόεδρος αναφέρθηκε, στην ομιλία του στο 23ο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Ενέργεια, και στα σχέδια κατασκευής πυρηνικών σταθμών στην Τουρκία, στη συμφωνία που υπεγράφη με τη Ρωσία το 2010 για την κατασκευή του Πυρηνικού Σταθμού «ΑKKUΥU» και στη συμφωνία με την Ιαπωνία όσον αφορά την κατασκευή του δεύτερου πυρηνικού σταθμού στη Σινώπη (Sinop), επισημαίνοντας ότι η Τουρκία είναι σε αναζήτηση ενός τρίτου σχεδίου κατασκευής πυρηνικού σταθμού, καθώς στόχος της είναι τα επόμενα έτη η χώρα να καλύπτει το 10% των αναγκών της σε ηλεκτρικό ρεύμα από τους πυρηνικούς σταθμούς
Η Τουρκία άνοιξε και έκλεισε την προσφυγική ροή στην Ευρώπη για να αποκομίσει ό,τι ήθελε και παραμένει η σοβαρή πιθανότητα να πράξει κάποτε το ίδιο και με την ενέργεια, κάτι που η Ε.Ε. επιθυμεί να αποφύγει με κάθε τρόπο. Η αυξανόμενα αυτοκρατορική συμπεριφορά του «Σουλτάνου», ενδέχεται να προκαλέσει αντισταθμιστική συμπεριφορά στην Ευρώπη, όπως:
1. το να εξισορροπήσει τον «Σουλτάνο» με τον «Τσάρο» και να ολοκληρώσει τον αγωγό της Ρωσίας «Nord Stream»,
2. να διαπραγματευτεί καλύτερες συμφωνίες με σημαντικούς προμηθευτές, όπως η Νορβηγία και η Αλγερία,
3. να εισάγει «LNG» από τις ΗΠΑ και
4. να εξετάσει σοβαρά την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου.
Πέραν των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν για την Άγκυρα από την υπεροπτική συμπεριφορά του «Σουλτάνου», η Τουρκία έχει κάποιες σοβαρές ελλείψεις που λειτουργούν σε βάρος της, προκειμένου να καταστεί σύντομα ένας σοβαρός ενεργειακός κόμβος: διαθέτει προβληματικούς εγχώριους κανονισμούς περί φυσικού αερίου, κρατικές επιχορηγήσεις, μονοπωλιακό έλεγχο του δικτύου διανομής του φυσικού αερίου, μόνο δύο τερματικούς σταθμούς «LNG» και έλλειψη αποθηκευτικής δυνατότητας, για την οποία ήδη έχει προχωρήσει σε σημαντικές συμφωνίες με γερμανικές εταιρείες προκειμένου να προετοιμαστεί για το μέλλον.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου