Του Mark Galeotti
Στο τέλος του Ιουλίου, o ανασχηματισμός των ανώτερων αξιωματικών ειδικά στην περιφερειακή διοίκηση της Ρωσίας - με περισσότερες μετακινήσεις στον ορίζοντα -ήταν ενδεικτικός για τις τρέχουσες ανησυχίες και προτεραιότητες του Προέδρου Πούτιν. Επισημαίνει επίσης και μια νέα ιστορική αλληγορία. Ο Πούτιν είναι εντατικός μελετητής της ιστορίας και έχει κατ' επανάληψη παραλληλίσει τον εαυτό του με σκληρούς μεταρρυθμιστές, από τον εκσυγχρονιστή τσάρο Πέτρο τον Μέγα ως τον πρωθυπουργό Peter Stolypin, που αποτελούσε ίσως την τελευταία ελπίδα της αυτοκρατορικής Ρωσίας. Αντ 'αυτού, όμως, ο Πούτιν φαίνεται τώρα να μετουσιώνει τον Τσάρο Νικόλαο Ι, τον άκαμπτο δικτάτορα που αντιμετώπιζε το λαό με περιφρόνηση και καχυποψία, και κέρδισε τον τίτλο "Χωροφύλακας της Ευρώπης" για τις προσπάθειές του για να ανακόψει την εξάπλωση των φιλελεύθερων και δημοκρατικών ιδεωδών.
Ο ανασχηματισμός, που περιγράφεται από τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Dmitri Peskov ως "η συνήθης κυκλική εναλλαγή" περιελάμβανε τόσο συνταξιοδοτήσεις όσο και απολύσεις, αλλά και μία σειρά προαγωγών και εσωτερικών μετακινήσεων. Για πολλούς, το κεντρικό θέμα ήταν "η άνοδος των ανδρών με επωμίδες", καθώς τις θέσεις κατέλαβαν βετεράνοι των υπηρεσιών ασφαλείας, ιδιαίτερα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Φρουράς (FSO), οι προσωπικοί δηλαδή σωματοφύλακες του Putin.
Τούτο είναι ωστόσο υπερβολή. Δύο από τους αξιωματούχους που αντικαταστάθηκαν ήταν επίσης "siloviki” όπως είναι το ρωσικό ιδίωμα, και δύο από τις θέσεις (αναπληρωτής διοικητής της Εθνικής Φρουράς και επικεφαλής της τελωνειακής υπηρεσίας) ήταν "κλεισμένες” για υποψηφίους με εμπειρία από στην ασφάλεια ή την αστυνομία.
Ωστόσο, ο Πούτιν έχει μια τάση για την προώθηση των siloviki, των πρώην σωματοφυλάκων του. Όχι τόσο επειδή κάνουν ενεργό lobbying στο αφεντικό - είναι εμφανώς αντίθετος στο να τον "διαχειρίζονται" - τόσο πολύ που ο Πούτιν ψάχνει ανθρώπους που να είναι πιστοί, αποδοτικοί και ειλικρινείς, σε μια εποχή που υποπτεύεται όλο και περισσότερο το μεγαλύτερο μέρος της ελίτ, ακόμα και κάποιους από τους παλιούς φίλους του.
Και εδώ έγκεινται οι ενδιαφέροντες συνειρμοί με τον Νικόλαο Ι, ο οποίος βασίλεψε το 1825-1855. Ο Νικόλαος δεν αναμενόταν να κερδίσει το αξίωμα του τσάρου (είχε δύο μεγαλύτερα αδέλφια), και αντ 'αυτού έγινε στρατιώτης. Όταν ανέβηκε στο θρόνο, έφερε τη στρατιωτική νοοτροπία, πιστεύοντας στην ιεραρχία και την αποδοτικότητα. Ήρθε στην εξουσία μέσα σε αναταραχή και εξεγέρσεις στη χώρα, τις οποίες συνέτριψε με χαρακτηριστικό σθένος και έκανε το ίδιο σε όλη την Ευρώπη, καθώς οι επαναστάσεις του 1848 έφεραν μια εποχή αλλαγής καθεστώτος.
Όπου μπορούσε, ο "Χωροφύλακας της Ευρώπης" εναντιώθηκε αποτελεσματικά σε αυτές τις πρωτόλειες επαναστάσεις, συνθλίβοντας την εξέγερση στην Πολωνία, προσφέροντας στρατεύματα για να βοηθήσουν τους Αψβούργους να καταστείλουν μια άλλη στην Ουγγαρία, και γενικά φερόμενος ως σημαιοφόρος για το status quo.
Στο εσωτερικό, "έπιασε” την ανάγκη για ριζική μεταρρύθμιση, αλλά φοβόταν τις συνέπειες της απελευθέρωσης που ταυτόχρονα θα κινητοποιούσε τις μάζες και θα αποξένωνε την ελίτ. Αντ 'αυτού, στράφηκε προς την παγίωση της επίσημης ιδεολογίας - "Επίσημη Ιθαγένεια", με βάση την "Ορθοδοξία, την απολυταρχία, και τον Εθνικισμό" - και σκληρή λογοκρισία και την καταστολή.
Παρ 'όλα αυτά, ο ίδιος γνώριζε καλά τις χαλαρές και διεφθαρμένες πρακτικές της ελίτ και των συνεπειών τους για τη Ρωσία. Έτσι, έψαξε αλλού για αξιόπιστους μπράβους, πάνω απ 'όλα τους στρατιώτες (61% από τους υπουργούς του ήταν πρώην ναύαρχοι ή στρατηγοί), και αριστοκράτες της γερμανικής Βαλτικής, ξένους προς την αυτοκρατορική αυλή.
Ο Πούτιν, αναμφισβήτητα, βρίσκει τον εαυτό του σε μια παρόμοια θέση. Όπως ο Νικόλαος, είναι είναι εθνικιστής και μιλιταριστής και ήρθε στην εξουσία σε μια εποχή που ένα κύμα αλλαγών καθεστώτος στην γειτονιά του ήρθε να θέσει υπό αμφισβήτηση το μέλλον του, όπως και το σύστημα διακυβέρνησης στο οποίο πιστεύει.
Όπως και ο Νικόλαος, έτσι και ο Βλαντιμίρ βλέπει τον εαυτό του σαν επαγγελματία, και έναν ξένο προς την αυλή. Πράγματι, ένα μεγάλο μέρος της κυριότητάς του ήταν εξαρτημένο από το παραπάνω καθεστώς - όπως ο Νικόλαος - και όχι της ελίτ, όσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό. Όπως ο Νικόλαος, έχει ένα βαθύ φόβο απέναντι στην αστάθεια. Μοιάζει να συνειδητοποιεί ότι η Ρωσία χρειάζεται μεταρρύθμιση - το έχει ακούσει αρκετά από το φίλο του, πρώην υπουργό Οικονομικών Alexei Kudrin - αλλά δεν μπορεί να φέρει ο ίδιος βαθιές, συστημικές αλλαγές που ξέρει πως θα υπονομεύσουν τον κεντρικό έλεγχο.
Φόβοι για "χρωματιστές επαναστάσεις" συνωμοσιών της ελίτ είναι ήδη ορατοί σε μέτρα όπως η δημιουργία μιας νέας Εθνικής Φρουράς και κάτι που αποτελεί από πολλές απόψεις μια κρατική ιδεολογία που θυμίζει "Επίσημη Ιθαγένεια", αν και χωρίς το εθνοτικό ρωσικό στοιχείο. Συνδυάζει μια προσεκτικά επιμελημένη εκδοχή της ρωσικής ιστορίας, μια πικρή αίσθηση των αδικιών που έχει δεχτεί η Ρωσία από τη Δύση, και μια "λαϊκιστική απολυταρχία" που νομιμοποιείται από την προσωπική σχέση του μονάρχη με το λαό. Ο επικεφαλής της επιτροπής ερευνών Alexander Bastrykin μάλιστα έχει κάνει έκκληση για μια "ιδεολογική πολιτική του κράτους”, αν και είναι απίθανο να δοθεί τέτοια επίσημη ιδιότητα.
Ο Πούτιν φέρεται επίσης να τρέχει μια ήσυχη εκστρατεία για την έστω χλιαρή αντιμετώπιση της διαφθοράς και του ερασιτεχνισμού στην καρδιά του συστήματος. (Παρά το γεγονός ότι σε αντίθεση με το Νικόλαο, δημιούργησε πραγματικά το διεφθαρμένο σύστημα που τώρα είναι δικό του πρόβλημα.) Από την απόλυση του φίλου του, του πολυεκατομμυριούχου επικεφαλής των ρωσικών σιδηροδρόμων Vladimir Yakunin το 2015, υπήρξε μια σειρά από συλλήψεις και απολύσεις φαινομενικά με τον ομολογουμένως μετριοπαθή στόχο να πάρει ανθρώπους που κάνουν τη δουλειά τους λίγο καλύτερα, με λίγο λιγότερη διαφθορά.
Μη εμπιστευόμενος το μεγαλύτερο κομμάτι της ελίτ, ο Putin στρέφεται προς στελέχη που θεωρεί ότι είναι ομοϊδεάτες και πιστοί. Ο Νικόλαος είχε στραφεί στους στρατιώτες, ο Putin στους αξιωματικούς ασφάλειας. Αυτό είναι πιθανώς μόνο εν μέρει λόγω της πίστης στις ικανότητές τους. Άλλωστε, ο ίδιος προωθεί σχετικά λίγους από τους στρατιωτικούς, ακόμη κι αν φαίνεται να έχουν αυτές τις ικανότητες. Απλώς, αυτοί είναι οι άνθρωποι που ξέρει. Ένας κυβερνήτης που αποσύρεται όλο και περισσότερο από την καθημερινότητα της διακυβέρνησης και ακόμη και το Κρεμλίνο - προτιμά να μένει στο παλάτι του στο Odintsovo - θα βρει φυσιολογικά τον κύκλο του να συρρικνώνεται μόνο σε σωματοφύλακες και βοηθούς, σε παλιούς φίλους και νέους πελάτες που οι τελευταίοι του συστήνουν.
Ακόμα και οι παλιοί κολλητοί του, όπως ο Yakunin και φρεσκοαπολυθείς επικεφαλής των τελωνείων Andrei Belyaninov δεν είναι πλέον ασφαλείς. Αντ' αυτού, ο Πούτιν φαίνεται να ρίχνει δίχτυα για μια νέα ευρύτερη ελίτ. Μερικοί, όπως ο Oleg Belaventsev, o νέο προεδρικός πληρεξούσιος στο Βόρειο Καύκασο, και ο σιβηριανός ομόλογός του Sergei Menyailo, φαίνονται να έχουν επαινεθεί σε αυτόν από τον υπουργό Άμυνας Sergei Shoigu. O Dmitri Ovsyannikov, ο νέος κυβερνήτης της Σεβαστούπολης, μπορεί ακόμη και να θεωρηθεί πελάτης του πρωθυπουργού Dmitri Medvedev. Με άλλα λόγια, αυτό φαίνεται να είναι μέρος ενός γενικότερου προγράμματος για τη δημιουργία μιας καινούργιας, νεότερης, (ελαφρώς) πιο ειλικρινούς, (ελπίζω) πιο αποτελεσματικής, και (προφανώς) πιο πιστής ελίτ, τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο, όπως ακριβώς ο Νικόλαος είχε προσπαθήσει να ανακαινίσει την τσαρική μηχανή της κυβέρνησης.
Προφανώς, υπάρχουν αυστηρά όρια στη χρήση της ιστορίας ως εργαλείο πρόβλεψης. Ο Vladimir δεν είναι Νικόλαος, και τα 10s δεν είναι 1850. Παρ' όλα αυτά, αν o "πουτινισμός” εισέρχεται στη "νικολαϊνή" του φάση, πρέπει να αναμένονται ορισμένες ανησυχητικές συνέπειες για το μέλλον. Ο αυταρχισμός του Νικόλαου έβαλε τη Ρωσία σε επικίνδυνες ξένες περιπέτειες, συμπεριλαμβανόμενου ενός πολέμου στην Κριμαία με ζοφερή κατάληξη. Η απροθυμία του να αντιμετωπίσει τα θεμελιώδη οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα τα επιδείνωσε, και ο διάδοχός του, ο Αλέξανδρος ΙΙ, αναγκάστηκε να εφαρμόσει τη μεταρρύθμιση γρήγορα και περιεκτικά. Το αποτέλεσμα ήταν ένα χάος, το οποίο - όπως ο Νικόλαος φοβόταν - που δημιούργησε αντίδραση από τις μάζες (οι οποίες θεωρούσαν ότι δεν έκανε αρκετά) και η ελίτ (που νόμιζε ότι παραέκανε πολλά).
Ο τσάρος πέθανε εν ενεργεία, και ακόμα δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί με τον πρόεδρο. Παρ' όλα αυτά, εκτός αν Βλαντιμίρ δείξει - σε αντίθεση με τις παρούσες ενδείξεις - ότι είναι πρόθυμος να είναι πολύ πιο αποφασιστικός και τολμηρός στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που σαφώς αναγνωρίζει και ο ίδιος, τα αποτελέσματα για τους διαδόχους τους μπορεί να αποδειχθούν καταθλιπτικά παρόμοια.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου