Γράφει ο Χρήστος Βαλκάνιος
Δεν είναι λίγοι όσοι ταξίδεψαν για αναψυχή ή εργασία στην Κύπρο και μία από τις αναπάντητες απορίες τους ήταν για το πλήθος των ψηλών κεραιών που βλέπανε σε διάφορες περιοχές και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις διακρίνανε και απορούσανε με τις μεγάλες λευκές σφαιρικές μπάλες.
Για αυτούς που ξέρουν όμως και έχουν αντίληψη της στρατηγικής θέσης της Κύπρου στην ΝΑ Μεσόγειο, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουν ότι θα πρόκειται για ηλεκτρονικά συστήματα επικοινωνίας και κυρίως υποκλοπών. Ακριβώς λοιπόν αυτή είναι η πραγματικότητα, η Κύπρος αποτελεί κέντρο κατασκοπείας στην οποία λειτουργούν τουλάχιστον δέκα σταθμοί υποκλοπών τελευταίας τεχνολογίας και στόχο έχουν κυρίως την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Πρωταγωνιστές σε αυτό φυσικά οι Βρετανοί που διαθέτουν και τις βάσεις και οι αμερικανοί είτε εκμεταλλευόμενοι δικά τους συστήματα είτε λαμβάνοντας τα προϊόντα των Βρετανών με τους οποίους έχουν άριστη συνεργασία ανταλλαγής πληροφοριών.
Έτσι, σύμφωνα με Κυπριακές πηγές, ποτέ και σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί και μαζεμένοι σταθμοί παρακολούθησης και συλλογής πληροφοριών στον κόσμο όπως στην Κύπρο. Για δεκαετίες στο νησί λειτούργησαν και λειτουργούν πάνω από 10 σημεία από τα οποία ξένες μυστικές υπηρεσίες συνέλεγαν πληροφορίες για τις εξελίξεις κυρίως στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Βαπτίζοντας τα «τηλεπικοινωνιακά κέντρα», Βρετανοί και Αμερικάνοι εγκατέστησαν στην Κύπρο ισχυρά συστήματα παρακολούθησης με εύρος από την Αφρική μέχρι την καρδιά της Ρωσίας.
Αν και παραμένει άγνωστο σε πολλούς, στην Κύπρο κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου λειτούργησαν δύο πολύ σημαντικοί κατασκοπευτικοί σταθμοί των Αμερικανών στο νησί. Οι πληροφορίες γύρω από τη δράση και τη λειτουργία των εν λόγω σταθμών είναι μέχρι σήμερα πολύ περιορισμένες και συγκεχυμένες.
Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με απόρρητα έγγραφα της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (NSA), ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σύναψε δεκαετή συμφωνία με την Αμερικανική Κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ θα πλήρωναν πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια το χρόνο για να χρησιμοποιούν την Κύπρο για σκοπούς κατασκοπείας μέσω των σταθμών κυρίως σε Καραβά, Γερόλακκο και Μια Μηλιά. Λίγα στοιχεία για αυτούς και άλλους σταθμούς, που η θέση τους φαίνεται στον παραπάνω χάρτη, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και αποτυπώνουν και την σημερινή κατάσταση στην Κύπρο.
Καραβάς
Στον Καραβά υπήρχε από το 1949 ένα γραφείο στο οποίο εργάζονταν δεκάδες Αμερικανοί από το οποίο συλλέγονταν πληροφορίες μέσω των κεραιών που είχαν αναπτυχθεί κυρίως από χώρες του κόλπου, που την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου είχαν συμμαχήσει με τη Σοβιετική Ένωση. Το Γραφείο λειτούργησε μέχρι την ημέρα της τουρκικής εισβολής.
Γερόλακκος
Μετά από άδεια των Βρετανών, οι Αμερικάνοι ίδρυσαν στο κατεχόμενο σήμερα χωριό Γερόλακκος, βόρεια της Λευκωσίας, την Νaval Facility που ήταν σταθμός παρακολούθησης σημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο σταθμός εγκαταστάθηκε στον Γερόλακκο τον Ιούνιο του 1957 και διαλύθηκε λίγους μόλις μήνες πριν την τουρκική εισβολή. Ο σταθμός του Γερολάκκου εστίασε στην κατασκοπεία ιδιαίτερα της PLO (Παλαιστινιακής Οργάνωσης) και στον ηγέτη της Γιασέρ Αραφάτ.
Συχνά οι πληροφορίες που συνέλεγαν οι Αμερικάνοι στον Γερόλακκο είχαν τεράστιες επιπτώσεις στις εξελίξεις και στις πολεμικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με ένα Άραβα μεταφραστή που υπηρέτησε στη βάση και συγκεκριμένα στο αρμόδιο γραφείο για το Παλαιστινιακό οι πληροφορίες στέλνονταν στην NSA κι από εκεί στις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ. Θεωρείται αξιοσημείωτο το γεγονός πως έκλεισε λίγους μήνες πριν τα τραγικά γεγονότα του Ιουλίου 1974 κι από πολλούς μεταφράζεται ως απόδειξη περί γνώσης, ακόμα και εμπλοκής των Αμερικάνων στο πραξικόπημα και την εισβολή.
Άγιος Νικόλαος
Η βάση του Αγίου Νικολάου στην Αμμόχωστο θεωρείται η πιο σημαντική που υπήρχε και υπάρχει στην Κύπρο. Αν και η Βρετανία ακόμα και σήμερα υποστηρίζει πως οι εγκαταστάσεις του Αγίου Νικολάου αποτελούν απλά ένα τηλεπικοινωνιακό κέντρο, ο Άγιος Νικόλαος αποτελεί για πάνω από μισό αιώνα τα αυτιά και τα μάτια των Δυτικών στη Μέση Ανατολή.
Αραβοισραηλινός Πόλεμος, Κρίση του Σουέζ, Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας της ΕΟΚΑ, Ταραχές του 1963, Πόλεμος των έξι ημερών, Πόλεμος του Γιομ Κηπούρ, τουρκική εισβολή, Πόλεμος Ιράν-Iρακ, Κρίση του Κόλπου, Πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας, Επίθεση στο Ιράκ το 2003… Όλα τα σημαντικά γεγονότα καταγράφηκαν από το κατασκοπευτικό κέντρο των Βρετανών στον Άγιο Νικόλαο και αποτέλεσαν τη σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης για το πώς σκέφτονται οι αντιμαχόμενοι στις σημαντικότερες κρίσεις.
Οι πληροφορίες που συλλέγονταν από το σταθμό του Αγίου Νικολάου στην Αμμόχωστο θεωρούνταν τεράστιας σημασίας για να παρθούν αποφάσεις τόσο από το Λονδίνο, όσο κι από την Ουάσιγκτον. Ο σταθμός πρωτολειτούργησε το 1947 όταν και μεταφέρθηκε από την Παλαιστίνη στην Κύπρο. Αρχικά λειτουργούσε υπό την ευθύνη του 9ου Συντάγματος Διαβιβάσεων του Βρετανικού Στρατού ενώ από το 1999 έχει μετονομαστεί σε JSSU (Joint Service Signals Unit), δηλαδή Μονάδα Διαβιβάσεων των Ενοποιημένων Σωμάτων).
O σταθμός του Αγίου Νικολάου αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους σταθμούς και κατατάσσεται ως ο δεύτερος μεγαλύτερος πίσω από το σταθμό της RAF στο Menwith Hill του Yorkshire και εντάσσεται στο σύστημα ECHELON συλλέγοντας πληροφορίες από πολλές πηγές όπως κινητά τηλέφωνα, σταθερά, emails, ανταλλαγής δεδομένων μέσω διαδικτύου, φαξ και οτιδήποτε αποστέλλεται από ένα σημείο σε άλλο μέσω δορυφόρων.
Πέργαμος
Λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα του σταθμού του Αγίου Νικολάου λειτουργούσε ο Σταθμός του Περγάμου που μεταφέρθηκε από το Ιράκ στις αρχές της δεκαετίας του ᾽50 και έκλεισε το 1968. Η λειτουργία του σταθμού ελεγχόταν από τους Βρετανούς και τα καθήκοντα των αξιωματικών που υπηρετούσαν ήταν περίπου τα ίδια με αυτά στον Άγιο Νικόλαο.
Κάβο Γκρέκο
20 χιλιόμετρα ανατολικότερα του Αγίου Νικόλαου υπήρχε για χρόνια σταθμός έγκαιρης προειδοποίησης τηλεπικοινωνιών που χρησιμοποιείτο από το ΝΑΤΟ μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Το 1994 ο σταθμός καταστράφηκε μετά από εκρήξεις βομβών που τοποθέτησαν οι Βρετανοί και ο χώρος παραδόθηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία.
WSBA
H στρατιωτική βάση της Μεγάλης Βρετανίας δυτικά της Λεμεσού ήταν μέρος των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου και δημιουργήθηκε μετά το 1960. Στη βάση ακρωτηρίου οι Βρετανοί διαθέτουν δυο διαφορετικά συστήματα παρακολούθησης και καταγραφής τηλεπικοινωνιακών δεδομένων. Πρόκειται για τις μεγάλες αντένες που υπάρχουν στον βιότοπο του Ακρωτηρίου και τις κεραίες σε θόλους στην περιοχή της Επισκοπής.
Ακρωτήρι
Κοντά στο Ακρωτήρι θα δει κανείς τις τεράστιες αντένες με την κωδική ονομασία ΠΛΟΥΤΩ ύψους 100 μέτρων και μήκους 200 μέτρων. Από τις συγκεκριμένες κεραίες καταγράφονται πληροφορίες που αφορούν αεροπορική και πυραυλική κίνηση μέχρι το Αφγανιστάν, το Καζακστάν και μέρους της Ρωσίας. Σημειώνεται πως η βάση του Ακρωτηρίου είναι η μεγαλύτερη βάση της Βρετανίας εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου.
Επισκοπή
Ο σταθμός της Επισκοπής ανήκει στην ίδια συστοιχία με αυτόν του Τροόδους και θεωρητικά παρέχει ασφαλή επικοινωνία μεταξύ της Κύπρου και της Βρετανίας αφού συνδέεται με το σύστημα SKYNET της Βρετανίας. Όμως σύμφωνα με μελετητές η δουλειά που παράγεται στη βάση της Επισκοπής, είναι αντίστοιχη με αυτή που γίνεται στον Άγιο Νικόλαο της Αμμοχώστου.
Τρόοδος
Η περιοχή που σήμερα αποτελεί έδαφος των Βρετανικών Βάσεων στον Όλυμπο αποτελεί στρατιωτική Βάση από τις πρώτες μέρες εγκατάστασης των Βρετανών στην Κύπρο το 1878. Ωστόσο είναι πλέον ξεκάθαρο πως από το συγκεκριμένο σύστημα καταγράφονται για χρόνια συνομιλίες, μηνύματα και τηλεπικοινωνιακά δεδομένα που αφορούν την εύθραυστη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Από το σταθμό συλλέγονται ηλεκτρονικές πληροφορίες ενώ με τη βοήθεια ενός σημαντικού αριθμού αισθητήρων καταγράφονται οι αδυναμίες στα αμυντικά συστήματα των γειτονικών της Κύπρου χωρών ενώ παρακολουθείται η πορεία πλοίων και αεροπλάνων σε όλη την Λεκάνη της Μεσογείου, τον Κόλπο και την Ερυθρά θάλασσα.
Αμερικανική Πρεσβεία στην Κύπρο
Εντός των ορίων της πόλης της Λευκωσίας θα συναντήσει κανείς δύο σταθμούς συλλογής πληροφοριών της NSA. H πρώτη βρίσκεται στον τελευταίο όροφο και την ταράτσα της Αμερικανικής Πρεσβείας στη Λευκωσία όπου βρίσκονται εγκατεστημένες κεραίες που καταγράφουν τηλεπικοινωνιακά δεδομένα.
Αν κάποιος παρατηρήσει καλά το κτίριο της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Λευκωσία θα προσέξει πως ο τελευταίος όροφος δεν διαθέτει παράθυρα. Σύμφωνα με πληροφορίες εντός της Πρεσβείας βρίσκεται εγκατεστημένο ένα εξελιγμένο σύστημα καταγραφής τηλεφωνικών συνομιλιών, ανταλλαγής μηνυμάτων, ψηφιακών και αναλογικών κλήσεων, περιήγησης στο διαδίκτυο, κωδικών από μόντεμ, συναλλαγών πιστωτικών καρτών και άλλων πολλών δυνατοτήτων.
Αρχάγγελος
Ένα χρόνο μετά το κλείσιμο του σταθμού στον Καραβά και δύο χρόνια μετά το κλείσιμο του σταθμού στον Γερόλακκο, η Αμερικανική κυβέρνηση ζήτησε από την κυπριακή δημοκρατία άδεια για να ανοίξει ξανά το σταθμό της Λευκωσίας κάτω από τη διεύθυνση της αμερικανικής πρεσβείας.
Όσο για τα λευκά σφαιρικά κουβούκλια, αποτελούν θόλους γύρω από τις κεραίες. Ο λόγος είναι για να τις προστατεύει από τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Για παράδειγμα στο Τρόοδος είναι απολύτως φυσιολογικό. Το ίδιο όμως συμβαίνει και στον σταθμό της Επισκοπής.
Οι τεράστιες δυνατότητες αυτών των συστημάτων φαίνονται από την πληροφορία ότι, η βάση του Γερόλακκου κατάφερε να συλλέξει δεδομένα ακόμα κι από την Ζάμπια για τις συνθήκες του στημένου ατυχήματος αεροπλάνου στο οποίο επέβαινε ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Νταγκ Χαμμαρσκολντ την 18η Σεπτεμβρίου 1961.
Σύμφωνα με στοιχεία που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, Αμερικανός αξιωματικός που εργαζόταν στη βάση του Γερόλακκου υπέκλεψε την συνομιλία πιλότου μαχητικού αεροσκάφους που έλεγε στο Κέντρο Ελέγχου της μονάδας του πώς χτύπησε το αεροπλάνο του διπλωμάτη. Για να αντιληφθείτε το μέγεθος δείτε το χάρτη. Η Ζάμπια απέχει από τον Γερόλακκο 5340 χιλιόμετρα.
Θεωρούμε ότι η Κύπρος που κατέχει μια από τις κυριότερες θέσεις στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου, θα είναι πάντα το μήλον της έριδος για τις Μεγάλες δυνάμεις. Ιδιαίτερα τώρα με την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων η σημασία της εκτοξεύεται ακόμα περισσότερο. Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα συνιστούν σημαντικά όπλα στα χέρια των Κυβερνήσεων να διεκδικούν και να επιτυγχάνουν συμφωνίες που θα υποστηρίζουν απόλυτα το εθνικό συμφέρον.
Χρήστος Καλογερόπουλος – Βαλκάνιος
Στρατηγικός Αναλυτής Εξειδικευμένος σε Θέματα Διεθνούς Ασφάλειας στη ΝΑ Μεσόγειο
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου