της Anastasia Voronkova
Μέτα από μία μεγάλη κλιμάκωση της διαμάχης για την αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν συμφώνησαν σε μια νεα κατάπαυση του πυρός στις 5 Απριλίου. Ο κίνδυνος ενός ολομέτωπου πολέμου παραμένει σχετικά χαμηλός, αλλά η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, η εναλλαγή τω γενεών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και το Αζερμπαϊτζάν, κι η μακροβιότητα της σύγκρουσης καθιστούν την προοπτική της μακροπρόθεσμης επίλυσης να φαίνεται ανησυχητικά απόμακρη.
Οι μάχες που ξέσπασαν στις 2 Απριλίου μεταξύ των δυνάμεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος της Γραμμής Επαφής που διαχωρίζει το Ναγκόρνο Καραμπάχ απο το Αζερμπαϊτζάν, εξέπληξε πολλούς διεθνείς παρατηρητές. Η φθίνουσα κατάσταση ασφάλειας στην περιοχή δεν είναι νέο φαινόμενο -ένοπλες συγκρούσεις και τακτική ανταλλαγή πυρών ήταν ένα σταθερό χαρακτηριστικό της σύγκρουσης, Η χρήση βαρέων όπλων αυξήθηκε επίσης σημαντικά κατά τη διάρκεια του 2015. Ωστόσο. δύο πτυχές της πρόσφατης κλιμάκωσης είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές: η κλίμακά της, η οποία ήταν άνευ προηγουμένου μετά από την κατάπαυση του πυρός ο 1994 σε ό,τι αφορά την χρήση όπλων, τανκς και δυνάμεων από αέρος. Και ο αριθμός των θυμάτων. Τα επίσημα στοιχεία που εκδόθηκαν από τα υπουργεία Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον 18 στρατιώτες Αρμένιοι και 12 του Αζερμπαϊτζάν, έχασαν την ζωή τους τις τρεις τελευταίες ημέρες διαμάχης. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων των ένοπλων συγκρούσεων, περισσότεροι από 60 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους σε όλη τη διάρκεια του 2015. Ο αμυντικός στρατός του Ναγκόρνο Καραμπάχ, η επίσημη δύναμη της επίμαχης περιοχής, ανακοίνωσε ότι περισσότεροι απο 200 στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν σκοτώθηκαν μόνο στις 2 Απριλίου.
Ενώ αυτός ο αριθμός αναμένεται να είναι υπερβολικός, η διαφορά μεταξύ των εκτιμήσεων του Αζερμπαϊτζάν και του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αποτυπώνει δύο ευρύτερες τάσεις. Πρώτον, αμοιβαίες κατηγορίες για διάδοση ψευδών πληροφοριών και αντιφατικών αναφορών για την πρόκληση μεγάλων απωλειών στην άλλη πλευρά, ήταν κοινές. Δεύτερον, κάθε πλευρά κατασκευάζει αποτελεσματικά και επικοινωνεί μια δημόσια αφήγηση της σύγκρουσης που έχει διαμορφωθεί από αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την ιστορία, τον πολιτισμό και την παράδοση. Ο φυσικός έλεγχος της περιοχής γίνεται αντιληπτός ως αδιαχώριστος από τν ασφάλεια και την ηθική "κυριότητα" της περιοχής. Και οι Αρμένιοι και οι πολίτες του Αζερμπαϊτζάν πιστεύουν ότι θα πρέπει να ζήσουν στην "πατρίδα" τους -στην περιοχή η οποία ιστορικά τους ανήκει- αλλά συνεχώς καταφεύγουν σε επιχειρήματα για την φύση και τις ρίζες, που δεν είναι αποδεκτές για την άλλη πλευρά. Αυτό περιπλέκει τις προσπάθειες από τους εξωτερικούς παρατηρητές και διαμεσολαβητές να βοηθήσουν τις δύο πλευρές να καταλήξουν σε έναν αμοιβαία αποδεκτό συμβιβασμό σχετικά με τα βασικά επίμαχα ζητήματα.
Η αμφισβήτηση περιλαμβάνει πολλαπλά και επικαλυπτόμενα στρώματα συμφερόντων, φιλοδοξιών, παραγόντων και ανησυχιών. Η πιο πρόσφατη κλιμάκωση θα πρέπει να ιδωθεί στο πλαίσιο τόσο της εγχώριας όσο και της διεθνούς πολιτικής Η πτώση των πετρελαϊκών τιμών και η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος του Αζερμπαϊτζάν, έχουν βαθύνει σημαντικά τα κοινωνικό- οικονομικά προβλήματα της χώρας, και αύξησαν την λαϊκή δυσαρέσκεια έναντι της πολιτικής ελίτ. Το Μπακού μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει τον παράγοντα Καραμπάχ για να δικαιολογήσει τις εκτεταμένες αμυντικές και κρατικές δαπάνες, και για να συσπειρώσει την κοινή γνώμη πίσω από τον "αρμενικό εχθρό", ως η πιο άμεσα διαθέσιμη ενωτική ιδέα. Η αυθόρμητη κλιμάκωση της βίας φαίνεται να είναι μία προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι εσωτερικές δυσκολίες, αποσπώντας την προσοχή από τις κοινωνικές και οικονομικές δυσπραγίες.
Αλλά το Αζερμπαϊτζάν είναι απίθανο να ρισκάρει μια ολομέτωπη αντιπαράθεση, δεδομένου ότι η έκβαση ενός ενδεχόμενου πλήρους κλίμακας πολέμου, είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη. Σε κρατικό επίπεδο, η ανάγκη για προετοιμασία για έναν ολομέτωπο πόλεμο έχει καταστήσει στην στρατιωτικοποίηση και τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες, μια κυρίαρχη διαδικασία όχι μόνο στο Αζερμπαϊτζάν αλλά επίσης στην Αρμενία και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αν και το Αζερμπαϊτζάν έχει ένα συντριπτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα, η Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ ελέγχουν στρατηγικά σημεία και απολαμβάνουν την ρωσική στήριξη. Ως εκ τούτου, το Αζερμπαϊτζάν δεν θα μπορούσε να υπολογίζει στην επιτυχία των στρατιωτικών επιχειρήσεων και μια επανάληψη της έκβασης του πολέμου του 1992-1994, όταν η χώρα είχε χάσει το 20% των εδαφών της, παραμένει μια πιθανότητα.
Σε διεθνές επίπεδο, η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας φαίνεται να ήταν ένας προσθετικός παρά ένας καθοριστικός παράγοντας στην κλιμάκωση. Ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έχει ανοιχτά επιβεβαιώσει την υποστήριξή του στο Αζερμπαϊτζάν και στις αρχές Απριλίου δήλωσε ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ "θα επιστρέψει αναπόφευκτα στο Αζερμπαϊτζάν". Η Τουρκία μπορεί να έχει τροφοδοτήσει τις συγκρούσεις ως ένα τρόπο να ασκήσει πίεση στην Ρωσία, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω μια ήδη εκρηκτική κατάσταση.
Οποιαδήποτε μεγάλη χρήση στρατιωτικής δύναμης στην περιοχή, έρχεται σε αντίθεση με τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας. Η Ρωσία θεωρεί την Αρμενία ως βασικό σύμμαχο και το Αζερμπαϊτζάν ως ένα σημαντικό στρατηγικό εταίρο, αν και ο ρόλος της Ρωσίας στη σύγκρουση είναι διφορούμενος. Είναι ένας μεγάλος εγγυητής της ασφάλειας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, τόσο μέσω από τις προσπάθειες διαμεσολάβησης του ως πρόεδρος της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ και λόγω της ρωσικής στρατιωτικής βάσης στην Αρμενία. Έχει επιβεβαιώσει την ευθύνη και την ετοιμότητά της να προστατεύσει την Αρμενία σε περιπτώσεις επιθετικότητας εναντίον της. Η ρωσική στρατιωτική παρουσία θεωρείται ευρέως στην Αρμενία ως βασικό στοιχείο της στρατιωτικής στρατηγικής της χώρας. Η ένταξη της Αρμενίας στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU), έχει ενισχύσει περαιτέρω αυτή την συμμαχία στην ασφάλεια Στο μεταξύ, οι διμερείς σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και του Αζερμπαϊτζάν έχουν επεκταθεί στην στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική σφαίρα. Σε αυτή την εύθραυστη κατάσταση, η Ρωσία θα συνεχίσει να κάνει οτιδήποτε μπορεί για να πείσει και τους δύο εταίρους της να αποφευχθεί περαιτέρω κλιμάκωση. Για το Αζερμπαϊτζάν, η προοπτική μιας μεγάλης κλίμακας εμπλοκή με την Ρωσία φαίνεται να είναι άλλος ένας παράγοντας μετριασμού, δεδομένου ότι έχει γενικά την τάση να αποφύγει την σύγκρουση με την Ρωσία. Την ίδια στιγμή, η προμήθεια όπλων και των δύο πλευρών από τη Ρωσία, έχει συμβάλει στην διατήρηση της σύγκρουσης.
Ωστόσο, η απουσία ενός ολομέτωπου πολέμου στην περιοχή, δεν συνεπάγεται μια αντίστοιχη στροφή προς την ειρήνη, Τα αποτελέσματα προσφάτων ερευνών φέρεται να υποδηλώνουν ότι οι θέσεις της νεότερης, μετά από το 1984, γενιάς στο Αζερμπαϊτζάν και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ σε βασικά ζητήματα, έχουν σκληρύνει αρκετά, κυρίως ως αποτέλεσμα δύο παραγόντων.
Πρώτον, η φιλοπόλεμη στρατηγική που απεικονίζει την μία πλευρά ως "επιτιθεμενη" έχει αυξηθεί, και έχει διεισδύσει βαθιά στην επίσημη, καθημερινή και των ΜΜΕ αφήγηση Σε αυτό το επίπεδο της σύγκρουσης, η επίδραση αυτής της ρητορικής είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιστραφεί.
Δεύτερον, όσο πιο πολύ παρατείνεται η κρίση, τόσο φαίνεται να παγιώνονται τέτοιες θέσεις. Ενώ η παλαιότερη γενιά τείνει να θεωρεί την αμφισβήτηση ως μια διαμάχη της σοβιετικής εποχής στην ποία η επίτευξη αμοιβαίας συμφωνίας και κατανόησης ήταν σχετικά εύκολη, με μόνη την πολιτική βούληση να εκλείπει, οι νεότεροι άνθρωποι μπορεί να υιοθετήσου μια πιο μαξιμαλιστική και αδιάλλακτη στάση. Συγκεκριμένα, για τους νέους του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που μεγαλώνουν σε ένα πλήρως λειτουργικό de facto κράτος, με ολοένα και περισσότερο ενοποιημένους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, έχει αναμφισβήτητα μια θετική επίδραση στην εικόνα τους, χωρίς να μειώνεται η βαθιά αίσθηση της ανασφάλειας και της απομόνωσης. Έχει επίσης περιορίσει το εύρος των αποδεκτών λύσεων για την σύγκρουση, με την πλήρη αναγνώριση της ανεξαρτησίας να θεωρείται ως η μόνη δυνατή επιλογή. Οι νέοι του Αζερμπαϊτζάν που έχουν μεγαλώσει με την αίσθηση της στρατιωτικής ήττας και απώλειας τείνουν να δείξουν μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στην προσέγγισή τους για την ανάκτηση του 20% της περιοχής του Αζερμπαϊτζάν που αυτή την στιγμή ελέγχεται από τις στρατιωτικές δυνάμεις του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Καθώς περνάει ο καιρός, η πιθανότητα για μακροπρόθεσμη διαχείριση της σύγκρουσης μπορεί να γίνει ακόμη περισσότερο απομακρυσμένη.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου