Πώς γίνεται δύο παραδοσιακοί εχθροί να αποκτήσουν φιλικές σχέσεις; Στο σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον όλα είναι πιθανά, ιδίως όταν δύο αντίπαλοι αντιμετωπίζουν τον ίδιο μεγάλο κίνδυνο.
Το Ισραήλ και η Αίγυπτος είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Δύο χώρες που το 1967 και το 1973 ενεπλάκησαν σε πολεμικές συγκρούσεις, ωστόσο το 2016 μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες ασφαλείας, λόγω των τζιχαντιστικών ομάδων και παρακλαδιών του DAESH και της Al Qaeeda, που δρουν στα σύνορά τους, αλλά και της Hamas που αποτελεί μόνιμη απειλή για την επικράτειά τους.
Η Αίγυπτος έχει αυτή τη στιγμή πέντε βασικές ανησυχίες:
· Τη δραστηριότητα τζιχαντιστών στο Σινά, οι οποίοι σχετίζονται με το DAESH.
· Τη Hamas, όχι μόνο ως σχετιζόμενη, με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, τρομοκρατική ομάδα, αλλά και λόγω των διασυνδέσεων με τις εξτρεμιστικές ομάδες που δρουν στο Σινά και τη συνεχή χρήση των υπόγειων σηράγγων λαθρεμπορίου, για επικοινωνία και διακίνηση μεταξύ Γάζας και Σινά.
· Τα περιστατικά τρομοκρατίας, εντός του αιγυπτιακού εδάφους, με ή χωρίς συσχετισμό με την Μουσουλμανική Αδελφότητα
· Την αστάθεια στη Λιβύη, ειδικά με την άνοδο των μουσουλμανικών εξτρεμιστικών στοιχείων και τη συνεχή ροή λαθραίων μεταξύ Ανατολικής Λιβύης και Αιγύπτου
· Τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τις διεθνείς διασυνδέσεις της.
Το Ισραήλ προφανώς μοιράζεται τις δύο πρώτες ανησυχίες του . Το Σινά είναι ένα αδύναμο σημείο για την ασφάλεια του Ισραήλ, δεδομένης της εγγύτητας που διαθέτει με τη Γάζα και των υπόγειων σηράγγων λαθρεμπορίου, οι οποίες καθιστούν την καταπολέμηση αυτού του δικτύου διακίνησης, σχεδόν αδύνατη. Το ζητούμενο για το Τελ Αβίβ είναι, κατά πόσο οι παράγοντες απειλής για την Αίγυπτο, είναι ταυτόχρονα και παράγοντες απειλής, ίσης βαρύτητας, για το ίδιο.
Θα πρέπει ωστόσο, να λάβουμε υπόψη πως η έρημος του Σινά δεν βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο της Αιγύπτου, με αποτέλεσμα ο τοπικός πληθυσμός (βεδουίνοι), που υποφέρει από την φτώχια, να καταφεύγει σε παράνομες και εγκληματικές πράξεις, οι οποίες κυμαίνονται από το απλό λαθρεμπόριο όπλων, μεταξύ Γάζας και Σινά, έως και την παροχή ενεργούς βοήθειας προς τις τρομοκρατικές οργανώσεις της περιοχής, ως μισθοφόροι.
Το «Βιλαέτι του Σινά» είναι μία τρομοκρατική οργάνωση που έχει δηλώσει την υποταγή της στο DAESH και το οποίο, με τη σειρά του, την έχει αναγνωρίσει. Είναι η πλέον ικανή τρομοκρατική ομάδα, από όσες δραστηριοποιείται στο Σινά, και χρησιμοποιεί τακτικές που την έχουν αναγάγει σε παραστρατιωτική οργάνωση. Το «Wilayat Sinai» έχει διαμορφώσει το δικό του modus operandi, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο περίπου, καταπολεμώντας με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα τις δυνάμεις ασφαλείς της Αιγύπτου. Προτιμά τη χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών (Improvised Explosive Devices – IED’s), σε συνδυασμό με ταυτόχρονη ή και ετεροχρονισμένη επίθεση με ρουκέτες εναντίον στρατευμάτων και ευαίσθητων στόχων. Επίσης στοχεύει στην πρόκληση αντίδρασης από τον αιγυπτιακό στρατό, ώστε εν συνεχεία να εισέλθει σε προκαθορισμένο χώρο ενέδρας. Η εν λόγω ομάδα εκτιμάται από τις διεθνείς αρχές ότι διαθέτει φορητά όπλα MANPAD, με τα οποία δύναται να καταρρίψει αεροσκάφη, ωστόσο ο αριθμός αυτός, μάλλον, θα είναι αρκετά μικρός και ως εκ τούτου δεν χρησιμοποιούνται, παρά μόνο όταν αυτό θα είναι απολύτως απαραίτητο για την άμυνά της.
Το «Wilayat Sinai» είναι η τρομοκρατική οργάνωση που δήλωσε υπεύθυνη για την τοποθέτηση βόμβας στις 31 Οκτ. 2015, στην πτήση 7Κ9268 των ρωσικών αερογραμμών, η οποία αποτελούσε και την πρώτη επίθεση της οργάνωσης, έξω από τα συνήθη όρια δράσης της, καθώς και η πρώτη επίθεση εναντίον ξένου κράτους, εκτός της Αιγύπτου. Το Βιλαέτι, από την εποχή που ακόμα ήταν συνεργάτης της Al Qaeeda με το όνομα Ansar Bait al-Maqdis, έχει απειλήσει ευθέως το Ισραήλ για ανάληψη επιθετικής δράσης εναντίον του. Φυσικά, δεν αναμένεται βραχυπρόθεσμα κάτι περισσότερο από την εξτρεμιστική ρητορική, εναντίον του Τελ Αβίβ, ωστόσο δύναται να εξαπολύσει ρουκέτες εναντίον της ισραηλινής επικράτειας, κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Βιλαέτι εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας της Αιγύπτου, καθαρά για προπαγανδιστικούς λόγους και πρόκληση νέου ρεύματος στρατολόγησης μαχητών.
Στον αντίποδα, η εξωπραγματική κατά το παρελθόν συμμαχία Ισραήλ – Αιγύπτου έχει προκαλέσει αντίστοιχα οξύμωρα σχήματα. Ενώ λοιπόν Hamas και DAESH θεωρούνται αντίπαλοι, οι κακές τους σχέσεις δεν επηρεάζουν στο παραμικρό τις σχέσεις Hamas και «Wilayat Sinai». Ίσως φυσικά να παίζει ρόλο το γεγονός, ότι υπάρχουν ακόμα μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης του Σινά, που έχουν διατηρήσει τις παλαιότερες επαφές τους, από την εποχή που η οργάνωση μαχόταν στο πλευρό της Al Qaeeda. Το γεγονός αυτό αυξάνει τις ανησυχίες του Καΐρου, το οποίο βλέπει πως μαχητές των ταξιαρχιών Izz ad-Din al-Qassam και όπλα της Hamas, ενισχύουν, ενίοτε, το Βιλαέτι, μέσω των υπόγειων σηράγγων. Αυτή η ανίερη συμμαχία δεν είναι δύσκολο να εξηγηθεί, αφού η Hamas αντιμετωπίζει το θέμα με τετράγωνη λογική, γνωρίζοντας πως ουδέποτε το Κάιρο θα μπορέσει να αναπτύξει στενές σχέσεις, με μία τρομοκρατική οργάνωση που καταπολεμά:
· το Ισραήλ, με το οποίο αναπτύσσει σταδιακά ενεργειακή συμμαχία,
· τη Σαουδική Αραβία, που χρηματοδοτεί τον εξοπλισμό του αιγυπτιακού στρατού με ακριβά εξοπλιστικά προγράμματα και
· τις ΗΠΑ και το δυτικό κόσμο, με τον οποίο η Αίγυπτος θέλει να βρεθεί ακόμα κοντύτερα.
Άλλο ένα ανησυχητικό σημείο είναι η εξάπλωση τεχνογνωσίας μεταξύ των τρομοκρατικών ομάδων, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Αυτό φαίνεται, τόσο από τη μεταβίβαση τεχνογνωσίας στην κατασκευή των υπόγειων σηράγγων, όσο και στην αντιγραφή τακτικών, όπως για παράδειγμα στη χρήση DRONES για την παρακολούθηση θέσεων του αντιπάλου και την προετοιμασία επιθέσεων.
Ο κίνδυνος ασφαλείας για την Αίγυπτο δεν περιορίζεται στο Βιλαέτι, αφού δύο έτερες τρομοκρατικές οργανώσεις, το ISIS MISR, παρακλάδι του DAESH, και το «Επαναστατικό Κίνημα Λαϊκής Αντίστασης και Τιμωρίας», που αποτελείται από τμήματα της νεολαίας της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, έχουν αναλάβει σημαντική δράση κατά της «χώρας του Νείλου». Ωστόσο, ενώ ο κύριος στόχος των οργανώσεων αυτών είναι η Αίγυπτος, υπάρχουν αναφορές για ανταπόκριση των μελών τους στο κάλεσμα του ηγέτη του DAESH, Abu Bakr al-Baghdadi, για χτυπήματα εναντίον του Ισραήλ. Κατά αυτό τον τρόπο σημειώθηκε και η επίθεση εναντίον λεωφορείου, που μετέφερε Άραβες τουρίστες από το Ισραήλ, στις πυραμίδες της Γκίζας, στις 07-01-2016, ενώ ουδείς εκ των τρομοκρατών ενδιαφέρθηκε για το θρήσκευμα των εν δυνάμει θυμάτων (δεν υπήρχε κανένας τραυματίας). Αν και είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν επιθέσεις από αυτές τις οργανώσεις σε ισραηλινό έδαφος, θεωρητικά ο κίνδυνος ελλοχεύει, κυρίως με χτυπήματα εναντίον ισραηλινών πολιτών σε ξένη επικράτεια, για καθαρά προπαγανδιστικούς λόγους όπως προαναφέρθηκε.
Η Αίγυπτος έχει επιχειρήσει να καταστρέψει τις «περιβόητες» υπόγειες σήραγγες πλημμυρίζοντάς αυτές με θαλασσινό νερό, κάτι όμως που είναι εξαιρετικά δύσκολο και δεν επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα, αφού είναι αδύνατο να εντοπιστεί ο συνολικός αριθμός των σηράγγων αυτών. Έτσι το Κάιρο προσέτρεξε σε μία εναλλακτική λύση: να δημιουργήσει μία buffer zone εκτοπίζοντας τοπικούς πληθυσμούς και καταστρέφοντας οικισμούς, ώστε να είναι αδύνατο για τους τρομοκράτες να κρυφτούν ανάμεσα σε απλούς πολίτες. Ως εκ τούτου, δε θα πρέπει να αποκλείσουμε την εξαγορά εδαφών στη Γάζα από το Ισραήλ, με αντίστοιχες δεσμεύσεις προς τον τοπικό πληθυσμό για την μετοίκησή τους και την εξασφάλιση εισόδου του στα ιερά προσκυνήματά τους, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία αντίστοιχη buffer zone, στην άλλη άκρη των εν λόγω σηράγγων.
Επίσης οι αιγυπτιακές δυνάμεις εξαπέλυσαν μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των τρομοκρατών στο Σινά, με τη χρήση αεροσκαφών F-16 και ελικοπτέρων AH-64 APACHE. Ωστόσο, ο εξοπλισμός αυτός είναι μάλλον ακατάλληλος για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να έχει οδηγήσει σε υψηλό αριθμό απωλειών και πολλές άδικες συλλήψεις πολιτών, καθώς και θανάτους αμάχων. Αυτό το γεγονός έχει φέρει τους βεδουίνους του Σινά, ακόμα πιο κοντά στο «Wilayat Sinai».
Το Τελ Αβίβ βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την Αίγυπτο, ιδιαίτερα με την ανάληψη της προεδρίας από τον al-Sisi. Η συνεργασία αυτή διατηρείται στενή, τόσο από πλευράς ισραηλινού ΥΠΑΜ, όσο και από τις Υπηρεσίες Πληροφοριών της Αιγύπτου. Η ροή πληροφοριών, σχετικά με κάθε απειλή που υφίσταται για την ασφάλεια των δύο χωρών, στην χερσόνησο του Σινά, αλλά και πέριξ αυτής, είναι ζωτικής σημασίας και φάνηκε πως υπάρχει αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση στο αεροσκάφος της Metrojet. Επίσης, άλλο ένα σημαντικό στοιχείο συνεργασίας αποτελεί το γεγονός, πως μεγάλο μέρος των αιγυπτιακών στρατευμάτων (περίπου 150.000 στρατιωτικοί και 250.000 στελέχη των δυνάμεων ασφαλείας) σταθμεύει στην ανατολική Αίγυπτο, κάτι που απαγόρευε η συνθήκη Camp David, με την οποία έληξε ο πόλεμος του Yom Kippur. Το Ισραήλ όμως, ουδέποτε διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτό, καθότι προφανώς υπάρχει ρητή αμοιβαία συμφωνία. Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο είναι η άδεια χρήσης του εναέριου χώρου του Ισραήλ από την Αίγυπτο για πρώτη φορά μετά το 1973! Άλλωστε όπως έχει αναφερθεί ξανά το Τελ Αβίβ προκειμένου να επιβιώσει στο γεωπολιτικό του χώρο έχει συνηθίσει να διαμορφώνει την εξωτερική του πολιτική, αναλόγως των περιστάσεων και να προσαρμόζεται με χαρακτηριστική ευκολία, ακόμα και μετατρέποντας μία αρνητική κατάσταση (εξάπλωση DAESH) σε ευκαιρία εξουδετέρωσης έτερων αντιπάλων του.
Παρόλα ταύτα το Τελ Αβίβ ανησυχεί πως η Αίγυπτος δε θα μπορέσει να ανταπεξέλθει σε αυτόν τον αγώνα, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι οι αρχικές επιτυχίες της επιχείρησης καταπολέμησης των τζιχαντιστών στο Σινά «Martyr’s Right» δεν είχαν συνέχεια. Ο λόγος αυτού έγκειται στο γεγονός, πως η Αίγυπτος υπολείπεται ακόμα σε προηγμένο εξοπλισμό, ιδίως σε ότι έχει να κάνει με τη συλλογή πληροφοριών, καθώς και στην έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού των υπηρεσιών πληροφοριών. Επίσης, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται αφορά περισσότερο αντιμετώπιση τακτικού στρατού και λιγότερο ασύμμετρων απειλών.
Από την άλλη για την Αίγυπτο δεν έχει απομακρυνθεί ο κίνδυνος μίας επανάστασης εναντίον του καθεστώτος al-Sisi, γεγονός που δεν επιτρέπει την απρόσκοπτη καταπολέμηση των τζιχαντιστών με όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις. Επιπλέον ακόμα και μία ενδεχόμενη εμπλοκή των ισραηλινών δυνάμεων στη Χερσόνησο του Σινά θα δημιουργούσε έτι περισσότερα προβλήματα, αφού θα υπονόμευε το υπάρχον καθεστώς και θα ξεσήκωνε κύματα ταραχών. Επιπλέον, μία ενίσχυση των αιγυπτιακών δυνάμεων σε υλικό και τεχνογνωσία δε θα εξασφάλιζε σε τίποτα το Τελ Αβίβ, που δεν έχει βεβαιωθεί πως η κατάσταση στην Αίγυπτο είναι σταθερή. Μία ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος θα έφερνε την Αίγυπτο πιο κοντά στη Hamas κι επομένως στο αντίπαλο στρατόπεδο από το Ισραήλ.
Επομένως γίνεται κατανοητό πως το Ισραήλ από εδώ και στο εξής θα επιχειρήσει να προστατεύσει το καθεστώς al-Sisi, προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφάλεια στα νότια σύνορά του, ενώ από την άλλη, η Αίγυπτος θα επιχειρήσει την διαχείριση της «ανίερης», για τον τοπικό πληθυσμό, συμμαχίας, τόσο μέσω καταστολής εσωτερικών αντιδράσεων, όσο και μέσω ανάπτυξης ισχυρών διαύλων επικοινωνίας με το Τελ Αβίβ, που οδηγούν σε ανάπτυξη σχέσεων και με τη Δύση.
Δημοσίευση σχολίου