European Council on Foreign Relation
Του Ditmir Bushati
Η ενέργεια ήταν ένα από τα εργαλεία που οι ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποίησαν για να ξεκινήσουν την συμφιλίωση της γηραιάς ηπείρου πριν από 60 χρόνια και πλέον. Σήμερα όσο ποτέ πριν, η ενέργεια παραμένει μια από τις πιο πιεστικές προκλήσεις, τόσο για την ΕΕ, όσο και για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες της.
Κοιτάζοντας πίσω στις εξελίξεις στην ασφάλεια του ενεργειακού τομέα κατά την περασμένη δεκαετία, φαίνεται ότι η Ευρώπη έχει κατορθώσει να ξεπεράσει μεγάλο μέρος της διαίρεσης Ανατολής-Δύσης. Αλλά το χάσμα Βορρά-Νότου παραμένει, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη τις επενδύσεις στην ενέργεια και στις υποδομές. Αυτό είναι ίσως μια από τις κρυμμένες αδυναμίες της Ευρώπης στη δομή της ενέργειας.
Όπως οι πρόσφατες κρίσεις στην Ανατολική και Νότια γειτονιά της Ευρώπης επιβεβαιώνουν σταθερά, η ενεργειακή ασφάλεια έχει καταστεί μία από τις πιο σημαντικές γεωπολιτικές παραμέτρους επιρροής για τρίτους παίκτες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι που το Συμβούλιο της ΕΕ, της 20ης Ιουλίου, χαιρέτισε το Σχέδιο Δράσης της Ενεργειακής Διπλωματίας της ΕΕ που προτάθηκε από κοινού από την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή. Το εν λόγω Σχέδιο Δράσης αποσκοπεί στη δρομολόγηση νέων συνεργιών με τους εταίρους της ΕΕ και θα διευκολύνει τη διαφοροποίηση των ενεργειακών συνδέσεων και των παρόχων.
Τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου επί της Ενεργειακής Διπλωματίας της ΕΕ ορθώς επισημαίνουν ότι η "διπλωματική υποστήριξη θα πρέπει να επικεντρωθεί στο Νότιο Διάδρομο Αερίου και στη στρατηγική δυναμική της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου". Πράγματι, όπως τα έπη του Nabucco και του South Stream μας έχουν διδάξει, οι εικονικοί αγωγοί μπορούν να δημιουργήσουν αβεβαιότητα, απογοήτευση και γεωπολιτική αναστάτωση στους περιφερειακούς, ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους παράγοντες. Επιπλέον, η ευρώ-κρίση πρέπει επίσης να συνυπολογιστεί, όταν πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίον αντιδρούν οι χώρες στο περιφερειακό αίνιγμα της ενεργειακής ασφάλειας.
Σε αυτό το συγκεχυμένο πλαίσιο, ο Trans-Adriatic Pipeline (TAP) παραμένει επί του παρόντος το μόνο απτό έργο του ευρύτερου Νοτίου Διαδρόμου.
Το πρώτο στάδιο της κατασκευής του TAP άρχισε μόλις πριν από λίγες εβδομάδες στην Αλβανία και με την ολοκλήρωσή του, η χώρα θα είναι σε θέση να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο, επιτρέποντας τον εφοδιασμό των γειτονικών χωρών μέσω του τόσο αναγκαίου Ionian Adriatic Pipeline (ΙΑΡ), ένα κομμάτι των εργαλείων της ενεργειακής ασφάλειας στην νοτιο-ανατολική Ευρώπη που λείπει.
Οι αγωγοί αυτοί θα διαφοροποιήσουν σημαντικά τον ενεργειακό εφοδιασμό της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, ενώ θα βοηθούν στην αποφυγή των υψηλών τιμών και δυσάρεστων γεγονότων όπως μαρτυρούν οι επικές αναμετρήσεις επικά διαχωριστικά της Ανατολικής Ευρώπης, κατά την τελευταία δεκαετία.
Το γεγονός ότι η ΕΕ επικεντρώνεται προς το παρόν στην ενοποίηση της Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και θεωρεί τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ως σημαντικούς εταίρους σε αυτή τη διαδικασία, είναι σίγουρα ένα περαιτέρω βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Επιπλέον, το Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Διπλωματίας υπογραμμίζει την ανάγκη να επωφεληθούν από τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά μέσα, όπως το Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας, για τη στήριξη πολιτικών διαφοροποίησης της ενέργειας και τη μετατροπή των ενεργειακών συστημάτων. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό.
Για την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή θα πρέπει να γίνει καλύτερη χρήση των υφιστάμενων ενεργειακών δυνατοτήτων. Για να το θέσουμε διαφορετικά, αυτό που είναι απολύτως αναγκαίο στο σημείο αυτό, είναι να συνδεθούν οι νησίδες ενέργειας σε αυτή τη γωνιά της Ευρώπης.
Η βελτίωση της ενεργειακής συνδεσιμότητας θα επιτρέψει στις χώρες της περιοχής να ενταχθούν σε μεγαλύτερες αποστάσεις και να ενισχύσουν την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές της προσφοράς. Ωστόσο, τα υφιστάμενα έργα διασύνδεσης δεν είναι αρκετά για να υπάρξει ένα ευνοϊκό πλέγμα Ενέργειας-Ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το 2014, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας και οι Προσομοιώσεις Ακραίων Καταστάσεων έδειξαν ότι οι χώρες της νότιο-ανατολικής Ευρώπης παραμένουν εκτεθειμένες σε ενεργειακές κρίσεις και στην κακή υποδομή του τομέα. Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνουν περισσότερα σ’ αυτό το πλαίσιο.
Τον περασμένο Αύγουστο, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel συγκέντρωσε τους Πρωθυπουργούς των Δυτικών Βαλκανίων στο Βερολίνο σε μια προσπάθεια να αναζωογονήσει τη συνεργασία στην περιοχή και την ενταξιακή ημερήσια διάταξη της. Η αποκαλούμενη διαδικασία του Βερολίνου είχε θετικά αποτελέσματα, όπως το ότι έχει στρέψει την προσοχή της περιοχής προς την ναυαρχίδα των περιφερειακών έργων υποδομής.
Καθώς οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων προετοιμάζονται για την επόμενη σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στη Βιέννη τον Αύγουστο, είναι σημαντικό η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή να περιλαμβάνει τη διάσταση της ενεργειακής ασφάλειας, προκειμένου να ενθαρρύνει τις ξένες ιδιωτικές επενδύσεις και την καλύτερη διοχέτευση καλύτερο των κονδυλίων της ΕΕ για την ανάπτυξη των φτωχών ενεργειακών υποδομών στη νοτιο-ανατολική Ευρώπη.
Οι υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη χρειάζονται κοινά επενδυτικά έργα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διασυνοριακές διασυνδέσεις, πιο καλύτερη χρήση της υδροηλεκτρικής ενέργειας και, το σημαντικότερο, ευθυγράμμιση με την ενεργειακή νομοθεσία της ΕΕ, ιδίως με την Τρίτη Δέσμη Μέτρων για την Ενέργεια της ΕΕ.
Σε ένα δύσκολο γεωπολιτικό τοπίο, είναι καιρός για την ΕΕ να εκπονήσει μια τολμηρή και συνολική αντίληψη της ενεργειακής ασφάλειας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτό θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ένα καλό επενδυτικό κλίμα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στην περιοχή και να φέρει πίσω τον υγιή ανταγωνισμό έναντι των πρακτικών διαφθοράς που συνήθως τείνουν να ευνοούν την εμπλοκή τρίτων φορέων.
Πράγματι, η σύνδεση των νησίδων ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα βοηθήσει στην οικοδόμηση μιας πραγματικής περιοχής, τόσο από οικονομικής άποψης, όσο και για λόγους ασφαλείας, μιας περιοχής που μπορεί να δράσει ως στρατηγικός εταίρος για την ΕΕ στο ευρύτερο πλέγμα της ενεργειακής ασφάλειας.
Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, μια τόσο τολμηρή προσέγγιση θα εδραιώσει περαιτέρω την περιφερειακή συνεργασία και την ημερήσια διάταξη για την ένταξη στην ΕΕ των Δυτικών Βαλκανίων, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα των έξι ιδρυτικών κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δημοσίευση σχολίου