Ο Joseph S. Nye, Jr. είναι πρώην βοηθός υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ και επικεφαλής του US National Intelligence Council (Συμβούλιο Εθνικών Πληροφοριών), είναι επίσης καθηγητής πανεπιστημίου στο φημισμένος Harvard University και μέλος του «World Economic Forum Global Agenda Council on the Future of Government».
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το «Is the American Century Over?» (Έχει τελειώσει ο αμερικανικός αιώνας;). Είναι πιο γνωστός στους κύκλους των πολιτικών επιστημόνων για τη συστηματική χρήση του όρου της «μαλακής ισχύος» (soft power) στις διεθνείς σχέσεις, όρος ο οποίος έχει γίνει της μόδας τελευταία και στην Ελλάδα.
Το άρθρο που ακολουθεί είναι μια περίεργη μίξη σεβασμού της ρωσικής ισχύος και απόπειρας αποδόμησής της. Σίγουρα είναι όμως μια καταγραφή της σημερινής κατάσταση, ενώ το πιο σημαντικό στοιχείο του είναι, η ανάγκη να εξευρεθεί τρόπος διαχείρισης των σχέσεων της Δύσης με τη Ρωσία για το καλό της διεθνούς ασφάλειας.
Του Joseph S. Nye, Jr.
ΠΗΓΗ: http://www.project-syndicate.org/
Καθώς η Ευρώπη για το αν θα συνεχίζει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η επιθετική πολιτική του Κρεμλίνου στην Ουκρανία συνεχίζεται. Η Ρωσία βρίσκεται σε διαδικασία παρακμής, αλλά ακόμα αποτελεί μια πραγματική απειλή για την Ευρώπη και όχι μόνο. Στην πραγματικότητα η σε παρακμή εβρισκόμενη Ρωσία ίσως να αποτελεί ακόμα μεγαλύτερη απειλή.
Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι ρωσική επίθεση. Οι προφάσεις του Ρώσου προέδρου Πούτιν πως ρωσικά στρατεύματα δεν συμμετέχουν στις συγκρούσεις κατέπεσαν, καθώς Ρώσος μαχητής, στην περιοχή του Ντονέτσκ, επιβεβαίωσε στο BΒC πως οι ρωσικές δυνάμεις διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην προέλαση των αυτονομιστών. Ρώσοι αξιωματικοί, δήλωσε, κατευθύνουν τις μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις στην Ανατολική Ουκρανία, μεταξύ των οποίων και η πολιορκία του Ντεμπαλτσέβε, τον Φεβρουάριο.
Ωστόσο, η ρωσική απειλή εκτείνεται πέραν της Ουκρανίας. Εξάλλου η Ρωσία διαθέτει αρκετούς βαλλιστικούς πυραύλους και πυρηνικές κεφαλές για να καταστρέψει τις ΗΠΑ. Καθώς η οικονομική και γεωπολιτική της επιρροή εξασθενεί, τόσο αυξάνεται η διάθεσή της να επιδείξει τις πυρηνικές της δυνατότητες. Αναβιώνοντας, εξάλλου, τις τακτικές του Ψυχρού Πολέμου, στέλνει αεροσκάφη στη Βαλτική και τη Βόρεια θάλασσα και απειλεί με πυρηνικά ακόμα και τη Δανία.
Τα όπλα δεν είναι η μόνη πηγή ισχύος της Ρωσίας. Σημαντικός παράγοντας είναι το μέγεθός της, οι πλουτοπαραγωγικές της πηγές, ο υψηλού μορφωτικού επιπέδου πληθυσμός της. Ωστόσο η Ρωσία αντιμετωπίζει και μια σειρά μεγάλων προκλήσεων. Παραμένει μια χώρα με την οικονομία της να είναι εξαρτημένη από τις εξαγωγές ενέργειας, κατά τα 2/3. Επίσης, ο πληθυσμός της μειώνεται και όχι μόνο γιατί ο μέσος όρος ζωής για τους Ρώσους άνδρες είναι μόλις τα 65 χρόνια.
Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη θεραπεία στις ρωσικές αδυναμίες, αλλά ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι πιθανό σε μια χώρα που μαστίζεται από τη διαφθορά. Ο Πούτιν, εξάλλου, προωθεί το ιδεολόγημα μιας νέας σλαβικής εθνικής ταυτότητας έναντι του δυτικού πολιτισμού.
Αντί να υιοθετήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάρρωσης της Ρωσίας, ο Πούτιν έχει υιοθετήσει μια ευκαιριακή αντιμετώπιση των προβλημάτων, η οποία μπορεί, ορισμένες φορές, να έχει επιτυχίες, μόνο όμως βραχυπρόθεσμα. Έτσι τα εσωτερικά προβλήματα αντιμετωπίζονται με την δημιουργία εξωτερικών απειλών ή μέσω της εκμετάλλευσης της αδυναμίας των γειτονικών χωρών.
O Πούτιν διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο με τη Δύση και τη ίδια ώρα προωθεί τις σχέσεις του με την Ανατολή, δίνοντας την αίσθηση πως η Ρωσία μπορεί να μετατραπεί σε μικρό σύμμαχο της Κίνας, χωρίς πρόσβαση στα δυτικά κεφάλαια, συμβόλαια και τεχνολογίες που χρειάζεται για να ανατρέψει την παρακμή που βιώνει.
Όμως το πρόβλημα της Ρωσίας δεν είναι μόνο ο Πούτιν. Αν και ο Πούτιν έχει καλλιεργήσει τον εθνικισμό στη Ρωσία, απλώς εκμεταλλεύτηκε το υπάρχον πρόσφορο έδαφος. Ακόμα και ένας επίδοξος διάδοχος του Πούτιν δεν θα ήταν πιο φιλελεύθερος από τον ίδιο σε μια Ρωσία όπου ακούγονται φωνές ακόμα και για την επιστροφή της Αλάσκα. Η πρόσφατη δολοφονία του Μπόρις Νεμτσόφ ενισχύει αυτή την πεποίθηση.
Συνεπώς, η Ρωσία φαίνεται καταδικασμένη να συνεχίσει την παρακμιακή της πορεία, μια πορεία που όμως δεν χαροποιεί τη Δύση. Χώρες που βρίσκονται σε παρακμή είναι περισσότερο πιθανό να καταστούν πιο επικίνδυνες. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η Αυστροουγγαρία το 1914. Σε κάθε περίπτωση μια ακμάζουσα Ρωσία έχει πολλά να προσφέρει στο διεθνές σύστημα, μακροπρόθεσμα.
Στο μεταξύ οι ΗΠΑ και η ΕΕ αντιμετωπίζουν ένα πολιτικό δίλημμα. Από τη μια πλευρά είναι σημαντικό να αντισταθούν στην παραβίαση από τον Πούτιν της θεμελιώδους αρχής της μη χρήσης βίας και του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας των άλλων κρατών. Αν και οι κατά της Ρωσίας κυρώσεις δεν θα αλλάξουν το γεγονός της προσάρτησης της Κριμαίας, ούτε θα οδηγήσουν στην απομάκρυνση των Ρώσων στρατιωτών από την Αν. Ουκρανία, αποδεικνύουν πως η παραβίαση των ανωτέρω θεμελιωδών αρχών έχει κόστος.
Από την άλλη είναι σημαντικό να μην απομονωθεί η Ρωσία εντελώς, δεδομένων των κοινών συμφερόντων που έχει με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, σχετικά με τη πυρηνική ασφάλεια, την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, το διάστημα, την Αρκτική, το Ιράν και το Αφγανιστάν. Κανείς δεν κερδίζει από έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο.
Ο συγκερασμός αυτών των στόχων δεν είναι εύκολος, δεδομένης και της κατάστασης στην Ουκρανία. Τον Φεβρουάριο πολλοί Αμερικανοί Γερουσιαστές τάχθηκαν υπέρ της παράδοσης όπλων στην Ουκρανία. Κάτι τέτοιο θα είχε ως συνέπεια την επέκταση στης κρίσης, καθώς η Ρωσία υπερέχει, συντριπτικά, έναντι της Ουκρανίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, της Γερμανίδας καγκελαρίου περιλαμβανομένης, αντιτίθενται στο ενδεχόμενο παράδοσης όπλων στην Ουκρανία. Αν η αμερικανική πλευρά επιμείνει ίσως προκληθεί ρήγμα στο κοινό μέτωπο της Δύσης έναντι του Πούτιν, ενισχύοντάς τον.
Άλλες προτάσεις που κατατέθηκαν αφορούν την αποπομπή της Ρωσίας από το SWIFT, το διεθνές όργανο εκκαθάρισης τραπεζικών πληρωμών. Μια τέτοια κίνηση όμως θα έβλαπτε και τη Δύση, καθώς οι δικές της τράπεζες θα χάσουν τα εκατοντάδες δισ. δολάρια που τους οφείλει η Ρωσία. Οι Ρώσοι έχουν χαρακτηρίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο «πραγματική πυρηνική απειλή».
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας στρατηγικής που θα αναχαιτίσει την αναθεωρητική συμπεριφορά του Πούτιν, ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζει την συμμετοχή της Ρωσίας στο διεθνές σύστημα σε βάθος χρόνου, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους. Για την ώρα η πολιτική των κυρώσεων οφείλει να συνεχιστεί καθώς ενισχύει την οικονομία της Ουκρανίας και ενισχύει το ΝΑΤΟ, όπως ο Πούτιν δεν είχε υπολογίσει. Πέραν των κυρώσεων το τι θα συμβεί εξαρτάται, κυρίως, από τον Πούτιν.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου