CARNEGE EUROPE
Της Judy Dempsey
Το Διεθνές Αεροδρόμιο του Ντόνετσκ είναι ερείπια. Ωστόσο, οι ομάδες πολιτοφυλακής που έχουν την υποστήριξη της Ρωσίας και τα κυβερνητικά στρατεύματα της Ουκρανίας συνεχίζουν να μάχονται για το ποιος θα καταλάβει τα ερείπια των υποστέγων, των διαδρόμων και των τερματικών που, πριν από ένα έτος, αποτελούσαν έναν πολυσύχναστο και σύγχρονο κόμβο για την ανατολική Ουκρανία.
Οι μάχες συνεχίζονται, επειδή το αεροδρόμιο του Ντόνετσκ έχει γίνει ένα σύμβολο για τις δύο πλευρές σε έναν πόλεμο που λαμβάνει χώρα στα Ανατολικά σύνορα της Ευρώπης και που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη σταθερότητα σε άλλα μέρη της προαναφερθείσας περιοχής. Ίσως είναι καιρός να συμμετάσχουν νέοι παράγοντες στην προσπάθεια για την επίλυση της σύγκρουσης.
Όποιος κερδίσει τον έλεγχο της περιοχής γύρω από το αεροδρόμιο θα μπορέσει να δημιουργήσει μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ των εδαφών που κατέχουν οι φιλορώσοι αυτονομιστές και αυτών που ελέγχονται από τις δυνάμεις της Ουκρανικής κυβέρνησης. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, ο πόλεμος αυτός έχει οδηγήσει σε πολλούς θανάτους αμάχων.
Αυτή η έξαρση της σύγκρουσης είναι που ώθησε τον Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Frank-Walter Steinmeier να προσπαθήσει και πάλι να μεσολαβήσει για την επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του στο Βερολίνο την 21η Ιανουαρίου με τους ομολόγους του από τη Γαλλία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, μια τετράδα που είναι γνωστή ως το φορμάτ της Νορμανδίας. Ο Steinmeier, ο οποίος γινόταν όλο και πιο απαισιόδοξος κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων σχετικά με την επίτευξη του οποιουδήποτε συμβιβασμού μέσω διαπραγμάτευση, μετά την τετράωρη συνάντηση, ήταν υποτονικός.
«Σήμερα επετεύχθη μια συμφωνία πως η διαχωριστική γραμμή, στην οποία αναφέρεται το πρωτόκολλο του Μινσκ, θα είναι η γραμμή από την οποία θα πρέπει να ξεκινήσει τώρα η ανάκληση των βαρέων όπλων», είπε ο Steinmeier. «Πολλά εξαρτώνται από το ζήτημα του [αν] αυτό που έχουμε συμφωνήσει θα παραμείνει τίποτα παραπάνω από τυπωμένο χαρτί, αλλά του αν θα αλλάξει την κατάσταση στην περιοχή», πρόσθεσε.
Οι Γερμανοί διπλωμάτες δεν τρέφουν πλέον αυταπάτες ότι μπορούν να μεσολαβήσουν για την επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης κατάπαυσης του πυρός, παρά τις επανειλημμένες τηλεφωνικές κλήσεις της Καγκελαρίου Angela Merkel προς τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin.
Εν μέσω των μαχών και των διαπραγματεύσεων, είναι εύκολο να ξεχαστεί το ανθρώπινο κόστος του πολέμου που μαίνεται μόλις λίγες ώρες ταξιδίου με το αεροπλάνο από το Βερολίνο. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 4.700 άνθρωποι, η πλειοψηφία αυτών στην ανατολική Ουκρανία, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, Τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εσωτερικά και αυτή είναι μια συντηρητική εκτίμηση. Ο αριθμός αυτός αποτελείται από παιδιά (27%), ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες (21%) και από γυναίκες (65%). Οι συνθήκες διαβίωσής τους επιδεινώνονται. Πολλά σπίτια έχουν καταστραφεί. Υπάρχει έλλειψη νερού, ηλεκτρικού ρεύματος, θέρμανσης και τροφίμων. Τέτοια δυστυχία υπάρχει στα Ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014, περίπου 9.000 άνθρωποι είχαν ζητήσει διεθνή προστασία σε χώρες της ΕΕ, με τους περισσότερους από αυτούς να αναζητούν καταφύγιο στην Πολωνία, στη Γερμανία και στη Γαλλία. Περισσότεροι από 317.000 έχουν υποβάλει αίτηση για προσωρινή ή μόνιμη άδεια παραμονής στη Ρωσία (222.000), στη Λευκορωσία (60.000) και στην Πολωνία (23.000). Η Βαρσοβία έχει αρχίσει να απομακρύνει από την περιοχή τους Ουκρανούς πολίτες που ανήκουν στην εθνοτική Πολωνική μειονότητα της Ουκρανίας.
Όσο συνεχίζεται η πάλη, τόσο μεγαλύτερη γίνεται και η ροή των προσφύγων και τόσο μεγαλύτερος γίνεται και ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων. Και γίνεται πιο πιθανό ότι όλες οι πλευρές που εμπλέκονται στη σύγκρουση θα μπορούσαν να σκληρύνουν τη στάση τους.
Επιπλέον, η σταθερότητα της περιοχής, ειδικά στη Λευκορωσία, δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Alexander Lukashenko είναι απρόθυμος να παραχωρήσει την κυριαρχία της χώρας του, η οποία είναι μέλος της υπό την ηγεσία της Μόσχας Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, στη Ρωσία. Αλλά είναι και απρόθυμος να κινηθεί πιο κοντά στην ΕΕ, τουλάχιστον προς το παρόν.
Σε ένα τέτοιο φόντο που περιέχει περισσότερες μάχες, πρόσφυγες και εσωτερικές εκτοπίσεις ίσως ήρθε η ώρα για τη Γερμανία, η οποία έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο σε όλες τις ειρηνευτικές προσπάθειες μέχρι στιγμής, να επεκτείνει το φορμάτ της Νορμανδίας. Στην πράξη, αυτό θα μπορούσε να συμπεριλάβει τις χώρες που επλήγησαν άμεσα από τον πόλεμο κατά κάποιο τρόπο, όπως την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής. Γιατί όχι και τη Λευκορωσία;
Η Πολωνία προσπάθησε να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο μέχρι το καλοκαίρι του 2014, πριν από τη δημιουργία του φορμάτ της Νορμανδίας. Η νέα τετράδα και η απουσία της Πολωνίας από αυτή, ωφέλησε τον Putin. Για το Κρεμλίνο, η Βαρσοβία θεωρείτο πολύ αντι-Ρωσική.
Αλλά δεν πρόκειται μόνο για ένα ζήτημα της συμμετοχής της περιοχής στην προσπάθεια επίτευξης μιας κατάπαυσης του πυρός. Τί γίνεται με το ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών από την Ουκρανία και από τη Ρωσία;
Ίσως να είναι αφελές να πιστεύουμε ότι ο Putin θα εξετάσει καν το ενδεχόμενο συμμετοχής κάποιων πραγματικά μη κυβερνητικών οργανώσεων. Εν τέλει, ο ίδιος προσπάθησε να φιμώσει την Ένωση των Επιτροπών την Μητέρων των Στρατιωτών της Ρωσίας, μια ΜΚΟ που προσπάθησε να υποβάλει μια αναφορά σχετικά με τον αριθμό των Ρώσων στρατιωτών που πεθαίνουν στην Ουκρανία. Και στην οποιαδήποτε κριτική σχετικά με τη συμμετοχή της Μόσχας στην Ουκρανία από Ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχει αποδοθεί ελάχιστη σημασία. Ωστόσο, αυτός είναι ένας λόγος παραπάνω για να στραφεί κανείς στις ανεξάρτητες ΜΚΟ και να ακούσει τη φωνή τους.
Στην Ουκρανία, τα κινήματα της κοινωνίας των πολιτών και ο πληθυσμός της στο σύνολό του γίνονται όλο και πιο απογοητευμένοι με την κυβέρνησή τους. Μια νέα έκθεση του Κέντρου Ανατολικών Σπουδών, ενός Πολωνικού think tank, δείχνει ένα Ουκρανικό κοινό που επικρίνει την έλλειψη μεταρρυθμίσεων στη χώρα, την έλλειψη λογοδοσίας όσων συμμετείχαν στην καταστολή της αντιπολίτευσης κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας το 2014, καθώς και την έλλειψη προοπτικής. Ο πόλεμος στην ανατολική Ουκρανία τροφοδοτεί αυτή την απογοήτευση. «Υπάρχει ο κίνδυνος η κατάσταση να έχει ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα άλλου ενός κύματος διαμαρτυριών, η ετοιμότητα του κοινού να συμμετάσχει στο οποίο παραμένει σε υψηλό επίπεδο», αναφέρει η έκθεση.
Αυτά είναι άσχημα νέα για τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Petro Poroshenko και για την κυβέρνησή του. Με έναν συνεχή πόλεμο στη χώρα του και με την πίεση από την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την εισαγωγή μεταρρυθμίσεων, ο χώρος που διαθέτει για ελιγμούς είναι περιορισμένος. Η εμπλοκή των κινημάτων της κοινωνίας των πολιτών και των κυβερνήσεων της περιοχής ίσως να μπορούσε να θέσει μια διαφορετική προοπτική στις διαπραγματεύσεις.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου