Ποιους υποστηρίζει η Μόσχα στη Μέση Ανατολή

Γκεβόργκ Μιρζαγιάν, ειδικά για τη RBTH
Τις τελευταίες εβδομάδες, η Μόσχα τήρησε μια κάπως παθητική στάση στα γεγονότα της Μ. Ανατολής. Αυτό εξηγείται, αν λάβουμε υπόψη ότι τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας, σε αντίθεση με μια σειρά άλλων κρατών, απαιτούν τη σταθεροποίηση της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή.
Η παθητικότητα της Ρωσίας σε αυτή τη φάση, εγείρει ερωτήματα, ιδίως αν υπολογίσουμε το γεγονός ότι, μετά τα γεγονότα στη Συρία, τα μεσανατολικά καθεστώτα περιμένουν την επιστροφή της Μόσχας στην περιοχή. «Στη Συρία αποδείξαμε στον αραβικό κόσμο ότι είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τους εταίρους μας και την ίδια στιγμή δείξαμε σε όλους ότι έχουμε την ικανότητα να σταματάμε αμερικανικές επεμβάσεις. Το επικοινωνιακό αποτέλεσμα αυτών των κινήσεων υπήρξε πολύ επιτυχές. Ιδίως όσον αφορά την επιρροή μας στην Αίγυπτο, την Υεμένη, το Ιράκ και το Λίβανο. Η ευφορία που έχει δημιουργηθεί από τις ενέργειες της Ρωσίας σε ορισμένες αραβικές χώρες έχει φτάσει στο ζενίθ», λέει ο ρώσος αραβολόγος,  λέκτορας στην Ανώτατη Οικονομική Σχολή, Λεονίντ Ισάγιεφ.

Έτσι, η Ρωσία στηρίζει πλήρως το νέο πρόεδρο της Αιγύπτου, στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι. Η Μόσχα, σε αντίθεση με τις Δυτικές χώρες, δεν έδρασε ενεργά ενάντια στην ανατροπή του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από το στρατηγό, ενώ ήταν μία από τις λίγες χώρες που δεν διαμαρτυρήθηκε για τις θανατικές καταδίκες που επιβλήθηκαν σε περίπου χίλιους ισλαμιστές. «Πιστεύω ότι ο αιγυπτιακός λαός που διαθέτει τη σοφία χιλιετιών, πλούσια ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά, είναι ικανός να δώσει, χωρίς εξωτερική βοήθεια, την πλέον ενδεδειγμένη λύση σχετικά με το ρόλο και τη θέση στην κοινωνία της μιας ή της άλλης οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένης και της οργάνωσης «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», είπε ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Σεργκέι Λαβρόφ. 

Οι στρατηγοί στην Αίγυπτο και οι ΗΠΑ

Η «καλή προδιάθεση» της Ρωσία εξηγείται από πολλούς λόγους. Κατ’ αρχήν, η Μόσχα κατάφερε να καθιερώσει με το νέο καθεστώς μια ομαλή οικονομική συνεργασία. Οι δύο χώρες έχουν ήδη μονογράψει από το Φεβρουάριο συμβόλαιο που αφορά στην προμήθεια όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού συνολικής αξίας τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Έχουμε αμοιβαία συμφέροντα σε αυτό τον τομέα» λέει ο Λεονίντ Ισάγιεφ. Η Αίγυπτος θέλει να μειώσει τη στρατιωτική και τεχνολογική της εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Επιπλέον, ο στρατηγός αλ-Σίσι έχει προσωπικό ενδιαφέρον. Είναι νέος στην πολιτική και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την υποστήριξη της Μόσχας προκειμένου να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη πολιτική από τους συναδέλφους του Αιγύπτιους στρατηγούς, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσιγκτον. Με τη σειρά της, η Ρωσία βλέπει στο στρατηγό τον άνθρωπο στον οποίο μπορεί να βασιστεί και από τον οποίο μπορεί να λάβει υποστήριξη στις αραβικές υποθέσεις, ιδιαίτερα στο θέμα της Συρίας».

Επίσης, η Μόσχα είναι εντυπωσιασμένη από τον κοσμικό χαρακτήρα του νέου αιγυπτιακού καθεστώτος και τη βούληση του να πολεμήσει το ριζοσπαστικό Ισλάμ, καθώς επίσης από τη δήλωση του αλ-Σίσι για τη δέσμευση του στρατηγού σε κάποια εκσυγχρονισμένη μορφή «νασερισμού». «Αυτή η ιδεολογία για τη Ρωσία φαίνεται συνεκτική και κατανοητή. Επιπλέον, η αναφορά του ονόματος του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, προκάλεσε στη ρωσική ελίτ συναισθήματα νοσταλγίας. Η παλαιότερη γενιά των ειδικών σε θέματα Μέσης Ανατολής θυμάται ότι την εποχή που κυβερνούσε ο Νάσερ οι σχέσεις μας με την Αίγυπτο ήταν στο καλύτερο σημείο. Και αυτά τα συναισθήματα μεταδίδονται στο Κρεμλίνο», είπε ο συμπρόεδρος του προγράμματος «Θρησκεία, Κοινωνία και Ασφάλεια» του Κέντρου Κάρνεγκι της Μόσχας, Αλεξέι Μαλασένκο.

Ντόμινο με Λιβύη

Τέλος, οι καλές σχέσεις με τον πρόεδρο αλ-Σίσι, είναι χρήσιμες στη Ρωσία για να μπορέσει να επιστρέψει στη Λιβύη. Τώρα, φυσικά, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για κανένα στρατηγικό σχέδιο σε σχέση με την πρώην Τζαμαχιρία. Η Λιβύη, απλά έπαψε να είναι κράτος.

«Τις περιοχές που υπάρχει πετρέλαιο και δραστηριοποιούνταν ρωσικές εταιρείες, τώρα τις ελέγχουν ριζοσπάστες ισλαμιστές, λέει ο Αλεξέι Μαλασένκο. «Και η κατάσταση δεν πρόκειται να σταθεροποιηθεί μέχρι να εμφανιστεί ένας ισχυρός εθνικός ηγέτης. Δεν είναι απίθανο αυτός να έχει φιλοαιγυπτιακό προσανατολισμό. Τώρα, οι «Αδελφοί μουσουλμάνοι» εγκαταλείπουν την Αίγυπτο μαζικά, περνώντας στο έδαφος της Λιβύης. Εκεί, τα μέλη της «αδελφότητας» σκοπεύουν να ανακάμψουν, συγκεντρώνοντας δυνάμεις. Στην περίπτωση αυτή, κατά πάσα πιθανότητα, θα γίνει συμφωνία μεταξύ Καΐρου και Τρίπολης, σύμφωνα με την οποία ο αλ-Σίσι θα βοηθήσει του κοσμικούς εθνικιστές να αποκαταστήσουν τη τάξη στη Λιβύη».

Σχετικά ουδέτερη είναι και η θέση της Ρωσίας για την κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας. Η συμμετοχή της Ρωσίας στη σύγκρουση περιορίζεται αυτή τη στιγμή στην προετοιμασία για την εκκένωση των ρώσων πολιτών από την περιοχή. Οι Παλαιστίνιοι ηγέτες έχουν επανειλημμένα κάνει εκκλήσεις προς τη Ρωσία να προβεί σε δήλωση, τουλάχιστον στο επίπεδο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά η Μόσχα αρνείται.

Χοντρό παρασκήνιο στο Παλαιστινιακό

«Οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να θεωρούν ότι η Ρωσία σαν διάδοχος της ΕΣΣΔ θα πρέπει να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην Παλαιστίνη. Ωστόσο, η Μόσχα έχει αλλάξει την άποψή της. Ο ίδιος ο Πούτιν διάκειται ευνοϊκά προς το Ισραήλ, εξάλλου, η σημασία του Ισραήλ στη Ρωσία είναι πολύ υψηλότερη από την αξία της Παλαιστίνης. Αλλά και η ίδια Παλαιστίνη είναι πολύπλευρη: Εκεί υπάρχει μια όχι και τόσο ενιαία «Χαμάς» και κοσμικοί εθνικιστές, ενώ το Ισραήλ θα παραμείνει εκεί σε κάθε περίπτωση», λέει ο Αλεξέι Μαλασένκο.

Επιπλέον, δεν αποκλείεται η σιωπή της Μόσχας να είναι αποτέλεσμα συμφωνιών μεταξύ του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα στη Ρωσία. «Ο βομβαρδισμός της Γάζας είναι προς όφελος όχι τόσο του Ισραήλ, όσο της «Φατάχ. Είναι δύσκολο να βρεθούν άλλοι, περισσότερο ενδιαφερόμενοι απ’ αυτή την οργάνωση για τις επιχειρήσεις στη Γάζα», συνεχίζει ο Λεονίντ Ισάγιεφ. «Ναι, η «Φατάχ» και η «Χαμάς» σχημάτισαν κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όμως προχώρησαν σε αυτό το βήμα με μοναδικό σκοπό να κερδίσουν πολιτικούς πόντους στον αραβικό κόσμο. Ανοιχτά εναντίον της Χαμάς, ο Μαχμούντ Αμπάς δεν μπορεί να μιλήσει, ο παλαιστινιακός λαός δεν θα καταλάβει αυτή την στάση του. Όμως, το να απαλλαγεί από τον εχθρό του από τα χέρια των Ισραηλινών, θα ήταν μια εξέλιξη που θα τον ικανοποιούσε πλήρως».

Στη Ρωσία δεν νιώθουν ιδιαίτερες τύψεις. Οι σχέσεις της Μόσχας με τη «Χαμάς» είναι δύσκολες, ειδικά μετά από την άρνηση των ηγετών του κινήματος να υποστηρίξουν τον Μπασάρ αλ-Άσαντ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η «Φατάχ» είναι η μόνη παλαιστινιακή πλευρά, με την οποία βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις.

Ο Γκεβόργκ Μιρζαγιάν, είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Αμερικής και Καναδά της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. 

πηγή