H διπλωματία των αρμάτων στο σημείο ελέγχου Τσάρλι

Της ΝΑΤΑΣΑΣ ΜΠΑΣΤΕΑ

Σαν σήμερα πριν από 50 χρόνια, αμερικανικά και σοβιετικά άρματα στάθηκαν αντιμέτωπα στο φυλάκιο Τσάρλι που χώριζε το Ανατολικό από το Δυτικό Βερολίνο. Επί 16 ώρες ο κόσμος βρέθηκε στα πρόθυρα του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου. Η αντιπαράθεση στις 27 και 28 Οκτωβρίου του 1961 ήταν μία από τις πιο έντονες του Ψυχρού Πολέμου και προηγήθηκε ένα έτος της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα.

Τον Αύγουστο του 1961 η Ουάσιγκτον και οι βρετανοί και γάλλοι σύμμαχοί της δεν κατόρθωσαν να εμποδίσουν τους Ρώσους να χτίσουν το Τείχος του Βερολίνου. Τον Οκτώβριο πλέον, οι ανατολικογερμανοί αξιωματούχοι είχαν αρχίσει να αρνούνται στους αμερικανούς διπλωμάτες την απρόσκοπτη πρόσβαση στο Ανατολικό Βερολίνο, παρότι αυτό ήταν μέρος της συμφωνίας με τη Μόσχα για τη μεταπολεμική περίοδο στη Γερμανία.

Τότε, στις 22 Οκτωβρίου, ανατολικογερμανοί συνοριακοί φρουροί σταμάτησαν τον ανώτερο αμερικανό διπλωμάτη στο Δυτικό Βερολίνο, Αλαν Λάιτνερ, ο οποίος ήθελε να μεταβεί στην όπερα του Ανατολικού Βερολίνου. Του ζήτησαν το διαβατήριό του, εκείνος όμως αρνήθηκε να το δώσει επιμένοντας ότι μόνο οι σοβιετικοί αξιωματούχοι είχαν το δικαίωμα να το ελέγξουν. Δεν του επετράπη η είσοδος.

Ο επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στρατηγός Κλέι έδωσε εντολή στον επόμενο διπλωμάτη των ΗΠΑ που θα μετέβαινε στο Ανατολικό Βερολίνο να συνοδεύεται από ένοπλους άνδρες της αμερικανικής Στρατιωτικής Αστυνομίας σε τζιπ.

Ο ελιγμός πέτυχε, όμως οι Ανατολικογερμανοί συνέχισαν να προσπαθούν να ελέγχουν την είσοδο των δυτικών διπλωματών στο Ανατολικό Βερολίνο. Οπως αναφέρει η «Γκάρντιαν» σε σχετικό αφιέρωμα, ο στρατηγός Κλέι διέταξε αμερικανικά άρματα Μ48 να κατευθυνθούν προς το checkpoint Charlie και έμειναν εκεί, περίπου 75 μέτρα από τα σύνορα, μαρσάροντας τις μηχανές τους. Ανησυχώντας για την προφανή απειλή, ο σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ έστειλε αντίστοιχο αριθμό ρωσικών αρμάτων Τ55 απέναντι στα αμερικανικά.

Η αντιπαράθεση διήρκεσε 16 ώρες και οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να ανησυχούν έντονα για τις πιθανές επιπτώσεις. Ο πρόεδρος Κένεντι ενέκρινε την έναρξη μυστικών συνομιλιών με το Κρεμλίνο προκειμένου να εκτονωθεί η κατάσταση.

Τελικά επετεύχθη συμφωνία: πρώτα οι Σοβιετικοί απέσυραν ένα άρμα, μετά οι Αμερικανοί ένα, έπειτα πάλι οι Σοβιετικοί και έτσι ένα ένα όλα τα άρματα αποσύρθηκαν και λίγο αργότερα αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και ο στρατηγός Κλέι που έφερε τον κόσμο στα πρόθυρα ενός πολέμου.

Οι Αμερικανοί τού τόνισαν ότι το Βερολίνο δεν ήταν τόσο «ζωτικό» θέμα ώστε να ρισκάρουν μια σύγκρουση με τη Μόσχα αλλά ανάλογη φαίνεται ότι ήταν και η στάση του Χρουστσόφ, ο οποίος αναγνώρισε ότι οι αξιωματούχοι των δυτικών συμμάχων θα μπορούσαν να έχουν εύκολη πρόσβαση στην ανατολικογερμανική πρωτεύουσα. 

ΠΗΓΗ