Συρία: Buffer zone μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας ή νέο πεδίο «υπαρξιακών» αναμετρήσεων;

Γιώργος Σκαφιδάς
Η Συρία της μετά-Άσαντ εποχής τούς «χωράει» πια όλους. Εντός της, μπορεί να βρει κανείς: Τούρκους (στα βορειοδυτικά) αλλά και Ισραηλινούς (στα νοτιοδυτικά), Κούρδους (στα βορειοανατολικά) και Αμερικανούς (στο πλευρό των Κούρδων), τζιχαντιστικά απομεινάρια του ISIS που ανασυντάσσονται και πρώην τζιχαντιστές της HTS που έχουν πια γίνει κυβέρνηση υπό τον μεταβατικό πρόεδρο Άχμεντ αλ Σάρα, φίλους του Ιράν που ψάχνονται και Ρώσους που αναζητούν την επόμενη κίνηση, νοσταλγούς του παλαιού καθεστώτος αλλά και οπαδούς της αλλαγής…

Η Συρία έχει κοινά σύνορα με την Τουρκία, τον Λίβανο, το Ιράκ, την Ιορδανία, την Κύπρο (θαλάσσια) καθώς και με το Ισραήλ μέσω Γκολάν.

Η Σύρια βρίσκεται, με άλλα λόγια, στην καρδία των μεσανατολικών εξελίξεων, κατέχοντας μια θέση πολύ πιο κεντρική και κομβική σε σχέση για παράδειγμα με την παράκτια Γάζα.

Η Συρία ήταν άλλοτε εκείνο το πέρασμα και το εφαλτήριο μέσω του οποίου οι Ιρανοί «έφταναν» στην Ανατολική Μεσόγειο, στον Λίβανο και από τον Λίβανο στη Γάζα.

Ωστόσο οι Ιρανοί και οι proxies της Τεχεράνης οι ανήκοντες στον άλλοτε διαβόητο «άξονα της αντίστασης», κείνται πια σοβαρά αποδυναμωμένοι έπειτα από τα γεγονότα του 2024 (την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ, τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, τα συντριπτικά πλήγματα στο δίκτυο της Χεζμπολάχ…).

Ποιος ή μάλλον ποιοι απομένουν πια πίσω, ενισχυμένοι επί του πεδίου;

Οι Τούρκοι, οι Ισραηλινοί και οι Κούρδοι είναι οι δυνάμεις οι οποίες υπερισχύουν πια στρατιωτικά εντός της Συρίας, ενώ οι άλλοτε αντάρτες της HTS προσπαθούν πια να μετεξελιχθούν σε κανονικό εθνικό στρατό.

Τούρκοι και Κούρδοι ήταν, είναι και μάλλον θα συνεχίσουν να είναι στα μαχαίρια, αφού η Άγκυρα επιμένει να απαιτεί τον αφοπλισμό και την επί της ουσίας διάλυση όλων των κουρδικών ενόπλων δυνάμεων της Συρίας, είτε μιλάμε για τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) του Μαζλούμ Αμπντί είτε πιο συγκεκριμένα για τις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG/YPJ που αποτελούν βασικό πυλώνα των προαναφερθεισών SDF, η ηγεσία των οποίων υπέγραψε όμως συμφωνία στις αρχές Μαρτίου με τον νέο μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας Άχμεντ αλ Σάρα για τη μελλοντική ένταξή των δικών της δυνάμεων στον υπό αναδιαμόρφωση εθνικό συριακό στρατό, μια συμφωνία που μένει να φανεί πώς θα εξελιχθεί/ευοδωθεί στην πράξη.

Το πιο πιθανό είναι ότι, με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, Τούρκοι και Κούρδοι δεν πρόκειται να τα βρουν. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, αυτό δεν είναι κάτι νέο.

Οι τουρκικές δυνάμεις πραγματοποίησαν αλλεπάλληλες στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία, με στόχο κυρίως τους Κούρδους, από το 2016 και έπειτα.

Αυτό που άλλαξε εν τω μεταξύ είναι το καθεστώς πίσω στη Δαμασκό, με την ανατροπή του Άσαντ ωστόσο να φέρεται να ευνοεί την Άγκυρα η οποία έχει ανοιχτούς διαύλους πια με τον Άχμεντ αλ Σάρα, στρατιωτικές βάσεις εντός της Συρίας και βλέψεις ακόμη μεγαλύτερης εμπλοκής στις συριακές εξελίξεις (βλ. ανοικοδόμηση, εκπαίδευση συριακών ενόπλων δυνάμεων από Τούρκους, πώληση τουρκικών οπλικών συστημάτων κ.ά.).

Στην προσπάθειά τους να «πουλήσουν» στη Δύση ως θεμιτό τον συριακό παρεμβατισμό τους, οι Τούρκοι αυτοπαρουσιάζονται τώρα ως ανάχωμα στην ιρανική επιρροή και διαμηνύουν ότι θα ήθελαν να συγκροτήσουν κοινό μέτωπο, που θα έχει μορφή «αντιτρομοκρατικού» συνασπισμού, μαζί με άλλες χώρες της περιοχής (το Ιράκ, τον Λίβανο, την Ιορδανία και τη Συρία) ενάντια στις τζιχαντιστικές απειλές, κι αυτό με στόχο να απομειώσουν τον ρόλο των Κούρδων.

Οι τουρκικές κινήσεις περιφερειακής ισχυροποίησης προκαλούν όμως εύλογη ανησυχία στην ισραηλινή πλευρά, πολύ δε περισσότερο εάν ιδωθούν υπό το πρίσμα της -απροκάλυπτα αντισημιτικής πια- ρητορικής της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας.

«Κάνουν ό,τι μπορούν για να καταστήσουν τη Συρία τουρκικό προτεκτοράτο. Είναι σαφές ότι αυτή είναι η πρόθεσή τους», δήλωσε στις 3 Απριλίου ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ, αναφερόμενος στον «αρνητικό ρόλο» της Τουρκίας στη γειτονιά της.

Μόλις λίγες ώρες νωρίτερα, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις είχαν εξαπολύσει μπαράζ πληγμάτων κατά συριακών θέσεων, βάζοντας στο στόχαστρο συνοικίες της Δαμασκού, στρατιωτικό αεροδρόμιο στη Χάμα και την αεροπορική βάση Τ4 κοντά στη Χομς.

Ήδη από τις 8 Δεκεμβρίου του 2024, ημέρα πτώσης του Μπασάρ αλ Άσαντ, οι Ισραηλινοί άρχισαν να εξαπολύουν πλήγματα κατά συριακών στόχων και να επεκτείνουν τις υπό ισραηλινό έλεγχο περιοχές στα Υψίπεδα του Γκολάν επικαλούμενοι λόγους ασφαλείας.

Η νέα συριακή ηγεσία (ο ίδιος ο Άχμεντ αλ Σάρα ήδη από τον περασμένο Ιανουάριο) έσπευσε να διαμηνύσει ότι το Ισραήλ δεν έχει λόγους πια να φοβάται για την ασφάλειά του λόγω Συρίας, από την στιγμή που οι δυνάμεις που άλλοτε υποστηρίζονταν από το Ιράν (οι προσκείμενες στη Χεζμπολάχ και στο παλαιό καθεστώς των Άσαντ) συνετρίβησαν.

Επικαλούμενη το ίδιο επιχείρημα, η νέα συριακή ηγεσία θα έλεγε όμως και κάτι άλλο: ότι έχει έρθει πια η ώρα για την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τα εδάφη της Συρίας στο Γκολάν, από όπου έλκει την καταγωγή του και ο νέος Σύρος πρόεδρος Άχμεντ αλ Σάρα…

Το Ισραήλ προφανώς δεν πείθεται. Αντιθέτως, βλέπει με καχυποψία την τζιχαντιστικών καταβολών νέα συριακή ηγεσία και με ακόμη μεγαλύτερη καχυποψία τον ενισχυμένο ρόλο αυτόκλητου «πάτρωνα» που διεκδικεί πια η ισλαμιστική σουνιτική Τουρκία του Ερντογάν στη Συρία, ως επίδοξη «περιφερειακή δύναμη».

Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εκτιμάται ότι διατηρούν πια στη Συρία περίπου 10.000 στρατιώτες, κυρίως στα βορειοδυτικά (Τζαραμπλούς, Ιντλίμπ) και βόρεια (Ταλ Αμπιάντ, Ρας Αλ Αΐν).

Παράλληλα ωστόσο, προωθούν και άλλες νέες συμφωνίες ενίσχυσης αυτής της παρουσίας. Διαρροές που είδαν το φως της δημοσιότητας θέλουν την Άγκυρα να εξετάζει σενάρια μεταφοράς των ρωσικών S-400 στη Συρία, προκειμένου να εξασφαλίσει έτσι την επιστροφή της στο πρόγραμμα των F-35 και την άρση των κυρώσεων CAATSA που της έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τουρκογενή δημοσιεύματα ωστόσο, η Άγκυρα θα ήθελε και κάτι άλλο: εν προκειμένω να θέσει υπό τουρκικό έλεγχο την αεροπορική βάση T-4 στην περιοχή Τιγιάς της Χομς, και να μεταφέρει εκεί τουρκικά συστήματα αεράμυνας.

Κατά «σύμπτωση» ωστόσο, οι Ισραηλινοί έσπευσαν να βομβαρδίσουν την εν λόγω βάση… στη «σκιά» των προαναφερθεισών διαρροών, στέλνοντας έτσι το δικό τους «μήνυμα», προφανώς ενάντια στην ενίσχυση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία.

Τούρκοι αναλυτές, όπως ο Μπαρίν Καγιάογλου, σπεύδουν τώρα να υποστηρίξουν ότι η Άγκυρα δεν προσεγγίζει τη Συρία ως πεδίο ανταγωνισμού έναντι των Ισραηλινών, αλλά με διαφορετικές στοχεύσεις και άλλες προτεραιότητες (την αποκατάσταση της σταθερότητας που εάν γίνει πραγματικότητα θα ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή των προσφύγων και την ανοικοδόμηση, την περαιτέρω αποδυνάμωση των Κούρδων).

Ο Καγιάογλου προχωρά ένα βήμα παραπέρα υποστηρίζοντας ότι, μέσα σε ένα τέτοιο μη-ανταγωνιστικό πλαίσιο, τα συμφέροντα των δύο χωρών, της Τουρκίας και του Ισραήλ, θα μπορούσαν ακόμη και να ευθυγραμμιστούν ή να ιδωθούν ως αλληλοσυμπληρούμενα.

«Δεν θέλουμε να δούμε καμία αντιπαράθεση με το Ισραήλ στη Συρία γιατί η Συρία ανήκει στους Σύρους. Η Συρία δεν ανήκει στην Τουρκία. Η Συρία δεν ανήκει στο Ισραήλ. Δεν μπορούμε να μιλάμε για λογαριασμό των Σύρων», δήλωσε στις αρχές Απριλίου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, μιλώντας στο πρακτορείο Reuters.

Μόλις λίγα 24ωρα νωρίτερα ωστόσο, στα τέλη Μαρτίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «είχε ζητήσει από τον Αλλάχ να καταστρέψει το σιωνιστικό Ισραήλ»…

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.