Περίπλοκα σενάρια σε ένα ασταθές περιβάλλον, Μέση Ανατολή & ο κόσμος.

Του Δρ. Μάριου Παναγιώτη Ευθυμιόπουλου*
Η δολοφονική τρομοκρατική επίθεσης της Χαμάς απέναντι στο Ισραήλ, ήταν το έναυσμα για πλήρη αλλαγή του στρατηγικού περιβάλλοντος ασφάλειας. Η τρομοκρατική επίθεση δημιούργησε νέα δεδομένα και νέες «πραγματικότητες». Νέες πραγματικότητες για την στρατηγική, την ασφάλεια και τις διεθνείς σχέσεις. Αυτές τις νέες πραγματικότητες, οφείλουμε να τις μελετήσουμε να τις διδάξουμε και να συμβουλεύσουμε τα πολιτικά κέντρα αποφάσεων γιατί επιδιώκεται πλεόν μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας.

Για τη Χαμάς, δεν ήταν ούτε στόχος ούτε σκοπός η απελευθέρωση εδαφών, έτσι όπως ανέφεραν αρχικά οι ηγέτες της Χαμάς. Ακόμα και σήμερα μέσω προσπάθειας για παύση του πυρός για 40 μέρες όπως φαίνεται το Φεβρουάριου του 2024, το ζήτημα είναι ακόμα να αναδειχθεί η ανικανότητα του Ισραήλ να κερδίσει έναν υβριδικό πόλεμο. Να πληγεί το σύστημα άμυνας και ασφάλειας του Ισραήλ. Να πληγούν οι πολίτες του και το κράτος σε πολλαπλά επίπεδα. Να επικρατήσει ταυτόχρονα ο φόβος και το μίσος στο σύνολο της Παλαιστίνης. Να τορπιλιστεί συνολικά η όποια πιθανότητα μιας πραγματικής ειρήνης που διαφαινόταν ότι θα γινόταν και που θα μεσολαβούσε και η συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας στα τέλη Οκτωβρίου 2023.

Έκτοτε, τα πράγματα έχουν περιπλακεί. Δεν δύναται να υπάρχει μια ουσιαστική λύση. Όπως και στα γεγονότα του συνεχιζόμενου πολέμου Ουκρανίας Ρωσίας. Και στο 2024 θα γεγονότα είναι ακόμα πιο ζοφερά. Η παγκόσμια πολιτική κατάσταση μας προϊδεάζουν για πολιτικές αλλαγές σε συμμαχίες. Συνεργασίες οι οποίες θα τερματιστούν και πολλαπλασιασμό ασταθών περιοχών άρα και οικονομικά μεγέθη τα οποία πρόκειται να αλλάξουν τα ισοζύγια σταθερότητας. Το υπάρχον παγκόσμιο σύστημα αρχιτεκτονικής ασφάλειας απλά θα αλλάξει.

Επιρροές και περίπλοκες

Τα πράγματα περιπλέκονται. Είναι οι «νέες δυνάμεις» και νέες δυναμικές στο θέμα της Παλαιστίνης που είχαν και έχουν εμπλοκή πλέον και επηρεάζουν από την Ερυθρά Θάλασσα και την διέλευση εμπορευμάτων αλλά και συστημάτων τεχνολογίας, μέχρι και το πολλαπλασιασμό των πολέμων σε «καλοθελητές» που επιθυμούν να πολεμήσουν ένα πόλεμο χωρίς τελειωμό. Τα γεγονότα πολιτικά και οικονομικά, τεχνολογικά και στρατιωτικά αλλά και κοινωνικά είναι σύνθετα καθώς και αλληλένδετα στο 2024.

Είναι γνωστή η επιχειρησιακή δυναμική του Ιράν εναντίον του Ισραήλ αλλά και της αλλαγής γεωπολιτικής χρήσης της Μέση Ανατολής. Και στο βάθος βλέπει τις ΗΠΑ ως το κακό στην περιοχή. Υπάρχει «πρόσφορο έδαφος» σε όλες τις περιοχές της Μέσης Ανατολής όπως επίσης και Βόρειας, Κεντρικής και Ανατολικής και Νότιο-Ανατολικής Αφρικής. Το Ισραήλ αντιλαμβάνεται πλέον τα γεγονότα ως γεγονότα τα οποία πρέπει να κερδίσουν την μάχη και να «προστατέψουν» τα δυτικά ιδεώδη. Αλλά με τόσους νεκρούς αθώους ανθρώπους και τον τρόπο εκτοπισμού, πως είναι δυνατόν τα ιδεώδη αυτά να είναι δυτικά;

Ένα είναι το σημαντικότερο δεδομένο στην προκειμένη περίπτωση: Είναι η γεωστρατηγική τοποθεσία κρατών όπως είναι οι χώρες της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας που αποτελούν σημαντικό παράγοντα δύναμης. Οι χώρες αυτές αποτελούν σταυροδρόμι. Είναι η Μέση γη όπως αναφέρει ο J. R. R. Tolkie στον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Δεν είναι τυχαίο πως ο συγγραφέας είχε επηρεαστεί από την Μέση Ανατολή στα χρόνια που έζησε εκεί και το καιρό που έγραφε τα βιβλία.

Και αναρωτιέται κανείς τι μέλει γενέσθαι; Θα αφήσουν οι μεγάλες δυνάμεις να μπει το Ισραήλ σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο με πολλαπλασιαστές που ήδη βλέπουμε στην Ερυθρά Θάλασσα; Όταν ήδη βρισκόμαστε σε μια παγκόσμια λεπτή γραμμή. Όποια πλευρά έχει πάρει κανείς, τα δεδομένα για το γεγονός αυτό που έδωσε το έναυσμα για αυτές τις πράξεις είναι πολύ συγκεκριμένα. Είναι ο τρόπος, χρόνος, τόπος που έγινε. Και τώρα θέλουν να ανταλλάξουν φυλακισμένους και να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί από τον Οκτώβριο μέχρι και σήμερα. Από την άλλη το Ισραήλ δεν θα σταματήσει.

Τα γεγονότα που έρχονται είναι πολλά και θα είναι και δυσβάσταχτα. Πολλά από αυτά θα εξακολουθήσουν να είναι τα χαρακτηριστικά αντιπαλότητας στη Μεσόγειο και Μέση Ανατολή και όχι μόνο καθώς πλέον τα γεγονότα είναι αλληλένδετα. Τα θέματα ενέργειας, θρησκείας εθνογραφικής και εθνολογικής σημασίας, όπως και απλά γεωγραφικής τοποθεσίας τα οποία μελετούμε στο πανεπιστήμιό μας, στα πτυχία μας και κυρίως σε πρώιμο στάδιο στο προπτυχιακό μας.

Γιατί τόσο τα θεωρητικά δεδομένα όσο και τα στρατηγικά διεθνή και περιφερειακά δεδομένα μας αφορούν όλους σε όλους τους κλάδους και οφείλουμε να τα διδάξουμε. Γιατί η κριτική ανάλυση και σκέψη είναι σημαντικός παράγοντας στην λήψη αποφάσεων. Γιατί οι διεθνείς σχέσεις αποτελούν κυρίως κομμάτι κατανόησης και κατάρτισης που χρειαζόμαστε όλοι απέναντι στις πολιτικές και οικονομικές, κοινωνικές και νομικές προκλήσεις γεωπολιτικής και στρατηγικής σκακιέρας έμμεσες και άμεσες σε εμάς προσωπικά αλλά και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο ζούμε.

*Ο Δρ. Ευθυμιόπουλος είναι Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, Πρόεδρου Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.