Γιώργος Σκαφιδάς
Ήταν Δεκέμβριος του 2013, πριν από ακριβώς εννέα χρόνια, πριν από τη ρωσική εισβολή στην Κριμαία αλλά και πριν από την προεδρία Τραμπ, όταν η ΕΕ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά επισήμως το όρο «στρατηγική αυτονομία».
Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (19/20 Δεκεμβρίου 2013) διαβάζουμε σχετικά: «…το στρατηγικό και γεωπολιτικό περιβάλλον της Ευρώπης μεταβάλλεται ταχύτατα. Οι προϋπολογισμοί για την άμυνα στην Ευρώπη συρρικνώνονται, οπότε περιορίζονται οι δυνατότητες για εξέλιξη, ανάπτυξη και διατήρηση στρατιωτικών δυνατοτήτων. Οι κατακερματισμένες ευρωπαϊκές αμυντικές αγορές θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη […] Η Ευρώπη χρειάζεται μία πιο ολοκληρωμένη, βιώσιμη, καινοτόμο και ανταγωνιστική Ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική βάση στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ) για την ανάπτυξη και διατήρηση των αμυντικών δυνατοτήτων. Πρόκειται για ένα στοιχείο το οποίο μπορεί επίσης να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία και την ικανότητά της να ενεργεί από κοινού με εταίρους…»
Εννέα χρόνια μετά, με φόντο πια μια νέα πολύ μεγαλύτερη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι προϋπολογισμοί για την άμυνα στην Ευρώπη δεν συρρικνώνονται αλλά γιγαντώνονται. Από τις 24 Φεβρουαρίου και έπειτα, περισσότερες από δέκα χώρες έχουν ανακοινώσει αυξήσεις των αμυντικών τους δαπανών (Βέλγιο, Σουηδία, Ρουμανία, Ιταλία, Πολωνία, Φινλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, Σλοβενία, Λετονία, Γερμανία, Νορβηγία), με την Πολωνία να βγαίνει πλέον μπροστά ως ένας από τους στρατιωτικά σημαντικότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη («Meet Europe’s coming military superpower: Poland», έγραφε το Politico) και τη Γερμανία από την άλλη πλευρά ακόμη να μην πείθει για τις διαθέσεις της παρά τις μεγαλεπήβολες εξαγγελίες περί αλλαγής πλεύσης στις οποίες είχε προχωρήσει ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς στις 27 Φεβρουαρίου («Poorly equipped German army awaits financial reinforcement from Berlin», έγραφαν οι FT, διερωτώμενοι εάν έχει δοθεί μέχρι στιγμής έστω ένα ευρώ από εκείνα τα 100 δισ. που είχε υποσχεθεί ο Σολτς ως έκτακτη ενίσχυση υπέρ των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων τον περασμένο Φεβρουάριο).
«Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές όπλων φαίνεται να είναι περισσότερο απασχολημένοι τώρα από όσο ήταν κάθε άλλη στιγμή τα περασμένα 23 χρόνια», σημειώνουν από την πλευρά τους οι συντάκτες του DefenseOne, με το βλέμμα στραμμένο στις αμυντικές βιομηχανίες της Πολωνίας (PGZ), της Τσεχίας (STV Group, Czechoslovak Group), της Σουηδίας (Saab) αλλά και της Γερμανίας (Rheinmetall), ενώ στο ίδιο κάδρο θα μπορούσε βέβαια να τοποθετηθεί και η γαλλική αμυντική βιομηχανία (Thales, Dassault, Safran, Naval Group) για την οποία γράφαμε πρόσφατα στο Α&Δ ότι βρίσκεται σε τροχιά ανόδου.
Επί της ουσίας ωστόσο, οι ευρωπαϊκές αμυντικές αγορές παραμένουν κατακερματισμένες. Οι Γάλλοι δεν χάρηκαν όταν είδαν φέτος τους Γερμανούς να αγοράζουν F-35 και άλλοι Ευρωπαίοι ενδεχομένως να μην χαίρονται όταν βλέπουν τους Πολωνούς να αγοράζουν οπλικά συστήματα από τη Νότια Κορέα.
Όσο για τον πολυσυζητημένο στόχο της στρατηγικής αυτονομίας, εκείνος δεν κερδίζει αλλά μάλλον χάνει έδαφος, παρά τα βήματα (βλ. Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία – PESCO κ.ά.) που έχουν γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση από την πλευρά των Ευρωπαίων τα περασμένα χρόνια.
«Η φιλοδοξία στρατηγικής αυτονομίας στην άμυνα έκλεισε με την εισβολή Πούτιν. Το ΝΑΤΟ διατηρεί το μονοπώλιο άμυνας της ΕΕ σε απειλές όπως η Ρωσία», έγραφε ο Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ, σε άρθρο του με τίτλο «Μετά τον πόλεμο, ποια Ευρώπη;» στην Καθημερινή της περασμένης Κυριακής (φύλλο 27ης Νοεμβρίου).
«Εκτός από το γαλλικό σύστημα MAMBA στη Ρουμανία, η Γερμανία έχει αναπτύξει πυραύλους Patriot στη Σλοβακία, οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει πυραύλους Patriot στην Πολωνία και οι Ισπανοί έχουν αναπτύξει συστήματα NASAMS στη Λετονία ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία», σημειώνει σε δική του ανακοίνωση το ΝΑΤΟ, με φόντο την προσομοιωμένη επίθεση από συμμαχικά μαχητικά αεροσκάφη που απέκρουσε στο πλαίσιο άσκησης στις 23 Νοεμβρίου το γαλλικό σύστημα αεράμυνας MAMBA που έχει τοποθετηθεί στη Ρουμανία, ενώ στο Βουκουρέστι διεξάγεται το διήμερο 29 – 30 Νοεμβρίου και η σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Ενδεικτικά όσα γράφαμε ειδικά για τη Ρουμανία και τον ρόλο της στο Α&Δ τον περασμένο Φεβρουάριο (τεύχος 357), πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία: «Η Ρουμανία ξεχωρίζει ως ένα από τα νεότερα κράτη-μέλη του δυτικού “στρατοπέδου”. Εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 2004 και στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007.
Κι όμως, αν και «νεότερη» από πολλούς άλλους, έχει εξελιχθεί, εν έτει 2022 πια και στον απόηχο των κρίσεων του 2014 (Κριμαία) και του 2008 (Γεωργία), σε χώρα-κλειδί για το ΝΑΤΟ στα ανατολικά: σε ένα “ανατολικό κλειδί” (“eastern key”), όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Ρουμάνος ακαδημαϊκός ερευνητής Ράντου Σατζάτα. Η γεωπολιτική αξία του “ανατολικού κλειδιού” μάλιστα πλέον ενισχύεται και μέσω Ελλάδας (λόγω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης) με φόντο την ουκρανορωσική ένταση.»
Πλέον, έπειτα από σχεδόν δέκα μήνες πολέμου στην Ουκρανία, εκείνες οι εκτιμήσεις επιβεβαιώνονται, με το (κάθε άλλο παρά «εγκεφαλικά νεκρό» πια) ΝΑΤΟ ωστόσο να οδηγεί τις αμυντικές κινήσεις στην Ευρώπη απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα και τους Ευρωπαίους να επιχειρούν να ντύσουν τη δική τους στρατηγική τους αυτονομία με ένα νέο περιεχόμενο που δεν θα περιορίζεται στο στρατιωτικό μέτωπο.
«Τα διακυβεύματα της στρατηγικής αυτονομίας δεν περιορίζονται στην ασφάλεια και την άμυνα», έγραφε – με το βλέμμα στραμμένο στο εμπόριο, στις εφοδιαστικές αλυσίδες, στον βιομηχανικό κλάδο και στις νέες τεχνολογίες – ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ ήδη από το 2020, σε άρθρο υπό τον τίτλο «Γιατί είναι σημαντική η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία» που είχε αναδημοσιεύσει τότε στα ελληνικά το ΕΛΙΑΜΕΠ…
Δημοσίευση σχολίου