Γιώργος Σκαφιδάς
Δεν υπάρχει αιώνιος ανταγωνισμός στην πολιτική, δήλωσε ο Ερντογάν απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους κατά την πτήση της επιστροφής του από το Μπαλί της Ινδονησίας, όπου είχε βρεθεί για να πάρει μέρος στη Σύνοδο της G20.
Ο Τούρκος ηγέτης προχώρησε στην εν λόγω δήλωση με το βλέμμα στραμμένο κυρίως σε δύο χώρες: στην Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και στη Συρία του Μπασάρ αλ Άσαντ. Σε δύο χώρες με τις οποίες, όπως είπε ο Ρ. Τ. Ερντογάν, η Άγκυρα θα μπορούσε να βελτιώσει τις σχέσεις της… όχι πριν αλλά μετά τις επερχόμενες διπλές – βουλευτικές και προεδρικές – τουρκικές εκλογές του 2023.
Ειρήσθω εν παρόδω, και σύμφωνα με όσα έχει δώσει στη δημοσιότητα το ίδιο το περιβάλλον Ερντογάν τις περασμένες εβδομάδες, το «μετά» των επερχόμενων τουρκικών εκλογών αποτελεί χρονικό ορίζοντα για μια σειρά από εξελίξεις: για την ενδεχόμενη αποκατάσταση των δεσμών της Άγκυρας με τη Συρία και την Αίγυπτο, για την τελική έγκριση της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ κ.ά.
Ερντογάν – Νετανιάχου
Περίπου την ίδια ώρα ωστόσο, την περασμένη Πέμπτη, 17 Νοεμβρίου, ο Ερντογάν θα είχε και την πρώτη έπειτα από εννέα χρόνια (μετά το 2013) τηλεφωνική του συνομιλία με τον μεγάλο νικητή των τελευταίων ισραηλινών εκλογών Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να συνεργαστούν για να φέρουν μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ», ανέφερε έπειτα από το τηλεφώνημα της Πέμπτης… η ισραηλινή πλευρά.
Οι ύβρεις του παρελθόντος
Η πλευρά Ερντογάν είχε βέβαια, τα περασμένα χρόνια «στολίσει» τους κ.κ. Σίσι, Άσαντ και Νετανιάχου με βαρύτατα προσβλητικούς χαρακτηρισμούς. Με λόγια απέναντι στα οποία εκείνο το «Μητσοτάκης γιοκ» θα μπορούσε να «κοκκινίσει από ντροπή».
«Τύραννος» ο Σίσι, «φασιστικό και ρατσιστικό κράτος απαρτχάιντ» το Ισραήλ, «δολοφόνος» και «τύραννος» που «φέρει το πνεύμα του Χίτλερ» ο Νετανιάχου, «τρομοκράτης» ο Άσαντ. Όλα αυτά, μεταξύ πολλών άλλων, έχουν ειπωθεί δημόσια από τον ίδιο τον Ερντογάν τα τελευταία χρόνια.
Κι όμως, παρά τις βαριές κουβέντες του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος, θεωρώντας προφανώς ότι ο σκοπός σε κάθε περίπτωση αγιάζει τα μέσα, ο Ερντογάν δεν έχει πια κανέναν ενδοιασμό να περάσει από τις ύβρεις στις φιλοφρονήσεις.
Τέτοιες στροφές 180 μοιρών ο Τούρκος ηγέτης έχει ξανακάνει άλλωστε, όχι μόνο εκτός αλλά και εντός των συνόρων: προσκαλώντας σε ειρηνευτικές συνομιλίες τους Κούρδους και εν συνεχεία κηρύσσοντάς τους τον πόλεμο, στέλνοντας στη φυλακή εσωτερικούς «εχθρούς»(βλ. υποθέσεις «Βαριοπούλα» και «Εργκένεκον») που εν συνεχεία απελευθερώνονται ως «φίλοι», περνώντας από την κατάρριψη ενός ρωσικού μαχητικού στις επιθέσεις φιλίας προς τη Ρωσία κ.ά.
Ερντογάν – Σίσι – Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν
Πλέον, καθώς οδεύουμε προς την έλευση του 2023, ενός έτους εκλογικού αλλά και ιστορικά επετειακού για την Τουρκική Δημοκρατία, ο Ερντογάν: δηλώνει πρόθυμος να τα «ξαναβρεί» με το Ισραήλ, παρουσιάζεται ανοιχτός στο ενδεχόμενο συνομιλιών με τον Άσαντ και ανταλλάσσει θερμές χειραψίες με τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας (Ερντογάν και Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είχαν συνάντηση προ ημερών στο περιθώριο της συνόδου της G20 στο Μπαλί) αλλά και με τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι της Αιγύπτου (Ερντογάν και Σίσι παρουσιάστηκαν να ανταλλάσσουν χειραψία στη Ντόχα του Κατάρ την Κυριακή).
Τι κι αν η Κνεσέτ που προέκυψε από τις τελευταίες εκλογές του Νοεμβρίου στο Ισραήλ είναι η πολιτικά περισσότερο ακροδεξιά που έχει υπάρξει στα χρονικά; Ψιλά γράμματα αυτά για το καθεστώς Ερντογάν το οποίο, εν τω μεταξύ, «ξέχασε» και την υπόθεση του Τζαμάλ Κασόγκι την υπεράσπιση της οποίας είχε κάνει σημαία του στη διεθνή σκηνή.
«Γαμψό Ξίφος»
Μέσα σε όλα αυτά, θα ερχόταν όμως και μια – εξαιρετικά «βολική» για τον ίδιο τον Ερντογάν και τις βλέψεις του – τρομοκρατική επίθεση στις 13 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, να δώσει στο τουρκικό καθεστώς την αφορμή που ζητούσε προκειμένου να προχωρήσει σε μια νέα στρατιωτική επιχείρηση κατά των Κούρδων σε Συρία και Ιράκ. Αρχής γενομένης από τις 20 Νοεμβρίου, τουρκικές δυνάμεις ξεκίνησαν, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Γαμψό Ξίφος», να σφυροκοπούν κουρδικούς στόχους σε Συρία (σε Κομπάνι, Ταλ Ριφάατ κ.ά.) και Ιράκ.
Όσα λέει και όσα κάνει ο Ερντογάν είναι όμως μόνο η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη ορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον Ερντογάν οι αποδέκτες των μηνυμάτων του…
Μεσαίες Δυνάμεις στο τιμόνι των εξελίξεων
Πλέον, καθώς οδεύουμε προς την έλευση του 2023, ενός έτους εκλογικού αλλά και ιστορικά επετειακού για την Τουρκική Δημοκρατία, ο Ερντογάν: δηλώνει πρόθυμος να τα «ξαναβρεί» με το Ισραήλ, παρουσιάζεται ανοιχτός στο ενδεχόμενο συνομιλιών με τον Άσαντ και ανταλλάσσει θερμές χειραψίες με τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας (Ερντογάν και Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είχαν συνάντηση προ ημερών στο περιθώριο της συνόδου της G20 στο Μπαλί) αλλά και με τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι της Αιγύπτου (Ερντογάν και Σίσι παρουσιάστηκαν να ανταλλάσσουν χειραψία στη Ντόχα του Κατάρ την Κυριακή).
Τι κι αν η Κνεσέτ που προέκυψε από τις τελευταίες εκλογές του Νοεμβρίου στο Ισραήλ είναι η πολιτικά περισσότερο ακροδεξιά που έχει υπάρξει στα χρονικά; Ψιλά γράμματα αυτά για το καθεστώς Ερντογάν το οποίο, εν τω μεταξύ, «ξέχασε» και την υπόθεση του Τζαμάλ Κασόγκι την υπεράσπιση της οποίας είχε κάνει σημαία του στη διεθνή σκηνή.
«Γαμψό Ξίφος»
Μέσα σε όλα αυτά, θα ερχόταν όμως και μια – εξαιρετικά «βολική» για τον ίδιο τον Ερντογάν και τις βλέψεις του – τρομοκρατική επίθεση στις 13 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, να δώσει στο τουρκικό καθεστώς την αφορμή που ζητούσε προκειμένου να προχωρήσει σε μια νέα στρατιωτική επιχείρηση κατά των Κούρδων σε Συρία και Ιράκ. Αρχής γενομένης από τις 20 Νοεμβρίου, τουρκικές δυνάμεις ξεκίνησαν, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Γαμψό Ξίφος», να σφυροκοπούν κουρδικούς στόχους σε Συρία (σε Κομπάνι, Ταλ Ριφάατ κ.ά.) και Ιράκ.
Όσα λέει και όσα κάνει ο Ερντογάν είναι όμως μόνο η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη ορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον Ερντογάν οι αποδέκτες των μηνυμάτων του…
Μεσαίες Δυνάμεις στο τιμόνι των εξελίξεων
«Οι μεσαίες δυνάμεις (σ.σ. Middle Powers) αναδιαμορφώνουν τη γεωπολιτική», έγραφε προ ημερών στους Financial Times ο Ιβάν Κράστεφ, με το βλέμμα στραμμένο σε «περιφερειακά ισχυρές χώρες όπως είναι η Τουρκία που παρουσιάζονται αποφασισμένες να είναι στο τραπέζι κι όχι στο μενού». «Οι ανασφάλειες και οι φιλοδοξίες αυτών που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε μεσαίες δυνάμεις διαμορφώνουν το αναδυόμενο γεωπολιτικό τοπίο […] Ο ακτιβισμός των μεσαίων δυνάμεων […] είναι το νέο κανονικό – το σήμα κατατεθέν της αναδυόμενης διεθνούς τάξης», σημειώνει ο Κράστεφ.
Και είναι αυτές οι μεσαίες δυνάμεις που πρόκειται, με τη στάση του έναντι της αναθεωρητικής Τουρκίας, να καθορίσουν τις εξελίξεις στην ευρύτερη ελληνική γειτονιά…
Δημοσίευση σχολίου