Δημήτρης Μηλάκας
Αμέσως μετά την ανακοίνωση της ημερομηνίας της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, όπου στις 15 του μήνα θα γίνει δεκτός στον Λευκό Οίκο από τον Πρόεδρο Μπάιντεν και θα μιλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο, η Άγκυρα έσπευσε (την Τετάρτη 27 Απριλίου) να υπενθυμίσει, εμπράκτως στις ΗΠΑ και την Ελλάδα, τις πάγιες θέσεις και απαιτήσεις της στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση της ημερομηνίας της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, όπου στις 15 του μήνα θα γίνει δεκτός στον Λευκό Οίκο από τον Πρόεδρο Μπάιντεν και θα μιλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο, η Άγκυρα έσπευσε (την Τετάρτη 27 Απριλίου) να υπενθυμίσει, εμπράκτως στις ΗΠΑ και την Ελλάδα, τις πάγιες θέσεις και απαιτήσεις της στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
-Αυτήν τη φορά οι τουρκικές υπενθυμίσεις μέσα σε λιγότερες από 24 ώρες μπορούν να χαρακτηριστούν πρωτοφανείς:168 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.-41 υπερπτήσεις μαχητικών πάνω από ελληνικά νησιωτικά εδάφη.
Αυτή η δραστηριότητα της τουρκικής αεροπορίας χαρακτηρίζεται πρωτοφανής για τέσσερις ακόμη λόγους:-Οι υπερπτήσεις δεν περιορίστηκαν μόνο σε ακατοίκητα (και αμφισβητούμενης κυριαρχίας) νησιά και βραχονησίδες, όπως για παράδειγμα τα Ίμια, αλλά επεκτάθηκαν σε κατοικημένα νησιά, όπως το Καστελλόριζο, η Ρόδος, η Κω, η Σύμη, η Κάλυμνος, η Κάρπαθος, η Σάμος, η Λέρος, η Χάλκη, η Νίσυρος, οι Φούρνοι, το Φαρμακονήσι…-Οι μισές από αυτές τις υπερπτήσεις έγιναν μετά τις 5 το απόγευμα της 27ης Απριλίου και αφού το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ήδη προβεί σε έντονο διάβημα.-Το 2021 οι συνολικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά ήταν περίπου 2.700, ενώ στους τέσσερις πρώτους μήνες του 2022 οι παραβιάσεις πλησιάζουν τις 2.500.-Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας με ανακοίνωσή του υποστήριξε ότι η δραστηριότητα των τουρκικών μαχητικών αναπτύχθηκε ως απάντηση των ελληνικών παραβιάσεων.
Μήνυμα και αποδέκτες
Όλα τα πιο πάνω συνοψίζουν το μήνυμα που αποστέλλει συστηματικά και με κλιμακούμενη ένταση η Άγκυρα την τελευταία διετία: Στο Αιγαίο δεν υπάρχουν μόνο νησιά και νησίδες αδιευκρίνιστης κυριαρχίας (γκρίζες ζώνες) αλλά και νησιά που «διαφεύγουν» την ελληνική κυριαρχία, καθώς έχουν στρατιωτικοποιηθεί, κατά παράβαση των Συνθηκών, από την Ελλάδα. Σε αυτό το επιχείρημα, σύμφωνα με εκτιμήσεις έμπειρων διπλωματών, στηρίζεται ενδεχομένως και η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Άμυνας περί ελληνικών παραβιάσεων…
Το τουρκικό μήνυμα, θα πρέπει να σημειώσουμε, απεστάλη λίγο μετά την ανακοίνωση της επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ και μερικές μέρες πριν από τα εγκαίνια (στις 3 Απριλίου) των υποδομών υποδοχής και μεταφοράς του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, στην οποία δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι έχει εγκατασταθεί και αμερικανική στρατιωτική βάση υψίστης σημασίας…
Οι αποδέκτες του τουρκικού μηνύματος είναι προφανώς κατά κύριο λόγο η Ελλάδα και οι ΗΠΑ, αλλά και η διεθνής κοινότητα, προς την οποία η Άγκυρα υπενθυμίζει ότι είναι αυθύπαρκτη (χωρίς δεσμεύσεις και χειραγώγηση).
Συμπεριφερόμενη ως περιφερειακή δύναμη η Τουρκία υπογράμμισε στην ελληνική κυβέρνηση ότι, παρά την ακόμη μεγαλύτερη εμβάθυνση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, η Άγκυρα δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο.
Το αμερικανικό δίλημμα
Η τουρκική ηγεσία γνωρίζει καλύτερα απ’ οποιονδήποτε άλλο ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μεγιστοποιεί τη σημασία της Τουρκίας για ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Η διαφαινόμενη παγίωση μιας νεο-ψυχροπολεμικής πραγματικότητας, μέσα στην οποία η Ρωσία υποδεικνύεται ως ο εχθρός της Δύσης, αυτόματα εκτοξεύει τη σημασία της Τουρκίας ως ακρογωνιαίου λίθου της ευρωατλαντικής συμμαχίας, όπως ακριβώς ήταν και κατά την περίοδο της ύπαρξης της Σοβιετικής Ένωσης και του Ψυχρού Πολέμου.
Αυτήν την πραγματικότητα γνωρίζει πολύ καλά η επιτήδεια τουρκική διπλωματία, η οποία βλέπει πεδίο… παζαριού λαμπρό, και ακόμη καλύτερα η Ουάσιγκτον, η οποία συνειδητοποιεί πως δεν μπορεί να αγνοήσει τα τουρκικά συμφέροντα/απαιτήσεις, αν θέλει να κρατήσει αυτή τη χώρα στην τροχιά της αμερικανικής επιρροής.
Η περίπλοκη συμμαχία
Το αμερικανικό δίλημμα δεν είναι νέο. Η περίπλοκη συμμαχία στο τρίγωνο ΗΠΑ – Ελλάδα – Τουρκία ήταν μια διαρκής άσκηση ισορροπίας για την αμερικανική εξωτερική πολιτική για τον μισό ψυχροπολεμικό 20ό αιώνα. Και σε αυτήν την άσκηση κατά κανόνα οι ΗΠΑ διατηρούσαν την τριγωνική σχέση ρίχνοντας το βάρος και πιέζοντας την ελληνική πλευρά, καθώς η αμερικανική διαμεσολάβηση στις περιοδικές (1974 Κύπρος, 1978-1987 «Χόρα» και «Σισμίκ», 1996 Ίμια, 2020 «Ορούτς Ρέις») μεγάλες ελληνοτουρκικές κρίσεις ικανοποιούσε τμήματα των τουρκικών διεκδικήσεων.
Η τουρκική ηγεσία αντιλαμβάνεται ότι η είσοδος σε μια παρατεταμένη αμερικανο-ρωσική νεο-ψυχροπολεμική φάση τής προσφέρει εξαιρετικά διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα και περιθώρια να προχωρήσει τις διεκδικήσεις της σε βάρος της Ελλάδας με την αρωγή των ΗΠΑ.
Από την πλευρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, προφανώς ικανοποιημένος από την αμερικανική πρόσκληση και την επικείμενη συνάντησή του με τον «πλανητάρχη», γνωρίζει ότι τα περιθώρια ελιγμών του απέναντι στην υπερδύναμη είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Κι αυτό γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις, η δικιά του και η προηγούμενη του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν ικανοποιήσει ήδη όλες τις μείζονες αμερικανικές ανάγκες με την ελληνοαμερικανική στρατιωτική συμφωνία, η οποία έχει μετατρέψει (επ’ αόριστον, σύμφωνα με την αναθεώρηση της Συμφωνίας την οποία φέρνει στη Βουλή η κυβέρνηση πριν από το ταξίδι του πρωθυπουργού στην Αμερική) τη χώρα σε μια απέραντη αμερικανική στρατιωτική βάση.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι στην Ουάσιγκτον ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκτός από τα κολακευτικά λόγια, θα ακούσει και από τον Πρόεδρο Μπάιντεν τις παραινέσεις που διαρκώς απευθύνουν στην Αθήνα οι Αμερικανοί αξιωματούχοι για κατευναστικές κινήσεις προς την Άγκυρα για χάρη της «εύρυθμης λειτουργίας του ΝΑΤΟ» σε μια κρίσιμη περίοδο.
Ωστόσο, αυτά που έμπρακτα δείχνει ότι απαιτεί η Τουρκία (δηλαδή το ξαλάφρωμα της αεράμυνας των ελληνικών νησιών) είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να ικανοποιήσει ακόμη και μια κυβέρνηση Μητσοτάκη, από τη στιγμή μάλιστα που οι ΗΠΑ δεν έχουν τοποθετηθεί (και ούτε πρόκειται) υπέρ των ελληνικών θέσεων στο Αιγαίο και δεν έχουν αναλάβει την παραμικρή δέσμευση προστασίας της χώρας…
Δημοσίευση σχολίου