Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Από το 1923, όταν η Τουρκική Δημοκρατία ιδρύθηκε στις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η στρατιωτική δύναμη της Τουρκίας ήταν κυρίως χερσαία, με το Ναυτικό της να περιορίζεται σε παράκτιες περιπολίες. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο πρόγραμμα ενίσχυσης του τουρκικού Ναυτικού, με σκοπό την περιφερειακή θαλάσσια ηγεμονία που χάθηκε μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σ’ αυτή τη φάση, το τουρκικό Ναυτικό πλήττεται από την επιστολή των 103 αποστράτων ναυάρχων, η οποία καταγγέλλει την ισλαμοποίηση των ενόπλων δυνάμεων και την απομάκρυνση από τα κεμαλικά ιδεώδη, κατακρίνοντας και την πρόθεση του Ερντογάν να αποσύρει την Τουρκία από την Συνθήκη του Μοντρέ. Η Δικαιοσύνη ήδη κινήθηκε εναντίον των απόστρατων ναυάρχων με πρόσχημα τον σχεδιασμό πραξικοπήματος.
Πρόκειται για νέο κύκλο διώξεων που υφίστανται τα στελέχη και του Ναυτικού. Ακόμα κι όταν οι τουρκικές ναυτικές ικανότητες επεκτείνονται, ο φόβος διώξεων πλανάται πάνω από τους αξιωματικούς. Υπενθυμίζουμε τις διώξεις αξιωματικών για τις υποθέσεις “Εργκένεκον”, “Βαριοπούλα” και “28 Φεβρουαρίου”, οι οποίες ήταν συνωμοσίες του βαθέος κεμαλικού κράτους εναντίον της κυβέρνησης Ερντογάν στη δεκαετία 2000. Ακολούθησαν οι διώξεις κατά γκιουλενιστών, με κορύφωση τις μαζικές διώξεις αξιωματικών μετά το αποτυχημένο “πραξικόπημα” του 2016.
Οι εν λόγω διώξεις έχουν πλήξει καίρια την τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Πλέον, βαθαίνει και το πλήγμα στο Ναυτικό. Η έλλειψη έμπειρων αξιωματικών είναι κρίσιμος παράγοντας για κλάδους που απαιτούν υψηλή τεχνική κατάρτιση και μεγάλη πείρας. Η Τουρκία δεν διαθέτει παράδοση ναυτοσύνης, όπως η Ελλάδα, οπότε η έλλειψη έμπειρων αξιωματικών μετράει περισσότερο.
Τα σύγχρονα πλοία είναι ολοκληρωμένα συστήματα συστημάτων, τα οποία επιχειρούν ως μονάδες αλλά στο πλαίσιο στόλων προς επίτευξη ορισμένων σκοπών. Επιπλέον, πρέπει να συνεργάζονται με τους άλλους κλάδους, αλλά και με ξένα σκάφη στο πλαίσιο διεθνών καθηκόντων. Αυτό απαιτεί υψηλές δεξιότητες που δεν αποκτώνται με τη φοίτηση στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Έλλειψη έμπειρων στελεχών
Καρατομώντας ανώτατα στελέχη με δεκαετίες εμπειρίας, τα οποία έχουν επιτελική –εκτός της επιχειρησιακής– γνώση, προκαλείς ρήγματα. Αποπέμποντας κυβερνήτες πλοίων και ανώτερους αξιωματικούς, αφήνεις τον στόλο στα χέρια και αξιωματικών, οι οποίοι δεν έχουν προλάβει να διαμορφώσουν την απαιτούμενη αντίληψη. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει επακριβώς τις επιπτώσεις στο αξιόμαχο του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού οι αποστρατείες και διώξεις ανώτερων στελεχών του.
Όλα δείχνουν ότι οι απόστρατοι ναύαρχοι είναι η κορυφή του παγόβουνου, εξ ου και η αντίδραση του Ερντογάν. Οι αξιωματικοί αυτοί γαλούχισαν τις ναυτικές δυνάμεις, εκπόνησαν τα ναυτικά σχέδια και ανέπτυξαν το δόγμα “Γαλάζια Πατρίδα” που εφαρμόζει ο Τούρκος πρόεδρος. Οι ελλείψεις έμπειρων αξιωματικών πιθανόν ωθούν σε επικίνδυνες τακτικές, όπως οι προσπάθειες εμβολισμού ελληνικών πλοίων. Η επιθετικότητα, ωστόσο, δεν αλλάζει το γεγονός ότι το τουρκικό Ναυτικό είναι απέναντι σε ισχυρούς κι αποφασισμένους παίκτες, όπως Η Γαλλία και η Αίγυπτος.
Στην Τουρκία, δεν υπάρχει παράδοση ναυτοσύνης, παρόλο που ο οθωμανικός στόλος υπήρξε κάποτε ισχυρός. Μετά τη νίκη επί των Ενετών το 1669, όμως, δεν έχει να επιδείξει νίκες. Αντίθετα έχει υποστεί πανωλεθρίες. Το 1875, το οθωμανικό Ναυτικό είχε 21 θωρηκτά και 173 άλλα πολεμικά πλοία. Ήταν το τρίτο μεγαλύτερο Ναυτικό στον κόσμο μετά το βρετανικό και το γαλλικό. Όμως, το τεράστιο μέγεθός του επιβάρυνε την οθωμανική οικονομία σε βαθμό κατάρρευσης.
Αυτή δυσαναλογία αναδύεται ως πρόβλημα και πάλι. Ο Ερντογάν, πεπεισμένος από τη θεωρία περί “στρατηγικού βάθους” του Νταβούτογλου και το ναυτικό δόγμα “Γαλάζια Πατρίδα” δρομολόγησε το μεγαλεπήβολο σχέδιο ανασυγκρότησης του στόλου με νέα πλοία, την ίδια περίοδο που αφενός ο ίδιος πλήττει την ιεραρχία, αφετέρου η τουρκική οικονομία βυθίζεται.
Το βιβλίο του Μπ. Λίντελ-Χαρτ “Η άλλη πλευρά του λόφου” περιγράφει πως με τις ίδιες μεθόδους ο Χίτλερ διέσπασε τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις και κατακερμάτισε το περίφημο γερμανικό επιτελείο που είχε φτιάξει ο Μπίσμαρκ. Με παρόμοιους τρόπους ο Ερντογάν εδραίωσε την κυριαρχία του, “κλαδεύοντας” το κεμαλικό στρατιωτικό κατεστημένο και τις παραδόσεις του. Και προφανώς η επιστολή των 104 ναυάρχων είναι κάτι περισσότερο από μια επιστολή αποστράτων.
Η ανανέωση του τουρκικού Ναυτικού
Η ραχοκοκαλιά του τουρκικού Ναυτικού είναι οι αναβαθμισμένες φρεγάτες κλάσης Gabya (Oliver Hazard Perry) μαζί με τις φρεγάτες κλάσης Barbaros (ΜΕΚΟ 200), οι οποίες είναι νεότερες και τεχνολογικά πιο προηγμένες. Καθώς τα πλοία γερνάνε, η Τουρκία σχεδιάζει να ανανεώσει τον στόλο της, στηριζόμενη στα δικά της ναυπηγεία. Μετά τις αμερικανικές κυρώσεις λόγω της αγοράς των S-400, δεν έχουν μείνει και πολλές λύσεις. Για το λόγο αυτό, ο πρόεδρος της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι σχεδόν όλα τα κύρια συστήματα και όπλα (συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών) των φρεγατών κλάσης I θα αναπτυχθούν από τουρκικές εταιρείες.
Το ελικοπτεροφόρο Anadolu, το μεγαλύτερο πλοίο της Τουρκίας, έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε υπηρεσία φέτος. Αν και δεν θα μεταφέρει αεροσκάφη F35B, λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν, θα αυξήσει σημαντικά την ικανότητα προβολής ισχύος. Το Anadolu είναι σε θέση να μεταφέρει ένα τάγμα χωρίς υποστήριξη. Θα καλύψει διάφορες ανάγκες, αλλά είναι αμφίβολο εάν θα μπορέσει να πραγματοποιήσει τις αποστολές για τις οποίες σχεδιάστηκε.
Το σχέδιο MILGEM (συντομογραφία του “εθνικού πλοίου”) αποτελεί τη βάση για την ανανέωση του τουρκικού Ναυτικού. Στο πλαίσιο του MILGEM τέθηκαν σε λειτουργία τέσσερις κορβέτες κατηγορίας ADA μέχρι στιγμής και άρχισαν να κατασκευάζονται φρεγάτες κλάσης Ι (Ισταμπούλ). Η φρεγάτα κλάσης Ι αναμένεται να τεθεί σε υπηρεσία το 2023 και τα άλλα τρία αδελφά πλοία έως το 2027. Οι φρεγάτες κλάσης I θα αντικαταστήσουν τις φρεγάτες κλάσης Yavuz, ενώ οι φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ θα εκσυγχρονιστούν με τουρκικής κατασκευής αισθητήρες.
Αντιτορπιλικά με άμυνα περιοχής
Η ανταεροπορική άμυνα του τουρκικού στόλου τώρα καλύπτεται από φρεγάτες κλάσης Perry. Αυτές θα αντικατασταθούν από επτά αντιτορπιλικά αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής, που σχεδιάζεται να τεθούν σε υπηρεσία (σχέδιο TF-2000) την επόμενη δεκαετία. Τα αντιτορπιλικά TF-2000 θα είναι εξοπλισμένα με πολυλειτουργικό ραντάρ CAFRAD AESA και θα μπορούν να εκτοξεύουν πυραύλους αντιαεροπορικής άμυνας μεγάλου βεληνεκούς SIPER που είναι υπό ανάπτυξη.
Εκτός από τις φρεγάτες και τα αντιτορπιλικά, θα τεθεί σε λειτουργία φέτος το UFUK, σύγχρονο πλοίο συλλογής πληροφοριών. Σχεδιάζεται ακόμα η κατασκευή δύο επιπλέον αποβατικών κλάσης Bayraktar και δύο υπεράκτιων περιπολικών για την προστασία της τουρκικής ΑΟΖ. Το σχέδιο FAC-55 θα αντικαταστήσει τις γερασμένες πυραυλακάτους εντός της επόμενης δεκαετίας.
Το τουρκικό Ναυτικό θα εντάξει την τεχνολογία αναερόβιας πρόωσης (Air Independent Propulsion) με γερμανικά υποβρύχια τύπου 214TN Reis. Το πρώτο καθελκύστηκε πέρυσι και άλλα έξι προγραμματίζονται να τεθούν σε υπηρεσία έως το 2027. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία συνεργάζεται με την γερμανική TKMS (Thyssenkrupp Marine Systems) γι’ αυτό το έργο, έτσι ώστε να μεταβιβαστεί εμπειρία και τεχνογνωσία στο σχεδιαζόμενο τουρκικής κατασκευής υποβρύχιο MILDEN. Επίσης σχεδιάζεται η κατασκευή τορπιλών AKYA και πυραύλων κατά πλοίων ATMACA για χρήση από το MILDEN.
Η ανταεροπορική άμυνα του τουρκικού στόλου τώρα καλύπτεται από φρεγάτες κλάσης Perry. Αυτές θα αντικατασταθούν από επτά αντιτορπιλικά αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής, που σχεδιάζεται να τεθούν σε υπηρεσία (σχέδιο TF-2000) την επόμενη δεκαετία. Τα αντιτορπιλικά TF-2000 θα είναι εξοπλισμένα με πολυλειτουργικό ραντάρ CAFRAD AESA και θα μπορούν να εκτοξεύουν πυραύλους αντιαεροπορικής άμυνας μεγάλου βεληνεκούς SIPER που είναι υπό ανάπτυξη.
Εκτός από τις φρεγάτες και τα αντιτορπιλικά, θα τεθεί σε λειτουργία φέτος το UFUK, σύγχρονο πλοίο συλλογής πληροφοριών. Σχεδιάζεται ακόμα η κατασκευή δύο επιπλέον αποβατικών κλάσης Bayraktar και δύο υπεράκτιων περιπολικών για την προστασία της τουρκικής ΑΟΖ. Το σχέδιο FAC-55 θα αντικαταστήσει τις γερασμένες πυραυλακάτους εντός της επόμενης δεκαετίας.
Το τουρκικό Ναυτικό θα εντάξει την τεχνολογία αναερόβιας πρόωσης (Air Independent Propulsion) με γερμανικά υποβρύχια τύπου 214TN Reis. Το πρώτο καθελκύστηκε πέρυσι και άλλα έξι προγραμματίζονται να τεθούν σε υπηρεσία έως το 2027. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία συνεργάζεται με την γερμανική TKMS (Thyssenkrupp Marine Systems) γι’ αυτό το έργο, έτσι ώστε να μεταβιβαστεί εμπειρία και τεχνογνωσία στο σχεδιαζόμενο τουρκικής κατασκευής υποβρύχιο MILDEN. Επίσης σχεδιάζεται η κατασκευή τορπιλών AKYA και πυραύλων κατά πλοίων ATMACA για χρήση από το MILDEN.
Σε σαθρό υπόβαθρο
Τα παραπάνω μεγαλεπήβολα σχέδια έχουν σκοπό να καταστήσουν το τουρκικό Ναυτικό υπολογίσιμη παγκόσμια δύναμη. Εάν, όμως, η Τουρκία δεν κάμψει την Ελλάδα θα παραμείνει “κλειδωμένη” στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ το Αιγαίο, θα παραμείνει πολύ επικίνδυνη περιοχή για τη διεξαγωγή τουρκικών ναυτικών επιχειρήσεων, λόγω της γεωγραφίας, αλλά και της ελληνικής αεροπορικής υπεροχής μετά και την αποδυνάμωση της τουρκικής Αεροπορίας λόγω Ερντογάν.
Ο πόλεμος που ξέσπασε με την ανακοίνωση των ναυάρχων έφερε στην επιφάνεια το υφιστάμενο εσωτερικό σχίσμα. Η κεμαλική παράδοση και παρουσία στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις τελικά δεν είναι μόνο παρελθόν. Η διεύρυνση του ρήγματος μεταξύ Δύσης και Τουρκίας ενεργοποιεί πολιτικές αντιδράσεις απέναντι στο καθεστώς Ερντογάν και στον έμμεσο πλην σαφή ευρασιατικό προσανατολισμό του.
Οι αιτίες που οδήγησαν τους απόστρατους να στραφούν εναντίον του καθεστώτος δεν εκλείπουν. Οι υψηλές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιούν οι αξιωματικοί του Ναυτικού, όπως και της Αεροπορίας, προσελκύει άτομα με πνευματικές ικανότητες και γνώσεις, που έρχονται σε επαφή με ξένους συναδέλφους τους και συμμετέχουν σε διεθνείς ασκήσεις. Εκτίθενται, δηλαδή, σε ευρύτερους ορίζοντες που έρχονται σε αντίθεση με τη στενότητα ενός καθεστώτος με σαφή ισλαμικό προσανατολισμό.
Ακόμα κι αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι δεν θα λείψει η χρηματοδότηση κι ότι δεν θα επιβληθούν πρόσθετες κυρώσεις, όλα τα παραπάνω μεγαλόπνοα σχέδια απαιτούν και τα κατάλληλα στελέχη. Και εκεί υπάρχει πρόβλημα τόσο για τη διοίκηση των ναυτικών μονάδων όσο και την κατάρτιση των επιτελικών σχεδίων.
Δημοσίευση σχολίου