Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Η τουρκική εταιρεία BMC, που κατασκευάζει τεθωρακισμένα οχήματα κατέληξε σε συμφωνία με τις εταιρείες Doosan και S&T Dynamics της Νότιας Κορέας για την προμήθεια κινητήρα και κιβωτίου ταχυτήτων (σασμάν) για το άρμα μάχης Altay. Η είδηση επαναφέρει τη συζήτηση για το πόσο επηρεάζεται η τουρκική πολεμική βιομηχανία από τις κυρώσεις που έχουν ήδη επιβληθεί.
Μπορεί ο Ερντογάν να κομπορρημονεί για την αυτονομία που η τουρκική αμυντική βιομηχανία δίνει στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά στην πραγματικότητα το όλο αμυντικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα της γείτονος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένη τεχνολογία και σε ξένα υποσυστήματα, σχεδόν όλα από δυτικές πηγές. Ο Τούρκος πρόεδρος συχνά δηλώνει ότι από το 2002 έχει μειώσει την εξάρτηση της Τουρκίας από ξένα οπλικά συστήματα από 80% σε 30%. Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό, αν και τα πραγματικά ποσοστά παραμένουν άγνωστα, κυρίως λόγω της δυσκολίας να προσδιορίσουμε τι είναι πραγματικά τουρκικό ένα οπλικό σύστημα.
Όλα σχεδόν τα σχεδιαζόμενα και παραγόμενα στην Τουρκία οπλικά συστήματα χρησιμοποιούν δυτικά υποσυστήματα. Ακόμη κι αν αυτά αντικατασταθούν από παρόμοια προερχόμενο από τρίτες, μη-δυτικές χώρες, θα απαιτήσουν τροποποιήσεις που είναι χρονοβόρες, κοστοβόρες και ενδέχεται να αποτύχουν. Για να γίνει κατανοητό, ένα αεροσκάφος σχεδιάζεται γύρω από έναν κινητήρα και όχι το αντίστροφο.
Εννέα ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν ελέγχους στις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία. Η Τσεχία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Ισπανία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο (και ο Καναδάς) έχουν ανακοινώσει ότι σταματούν ή περιορίζουν τις εγκρίσεις αδειών εξαγωγής όπλων για την Τουρκία. Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι η χώρα του θα συνεχίσει να πουλάει όπλα στην Τουρκία, αλλά δεν θα χορηγήσει νέες άδειες εξαγωγής για όπλα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Η Γερμανία και η Ισπανία δήλωσαν ότι το εμπάργκο τους ισχύει μόνο για νέες συμβάσεις.
Εξάρτηση από εισαγωγές
Τα περισσότερα τουρκικά οπλικά συστήματα εξαρτώνται σε διάφορους βαθμούς από εισαγωγές κρίσιμων ανταλλακτικών που διατίθενται μόνο στο εξωτερικό. Το επιθετικό ελικόπτερο Τ129 είναι μια τουρκική παραλλαγή του ιταλικού-βρετανικού AgustaWestland A129 Mangusta. Η τουρκική βιομηχανία δεν διαθέτει τεχνολογία κατασκευής κινητήρων.
To τουρκικό άρμα νέας γενιάς Altay, το οποίο είναι παραλλαγή του νοτιοκορεατικού, αντιμετωπίζει μεγάλες καθυστερήσεις, λόγω της έλλειψης κινητήρα και συστήματος μετάδοσης. Το πρώτο ελικοπτεροφόρο της Τουρκίας, το TCG Anadolu, θα τεθεί σύντομα σε λειτουργία, αλλά το πλοίο κόστους 1 δισ. δολαρίων κατασκευάζεται με άδεια από τη Navantia της Ισπανίας.
Ακόμη και η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία, το τουρκικής κατασκευής drone Bayraktar TB-2, στηρίζεται σε εισαγόμενα ξένα υποσυστήματα. Ο δε Καναδός υπουργός Εξωτερικών, στις 5 Οκτωβρίου, ανακοίνωσε την αναστολή των αδειών εξαγωγής τεχνολογίας drone στην Τουρκία, λόγω της σύγκρουσης Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας. Η απόφαση αφορά κυρίως εξαγωγές αισθητήρων υψηλής τεχνολογίας και τεχνολογία στόχευσης που παράγεται από την L3Harris WESCAM. Χωρίς αυτά, όμως, το τουρκικό drone δεν μπορεί να παραχθεί.
Ελλείψεις κινητήρων
Η αδυναμία της Τουρκίας να παράγει κινητήρα βλάπτει ορισμένα από τα κατά τα άλλα επιτυχημένα προγράμματα κατασκευής οπλικών συστημάτων. «Το είχαμε το πρόβλημα πριν από 15 χρόνια, το είχαμε πριν από 10 χρόνια και το έχουμε ακόμα. Είναι το χρόνιο πρόβλημα του κινητήρα», δήλωσε πρώην επικεφαλής της αμυντικής βιομηχανίας. Ένας αξιωματούχος δημοσίων συμβάσεων συμφώνησε, λέγοντας ότι «στην καλύτερη περίπτωση το πρόβλημα προκαλεί μεγάλες καθυστερήσεις και στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να είναι μια υπαρξιακή απειλή για τα προγράμματα».
Η Τουρκία χρειάζεται έναν κινητήρα για το μαχητικό TF-X νέας γενιάς, καθώς και για εκεί κατασκευαζόμενα ελικόπτερα. Στο επίκεντρο των προσπαθειών βρίσκεται η κρατική εταιρεία παραγωγής κινητήρων Tusas Engine Industries. Αυτή ανακοίνωσε στις 19 Ιουνίου ότι δοκιμάζει με επιτυχία τον τοπικά κατασκευασμένο TJ300 μικρό στροβιλοκινητήρα (turbojet), τον οποίο η εταιρεία παρήγαγε για πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς κατά πλοίων.
Η εταιρεία λέει ότι οι πιο προηγμένες εκδόσεις του κινητήρα TJ300 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μεγαλύτερους πυραύλους κρουζ και πυραύλους επιφανείας-επιφανείας. Η προσπάθεια των Τούρκων είναι να σταματήσουν την εξάρτησή τους από εισαγωγές. Προς το παρόν εισάγουν μικροκινητήρες τζετ από τη Microturbo (θυγατρική της γαλλικής Safran) για να κατασκευάσουν πυραύλους. Ο όμιλος Kale αναπτύσσει έναν μεγαλύτερο, αν και πάλι αρκετά μικρό στροβιλοκινητήρα (KTJ-3200) για τους πυραύλους Atmaca και SOM. Ο ίδιος όμιλος φιλοδοξεί να αναπτύξει κινητήρα για το μαχητικό TF-X.
Η σύμπραξη με την Rolls Royce
Το 2017, ο Όμιλος Kale και η βρετανική Rolls-Royce ξεκίνησαν μια κοινοπραξία για την ανάπτυξη κινητήρων αεροσκαφών για την Τουρκία, στοχεύοντας αρχικά στο TF-X. Αλλά η συμφωνία των 100 εκατ. στερλινών. τέθηκε σε αναστολή λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με τη μεταφορά τεχνολογίας. Τον Δεκέμβριο, ο Τσαβούσογλου δήλωσε ότι η Άγκυρα επιθυμεί νέες συνομιλίες με την Rolls-Royce.
Ένα χρόνο πριν από τη συνεργασία του Kale με τη Rolls-Royce, η Turkish Aerospace Industries (αδελφή εταιρεία του Tusas Engine Industries) υπέγραψε συμβόλαια 125 εκατ. δολαρίων με την βρετανική εταιρεία BAE Systems για να συνεργαστεί στην πρώτη φάση ανάπτυξης του TF-X. Η Τουρκία προγραμμάτιζε την πρώτη πτήση του μαχητικού TF-X το 2023, αλλά τώρα την βλέπουν για το 2025.
Η Tusas Engine Industries αναπτύσσει επίσης το TS1400, έναν στροβιλοαξονικό κινητήρα (turboshaft) για χρήση στο μεταφορικό ελικόπτερο T625 Gökbey, που κατασκευάστηκε από την Turkish Aerospace Industries. Το Gökbey πετά σήμερα με τον στροβιλοαξονικό κινητήρα CTS-800A που κατασκευάζεται από την Light Helicopter Turbine Engine Company (κοινοπραξία της αμερικανικής Honeywell και της Rolls-Royce). Το Gökbey έκανε την πρώτη του πτήση τον Σεπτέμβριο 2020. Η Tusas Engine Industries ανακοίνωσε ότι δοκίμασε με επιτυχία τον “πυρήνα” του κινητήρα TS1400 και τον στα τέλη του 2020.
Το άρμα Altay
Το πρόγραμμα πολλών δισ. δολαρίων παραγωγής του τουρκικού άρματος Altay έχει καθυστερήσει λόγω κινητήρα και κιβώτιου ταχυτήτων. Η BMC (κοινοπραξία Τουρκίας-Κατάρ) που το 2018 κέρδισε το συμβόλαιο σειριακής παραγωγής του Altay, δήλωσε τον Οκτώβριο 2020 ότι το άρμα θα είναι έτοιμο εντός 24 μηνών. Ο αρχικός στόχος ήταν το 2020.
Δυτικές χώρες με τεχνολογία κινητήρων και συστημάτων μετάδοσης κίνησης, ιδιαίτερα η Γερμανία, διστάζουν να πουλήσουν την τεχνολογία στην Τουρκία για πολιτικούς λόγους. Έτσι η Άγκυρα στράφηκε στην Σεούλ, η οποία παρείχε στο παρελθόν τα σχέδια του Κ2 Μαύρου Πάνθηρα. Αλλά η Νότια Κορέα αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα με τη μαζική παραγωγή του άρματος K2.
Οι πρώτες 100 μονάδες κατασκευάστηκαν με κινητήρα Doosan 1.500 ίππων και αυτόματο κιβώτιο S&T Dynamics. Μετά την αποτυχία του κιβωτίου της S&T Dynamics, η διεύθυνση του προγράμματος ανακοίνωσε ότι η δεύτερη παρτίδα θα είχε ένα “υβριδικό” πακέτο που αποτελείται από νοτιοκορεάτικο κινητήρα και το γερμανικό σύστημα μετάδοσης RENK.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες οι νοτιοκορεατικές εταιρίες θα προμηθεύσουν τον κινητήρα και το κιβώτιο και θα βοηθήσουν στην ένταξή του στο Altay. Θα ακολουθήσει μια δοκιμαστική φάση και αν όλα πάνε καλά, τα Altay θα κινούνται με το νοτιοκορεάτικο πακέτο εντός 18 μηνών. Η ειρωνεία είναι ότι οι Νοτιοκορεάτες θα πουλήσουν στους Τούρκους το σαζμάν που οι ίδιοι δεν εμπιστεύονται!
Η τουρκική πολεμική βιομηχανία
Βλέποντας τις δυτικές αντιδράσεις για τις πολιτικές της, η Τουρκία κάνει ό,τι μπορεί για να “εθνικοποιήσει” την παραγωγή οπλικών συστημάτων. Σκοπός της να απογαλακτιστεί από δυτικές πηγές, κυρίως από τις ΗΠΑ. Οι προσπάθειες αυτές σηματοδοτούν ότι το καθεστώς Ερντογάν δεν πρόκειται να μετριάσει τις νεοοθωμανικές επιδιώξεις του. Ακόμη και οι τουρκολάγνοι Γερμανοί θα αναγκαστούν να επιβάλουν εμπάργκο.
Αυτό ο Ερντογάν το αντιλαμβάνεται και γι’ αυτό εντείνει τις προσπάθειες για απεξάρτηση. Ο πρώτος στόχος του είναι η απόκτηση σχεδίων από τρίτες χώρες, όπως τα σχέδια για το σύστημα πυροβολικού Firtina και το άρμα μάχης Altay που είναι ελάχιστα τροποποιημένες νοτιοκορεατικές σχεδιάσεις. Ο δεύτερος στόχος είναι η αντιγραφή (reverse engineering) συστημάτων που έχουν ήδη αποκτηθεί και oi πηγές των οποίων θα “στερέψουν”. Οι σχεδιαζόμενοι κινητήρες ελικοπτέρων είναι σχεδόν όμοιοι με αυτούς της αμερικανικής Honeywell.
Η τεχνολογική επάρκεια, όμως, δεν χτίζεται σε δύο δεκαετίες. Η βιομηχανία μετάλλων, κραμάτων και συνθετικών υλικών στη Δύση έχει προϊστορία αιώνων. Η κατασκευή προηγμένων κινητήρων για αεριωθούμενα, για παράδειγμα, απαιτεί την κατασκευή εσωτερικών πτερυγίων από κράματα και συνθετικά υλικά, τα οποία παραμένουν απόρρητα και δεν μπορούν να αντιγραφούν από την χημική ανάλυση υποδειγμάτων.
Η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν είναι πρόθυμες να πουλήσουν όπλα στον Ερντογάν, αλλά απρόθυμες να μοιραστούν απόρρητες τεχνολογίες. Έτσι, οι πιθανότητες πολλά από τα τουρκικά προγράμματα ανάπτυξης οπλικών συστημάτων μπορεί να αποβούν άκαρπα. Από την άλλη, όμως, η τουρκική πολεμική βιομηχανία αποκτά τεχνογνωσία για το μέλλον και θα μάθει ακόμη και από τις αποτυχίες της. Αλλά και εκεί υπάρχει ένα όριο. Όπως είπε εμπειρογνώμονας στο Λονδίνο, «αυτές οι προσπάθειες ενδέχεται τελικά να μην υλοποιηθούν χωρίς σημαντική ξένη τεχνογνωσία. Ή μπορεί να έχουν κόστος που δεν είναι βιώσιμο για μαζική παραγωγή».
Δημοσίευση σχολίου