Πώς η ψηφοφορία θα μπορούσε να προκαλέσει κρίσεις και να φιμώσει τις διαφωνίες
Maria Fantappie και Cale Salih
Στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Ιρακινός Κούρδος ηγέτης Massoud Barzani σχεδιάζει να διεξαγάγει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία των Κούρδων. Τα αποτελέσματα δεν θα είναι νομικά δεσμευτικά, αλλά με το να καλεί σε ψηφοφορία, η κουρδική ηγεσία έχει θέσει δεσμεύσεις στην δική της κοινωνία και τους ξένους εταίρους της. Παρόλο που η ψηφοφορία μπορεί να παρατείνει την διάρκεια ζωής μιας κουρδικής ηγεσίας που κατά τα άλλα βρίσκεται σε παρακμή, καλεί για ενότητα που σβήνει τις εγχώριες διαφωνίες και κινδυνεύει να προκαλέσει κρίσεις που θα αφήσουν το Κουρδιστάν εκτεθειμένο στο εξωτερικό.
ΚΟΜΜΑΤΑ ΥΠΕΡΑΝΩ ΘΕΣΜΩΝ
Η συμμετοχή των ιρακινών κουρδικών δυνάμεων στην εκστρατεία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) κατά τα τελευταία χρόνια προσέδωσε στους ηγέτες της περιοχής πρωτοφανή εξωτερική στρατιωτική βοήθεια και επέκτεινε τον έλεγχο επί των εθνικά μικτών αμφισβητούμενων εδαφών κατά μήκος των εσωτερικών συνόρων του [ISIS] με το υπόλοιπο Ιράκ. Με την κορύφωση της εκστρατείας στην ανακατάληψη της Μοσούλης φέτος το καλοκαίρι, ωστόσο, η εξωτερική στρατιωτική υποστήριξη και η διεθνής προσοχή μπορεί να μειωθούν. Για παράδειγμα, το Πεντάγωνο αναγνώρισε πρόσφατα ότι παρότι τα συμμαχικά στρατεύματα αναμένεται να παραμείνουν στο Ιράκ μετά την ήττα του ISIS, το αμερικανικό αποτύπωμα θα είναι μικρότερο και θα περιλαμβάνει λιγότερες βάσεις. Μερικοί Κούρδοι ηγέτες πιστεύουν ότι έχουν μια περιορισμένης χρονικής διάρκειας ευκαιρία να διοργανώσουν ένα δημοψήφισμα, την δεύτερη τέτοια απόπειρα από το 2005.
Το προτεινόμενο δημοψήφισμα προκάλεσε εντόνως μικτές αντιδράσεις μεταξύ των Ιρακινών Κούρδων. Παρόλο που ορισμένοι, ιδιαίτερα μεταξύ της παλαιότερης γενιάς, πιστεύουν πραγματικά ότι η ψηφοφορία θα ανταμείψει τους Κούρδους για την δεκαετή προσπάθεια αυτονομίας τους, άλλοι, κυρίως μεταξύ της νεότερης γενιάς, την θεωρούν κυνικό παίγνιο των Κούρδων ηγετών για να παραμείνουν στην εξουσία. Πολλοί -ίσως η πλειοψηφία- αισθάνονται ανήσυχοι, διχασμένοι μεταξύ της επιθυμίας να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που το δημοψήφισμα ισχυρίζεται ότι προσφέρει, και την δυσπιστία απέναντι στην ηγεσία που το προώθησε. Εξέχοντες ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων δημοσιογράφων και ακτιβιστών, έχουν αντιταχθεί δημόσια στο δημοψήφισμα, και ορισμένες πολιτικές δυνάμεις έχουν παραμείνει σιωπηλές ή έχουν προσφέρει στήριξη μόνο υπό όρους.
Φαίνεται προφανές ότι η παλιά φρουρά -η γενιά των ηγετών που ήταν η αιχμή του δόρατος στην ένοπλη πάλη για την κουρδική αυτονομία εδώ και πολλές δεκαετίες- έχει παραμείνει υπερβολικά πολύ στην εξουσία και αποτελεί σήμερα το κύριο εμπόδιο στην εμφάνιση ενός ισχυρού και ανεξάρτητου Κουρδιστάν.
Ο Massoud Barzani στην Ερμπίλ, στο Ιράκ, τον Ιούλιο του 2017. AZAD LASHKARI / REUTERS
Αυτοί οι ηγέτες αποκόμισαν τα οφέλη από τον αγώνα τους αφότου ο Σαντάμ Χουσεΐν [7] απέσυρε τις δυνάμεις του από το βόρειο Ιράκ το 1991. Στο σημείο εκείνο, τα κουρδικά πολιτικά κόμματα άρχισαν να εγκαθιστούν τα θεμέλια της αυτοδιαχείρισης. Διεξήγαγαν εκλογές, δημιούργησαν την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν και άρχισαν να επαγγελματικοποιούν τις αντίστοιχες στρατιωτικές δυνάμεις, τους Peshmerga. Ωστόσο, το γεγονός ότι τα κόμματα είχαν γεννήσει τα θεσμικά όργανα της περιοχής αποδείχτηκε ότι είναι μια Αχίλλειος πτέρνα, δημιουργώντας μια ανθυγιεινή εξάρτηση μεταξύ των δύο. Οι εσωτερικές συγκρούσεις ανάμεσα στα δύο βασικά κόμματα -το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) και την Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK)- σύντομα οδήγησαν στην εμφάνιση αντιμαχόμενων διοικήσεων στο Κουρδιστάν που έσκισαν το ιστορικό επίτευγμα στα δύο.
Μετά την πτώση του Σαντάμ το 2003, το ιρακινό Κουρδιστάν κέρδισε πολλά, κάτι που ενθάρρυνε την συνεργασία μεταξύ των κομμάτων και έναν βαθμό σεβασμού των δημοκρατικών ελευθεριών. Ωστόσο, ορισμένοι κομματικοί ηγέτες αντιστάθηκαν στην άρση του ελέγχου από τα θεσμικά όργανα, τα οποία παρέμειναν όμηροι στις συνεχώς μεταβαλλόμενες σχέσεις τους. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Υποθέσεων Peshmerga, το οποίο ασχολείται με τα ζητήματα άμυνας, υποσκάπτεται από μυριάδες δυνάμεις ασφαλείας που λειτουργούν ανεξάρτητα από αυτό και αναφέρονται αντί σε αυτό, σε αντίπαλες κομματικές προσωπικότητες. Οι μονάδες αυτές, έχουν γίνει πιο ισχυρές από τις κοινές μονάδες KDP-PUK Peshmerga που αναφέρονται στο Υπουργείο. Εμφανίστηκαν νέες πολιτικές δυνάμεις, αλλά δεν κατόρθωσαν να εκτοπίσουν το μονοπώλιο KDP-PUK ή να προσφέρουν μια βιώσιμη πορεία προς την θεσμική μεταρρύθμιση.
Το 2012, οι περιφερειακές αναταραχές ανέτρεψαν την όποια πρόοδο είχε σημειωθεί μεταξύ του KDP και του PUK. Η άνοδος του ISIS άφησε τα κόμματα εσωτερικά διαιρεμένα και πιο εξαρτημένα από τους ανταγωνιζόμενους περιφερειακούς προστάτες τους, την Τουρκία (KDP) και το Ιράν (PUK). Αυτή η ξένη στρατιωτική υποστήριξη έχει ωφελήσει δυσανάλογα πολύ τα κόμματα σε σύγκριση με τα θεσμικά όργανα, επιδεινώνοντας το βασικό πρόβλημα της περιοχής. Το κοινοβούλιο, το οποίο είχε παραλύσει λόγω διαφωνιών σχετικά με τα όρια της προεδρικής περιόδου, μόλις πρόσφατα συγκλήθηκε για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο χρόνια.
Παράλληλα, η οικονομία του ιρακινού Κουρδιστάν έχει εξαντληθεί: Από την εποχή της απότομης πτώσης των τιμών του πετρελαίου το 2014, η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, που κυριαρχείται από το KDP, έχει επανειλημμένα αποτύχει στις πληρωμές μισθών προς τον υπερμεγέθη δημόσιο τομέα της περιοχής. Εν τω μεταξύ, η ιδιωτική και η ανεπίσημη οικονομία έχουν αμφότερες συρρικνωθεί. Χιλιάδες νέοι Κούρδοι εντάχθηκαν στα κύματα της μετανάστευσης προς την Ευρώπη, αναζητώντας καλύτερη ζωή, ρίχνοντας μια ψήφο μη εμπιστοσύνης στο σύστημα που έχτισαν οι πρεσβύτεροι.
ΚΑΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Αντί να αντιμετωπίσουν την κρίση της νομιμοποίησης, οι ηγέτες πίσω από το δημοψήφισμα προωθούν τον διπλασιασμό ενός στοιχήματος ενώ κρατούν αδύναμα τραπουλόχαρτα. Το δημοψήφισμα υποστηρίζει ότι προσφέρει μια επιλογή, αλλά στην πραγματικότητα κάνει το αντίθετο. Επικαλούμενοι την αδιαμφισβήτητη αιτία της κουρδικής ανεξαρτησίας, οι υποστηρικτές της ψηφοφορίας θέτουν τους αντιπάλους τους -πολιτικούς, νεολαία, κοινωνία των πολιτών ή αναλυτές- σε δεσμά: Στηρίξτε το δημοψήφισμα και, προφανώς, την ηγεσία που το πρότεινε, ή αποκηρύξτε το εκθέτοντας τον εαυτό σας σε κατηγορίες για προδοσία του κουρδικού εθνικισμού. Ορισμένοι που τόλμησαν να αντιταχθούν στο δημοψήφισμα ήδη αισθάνονται ότι απειλούνται. Ένας τέτοιος ακτιβιστής μάς είπε πρόσφατα ότι αισθάνεται ότι θα πρέπει να εγκαταλείψει την χώρα υπό τον φόβο αντιποίνων από ψηφοφόρους υπέρ του «ναι», αν το δημοψήφισμα επιτύχει.
Το δημοψήφισμα κινδυνεύει επίσης να εντείνει τις εξωτερικές απειλές, οι οποίες, με την σειρά τους, θα συρρικνώσουν ακόμη περισσότερο τον χώρο για εγχώριες διαφωνίες. Αν και οι Κούρδοι ηγέτες έχουν αναφέρει ότι το δημοψήφισμα δεν θα οδηγήσει αυτομάτως στην ανεξαρτησία, εξαπλώνεται η αντίληψη ότι η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση προσπαθεί να αποσχισθεί -ένα προηγούμενο που τα γειτονικά κράτη, όπου κατοικούν μεγάλοι κουρδικοί πληθυσμοί, θα είναι αποφασισμένα να ανατρέψουν. Η Τουρκία και το Ιράν μπορούν να εκμεταλλευτούν την εύθραυστη ασφάλεια και [την εξίσου εύθραυστη] οικονομία του Ιρακινού Κουρδιστάν για να βάλουν τους αντιστοίχους Κούρδους συμμάχους τους τον έναν εναντίον του άλλου. Για παράδειγμα, η Τεχεράνη θα μπορούσε να ενισχύσει τους ηγέτες [που τάσσονται] κατά του KDP στην Σουλεϊμανίγια και την Βαγδάτη, βάζοντάς τους εναντίον προσωπικοτήτων του KDP και υπέρ του KDP στην Dohuk και την Erbil, οι οποίοι έχουν ισχυρούς δεσμούς με την Άγκυρα. Μια τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε επίσης να επιδεινώσει τις αποσχιστικές πιέσεις εντός των κομμάτων, καθιστώντας πιο πιθανούς τους εσωτερικούς διχασμούς.
Ένας Κούρδος μαχητής εκτοξεύει βολίδες όλμου προς εδάφη που έχει καταλάβει το ISIS κοντά στην Μοσούλη, στο Ιράκ, τον Σεπτέμβριο του 2014. AHMED JADALLAH / REUTERS
Αυτά είναι ρίσκα που, μετά από έναν μακρύ αγώνα για κρατική υπόσταση, ορισμένοι Κούρδοι ηγέτες ίσως να είναι πρόθυμοι να αναλάβουν. Όμως, εκείνοι που προώθησαν αυτό το δημοψήφισμα δεν είναι αυτοί που θα ζήσουν με τα αποτελέσματά του. Το δημοψήφισμα ενδέχεται να μεγεθύνει την εξωτερική πίεση και, μαζί με αυτήν, τα εσωτερικά δεινά του ιρακινού Κουρδιστάν, τα οποία όλα θα επηρεάσουν κυρίως τη νεότερη γενιά. Στο χειρότερο σενάριο, κάποιοι Κούρδοι ηγέτες θα μπορούσαν να επικαλεστούν αυξημένες εξωτερικές απειλές για να δικαιολογήσουν μια πιο κατασταλτική κυριαρχία εγχωρίως, και πάλι πρωτίστως εις βάρος των νέων που θα αισθάνονται ανίκανοι να αμφισβητήσουν ένα status quo που δεν τους εξυπηρετεί.
Το δημοψήφισμα θα μπορούσε επίσης να δεσμεύσει τους εταίρους του Κουρδιστάν, ιδιαίτερα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν οι ηγέτες των Κούρδων χρησιμοποιήσουν ένα αποτέλεσμα υπέρ του «ναι» για να ενισχύσουν τις διεκδικήσεις τους σε αμφισβητούμενες περιοχές, ο Ιρακινός πρωθυπουργός Χαϊντάρ αλ-Αμπαντί μπορεί να έχει λίγες επιλογές εκτός από το να στηριχθεί στις σιιτικές παρατάξεις που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη και έχουν ισχυρή στρατιωτική παρουσία στις περιοχές αυτές, για να αμφισβητήσει το «πάνω χέρι» του Erbil. Σε αυτό το σενάριο, οι αμφισβητούμενες περιοχές θα γίνουν εύφορο έδαφος για ένα νέο κεφάλαιο συγκρούσεων μετά το ISIS. Οι σιιτικές παρατάξεις θα μπορούσαν να καταστρέψουν την αξιοπιστία τους ως υπερασπιστές της ενότητας του Ιράκ σε αυτήν την μάχη, υπονομεύοντας περαιτέρω την εξουσία της Βαγδάτης. Μια μετατόπιση της ενδο-σιιτικής ισορροπίας δυνάμεων στο Ιράκ υπέρ της Τεχεράνης, βολικά για την κουρδική ηγεσία, θα αφήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με λίγους εταίρους εκτός από τους Κούρδους.
Ένα ισχυρό και ανεξάρτητο ιρακινό Κουρδιστάν είναι αυτό που μπορεί να σταθεί στα πόδια του ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι γείτονές του. Για να το επιτύχουν αυτό, οι ηγέτες των Κούρδων, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων διεθνών εταίρων, θα πρέπει να ακολουθήσουν την πορεία που ξεκίνησαν μετά το 2003, ενισχύοντας τους θεσμούς και όχι τα κομματικά τους γραφεία. Θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι το κοινοβούλιο και η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου των Peshmerga, θα αποτελέσουν μια πλατφόρμα για την ενδο-κουρδική συνεργασία και έναν έλεγχο επί της εξουσίας των δύο κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων. Ταυτόχρονα, θα είναι σημαντικό για την περιοχή να διαφοροποιήσει την οικονομία της -για παράδειγμα, επανεπενδύοντας στην γεωργία και ενθαρρύνοντας την νεανική επιχειρηματικότητα- για να απελευθερωθεί από την δυσλειτουργική δυναμική του πελατειακού κράτους που ενθαρρύνει τις εσωτερικές διαιρέσεις και δημιουργεί εξάρτηση από εξωτερικές δυνάμεις.
Πιο επιτακτικά, οι Κούρδοι ηγέτες πρέπει να είναι πρόθυμοι να μεταβιβάσουν την εξουσία σε μια νεότερη γενιά. Ο κουρδικός εθνικισμός δεν ήταν ποτέ απλώς ο σχεδιασμός των συνόρων ενός κράτους, αλλά, όπως οι σημερινοί ηγέτες του κατανοούν καλά και όπως έχουν από καιρό υποστηρίξει, οι θεμελιώδεις πολιτικές αξίες αυτού του κράτους. Μια κοινή αίσθηση εθνότητας σε όλες τις τοποθεσίες και γενιές αποτελεί προϋπόθεση για την εμφάνιση ενός ιρακινού Κουρδιστάν ικανού να προσφέρει διακυβέρνηση και ασφάλεια στους ανθρώπους του, είτε αυτή η περιοχή μαρκάρεται από σκληρά σύνορα είτε όχι.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου