Carnegie Europe
του Ulrich Speck
Εάν υπάρχει κάποιος που να αντιπροσωπεύει την εικόνα του "κακού Γερμανού”, αυτός είναι ο Wolfgang Schaeuble. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών είναι επίσης ο παράγοντας στο τωρινό δράμα του ευρώ ο οποίος είναι ο πιο αφοσιωμένος για να βάλει το ενιαίο νόμισμα σε μια βιώσιμη πορεία.
Τόνοι σχολίων έχουν γραφτεί τις τελευταίες εβδομάδες για το πώς η Γερμανία έχει βάλει τα στενά εθνικά της συμφέροντα πάνω από το ευρωπαϊκό συμφέρον. Μετατρέποντας το Grexit σε μια πραγματική επιλογή πολιτικής, συνεχίζει η αφήγηση, ο Schaeuble έχει πλήξει περαιτέρω την Ελλάδα και έχει αποδυναμώσει την ευρωζώνη.
Το μόνο πρόβλημα σε αυτή την ιστορία είναι ότι ο Schaeuble δεν ταιριάζει με τον ρόλο του κακοποιού. Ο Schaeuble είναι ο τελευταίος πολιτικός επιζών της εποχής του Helmut Kohl. Ως Γερμανός υπουργός Εσωτερικών, διαχειρίστηκε τα εσωτερικά ζητήματα της γερμανικής ενοποίησης το 1990. Και από τα νεανικά του χρόνια, ο Schaeuble, γεννημένος το 1942 στη Νοτιοανατολική Γερμανία κοντά στα γαλικά σύνορα και γιος ενός εφοριακού, είναι ο θερμός υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Ήταν ο συν-συγγραφέας ενός θρυλικού paper το 1984 (Lamers Paper), σύμφωνα με το οποίο η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο -οι χώρες του αποκαλούμενου πυρήνα της Ευρώπης- θα ενταχθούν πολύ πιο γρήγορα και πιο βαθιά από τους υπόλοιπους.
Όπως ο μακροχρόνιος μέντοράς του Kohl, ο Schaeuble πάντα θεωρούσε ότι το ευρώ θα είναι κάτι σαν κρυφή πλευρά: η νομισματική ενοποίηση θα υποχρέωνε την ΕΕ να κάνει αυτό που τα κράτη-μέλη είναι απρόθυμα να κάνουν -να αποδεχθούν την πολιτική ένωση, που σημαίνει ότι η πολύ βαθύτερη, σχεδόν ομοσπονδιακή ενοποίηση, είναι μια ιστορική αναγκαιότητα. Η πολιτική ένωση σημαίνει κοινό προϋπολογισμό, φόρους και ακόμη, ευρωομόλογα, διαμοιράζοντας την ευθύνη για το χρέος.
Η ανάγκη να λειτουργήσει αυτό, θα έθετε τις κυβερνήσεις αντιμέτωπες με την σκληρή επιλογή είτε να εγκαταλείψουν το ευρώ είτε να κάνουν ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, προς μια οντότητα σαν ομοσπονδία, εγκαταλείποντας βασικά στοιχεία της κυριαρχίας.
Μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η Ευρώπη τώρα, κατά την άποψη του Schaeuble. Η ελληνική κρίση δεν ήταν μέρος του σχεδίου, αλλά είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί.
Για τον Schaeuble ωστόσο, η βαθύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση μπορεί να φέρει αποτέλεσμα μόνο με χώρες με καλή διακυβέρνηση, και με παρόμοια λογική. Ο τρόπος που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα έχει συμπεριφερθεί, ανατρέποντας τις μεταρρυθμίσεις και αντιμετωπίζοντας τις κυβερνήσεις των χωρών της ευρωζώνης σαν εχθρούς, τον έπεισε ότι μια τέτοια ενοποίηση είναι απίθανο να πετύχει με την Ελλάδα.
Ο Schaeuble θέλει να προχωρήσει μπροστά τώρα διότι αισθάνεται ότι η ευρωζώνη είναι εύθραυστη και ότι ο χρόνος περνάει. Η φιλοδοξία του είναι να γίνει ο αρχιτέκτονας μιας ευρωζώνης που θα είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα με μέλη που εφαρμόζουν ίδιες πολιτικές και με ικανά θεσμικά όργανα.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel αντιθέτως, νοιάζεται πολύ λιγότερο για το ευρώ. Δεν πιστεύει σε μια πολύ πιο στενή ένωση. Είναι υπέρ του διακυβερνητισμού, προτιμώντας ισχυρά κράτη-μέλη να διοικούν την ΕΕ αντί μια χαλαρή συνδεδεμένη ομάδα. Αλλά την ίδια στιγμή, δεν έχει εναλλακτική απάντηση σε αυτή την πρόκληση που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη, για αυτό συμφωνεί ότι για να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα, το ενιαίο νόμισμα χρειάζεται ισχυρότερο κοινωνικό-οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο που να το μοιράζονται όλα τα κράτη-μέλη.
Η Merkel ωστόσο, μεγάλωσε στην ανατολική Γερμανία, με κομμουνισμό. Της πήρε κάποιο χρόνο για να εκτιμήσει την προστιθέμενη αξία της ΕΕ. Για αυτήν, το μεγάλο, απτό πλεονέκτημα της ΕΕ είναι ότι επιτρέπει στο Βερολίνο να πολλαπλασιάσει την βαρύτητά του (εάν καταφέρει να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους του). Σε αντίθεση με πολλούς Γερμανούς που μεγάλωσαν στη Δυτική Γερμανία, για την Merkel, το έθνος-κράτος δεν αποτελεί πρόβλημα.
Αλλά η Ελλάδα έχει μετατραπεί από ένα εσωτερικό ζήτημα της ΕΕ, σε μια γεωπολιτική πρόκληση. Η Merkel έχει δύο μεγάλες ανησυχίες: η μία είναι το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης σε έναν πιο ανταγωνιστικό κόσμο. Η άλλη είναι το σύνολο των επιθετικών, νεο-ιμπεριαλιστικών πολιτικών που προωθεί ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin. Η ίδια ανησυχεί ότι εάν διασαλευτεί η τάξη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αυτό θα το εκμεταλλευτεί το Κρεμλίνο, το οποίο επιδιώκει να κερδίσει επιρροή σε αυτό ου έχει ονομαστεί μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης.
Και η Merkel δεν πιστεύει απόλυτα εκείνους τους ειδικούς που ισχυρίζονται ότι οι επιπτώσεις από ένα Grexit μπορούν να συγκρατηθούν. Για αυτήν, οι κίνδυνοι ενός Grexit οδηγούν σε μια κατάρρευση της ευρωζώνης, και το ευρώ δεν είναι αμελητέο.
Διαφορετικές προτεραιότητες
Ο Schaeuble και η Merkel έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και διαφορετική αξιολόγηση του ρίσκου. Για αυτό υπάρχει ένταση κάποιες στιγμές. Αλλά τελικά ο Schaeuble ξέρει ποιος κάνει κουμάντο. Προσπαθεί να προάγει τη δική του ατζέντα αλλά ξέρει που να σταματήσει. Το να κρατήσει την Ελλάδα ήταν απόφαση της Merkel, και το υποστήριξε.
Αυτό που έκανε η Merkel την τελευταία αντιπαράθεση με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ήταν να χρησιμοποιήσει το Grexit ως μαστίγιο για να κερδίσει μόχλευση.
Όσο πιο αξιόπιστο το σενάριο μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, τόσο πιο πιθανό θα ήταν η Ελλάδα να αποδεχθεί τους όρους που έθεσαν οι πιστωτές για το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης.
Ωστόσο, το παιχνίδι κάθε άλλο παρά τελείωσε.
Το μέλλον της ευρωζώνης και της ΕΕ θα αποφασιστεί σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Το Παρίσι και οι Βρυξέλλες θα είναι οι πρώτες, αλλά το Βερολίνο θα είναι η βασική. Η Γερμανία έχει γίνει το επίκεντρο της ΕΕ τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της ίδιας της βαρύτητας που έχει και της σχετικής επιτυχίας της οικονομίας της, αλλά επίσης και εξαιτίας της βαθιάς δέσμευσης της χώρας στην ΕΕ.
Σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, όλα τα μεγάλα κόμμα στη Γερμανία είναι ενθουσιωδώς φιλοευρωπαϊκά, και η πολιτική τάξη συνεχίζει να υποστηρίζει τον φεντεραλισμό ως το υπέρτατο όραμα για το ευρωπαϊκό μέλλον.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι η περαιτέρω κωλυσιεργία.
Η πρόσφατη αντιπαράθεση με την Ελλάδα ήταν καταστροφική. Θα ακούσουμε κάποιες κουβέντες για περαιτέρω ενοποίηση, πολιτική ένωση, στο Παρίσι και στο Βερολίνο, αλλά οι δύο πλευρές δεν θα συμφωνήσουν τι σημαίνει αυτό, όπως στο παρελθόν. Η Ελλάδα θα πάρει τη διάσωσή της με όρους που δεν πρόκειται να εφαρμοστούν σοβαρά. Θα υπάρξουν γκρίνιες, αλλά όλοι θα ανακουφιστούν και θα επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους.
Μέχρι να ξεσπάσει η επόμενη κρίση.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου