Όπως ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη, μια σειρά από βιβλία συμπεριλαμβάνουν αναφορές σε κάτι που αποκαλείται ως «Νέα Μέση Ανατολή». Είναι μια φράση που αδέξια δανείστηκαν από την Κοντολίζα Ράις, η οποία κατά την ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο το 2006 αναφέρθηκε στα βάσανα της χώρας ως «οι πόνοι του τοκετού μιας νέας Μέσης Ανατολής».
Σύμπτωση ή όχι, δεκάδες βιβλία χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια φράση. Αυτό που οι περισσότεροι από αυτούς τους αναλυτές, δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς εννοούν με τον όρο «νέα» είναι η εμφάνιση μιας νέας γενιάς που αμφισβητεί τον αυταρχισμό σε ολόκληρη την περιοχή.
Οι απαισιόδοξοι κριτικοί υποθέτουν ότι τα στρατιωτικά ή αυταρχικά καθεστώτα σε όλη τη Μέση Ανατολή θα βρουν έναν τρόπο να επιβιώσουν ακόμη και σε αυτό το αναδυόμενο περιβάλλον. Η συζήτηση αυτή συνδέεται με ένα μάλλον οξεία χάσμα μεταξύ των αναλυτών που πιστεύουν ότι οι ισλαμιστές θα πρέπει να ενσωματωθούν στα περιφερειακά πολιτικά συστήματα για να αποφευχθεί η κατάρρευση των εν τη γενέσει δημοκρατικών θεσμών, καθώς και εκείνων που πιστεύουν ότι ο ισλαμισμός είναι μια μορφή «πρωτο-φασισμού» που θα καταβροχθίσει αναπόφευκτα τις πολιτείες στο πείραμα αυτό.
Ωστόσο, οι εξελίξεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών έχουν καταστήσει τις δύο θέσεις κάπως περιθωριακές, όπως ένα πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα έχει προκύψει και επιδεινωθεί σε μια σειρά περιφερειακών κρατών. Η εμφάνιση μιας ομάδας που ονομάζεται ISIS (ή ISIL ανάλογα με την ερμηνεία), το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, ως μια οντότητα που ενεργεί πάνω από μεγάλα τμήματα της Ανατολικής και της Δυτικής Συρίας, και στο Ιράκ έχει προκαλέσει πανικό μεταξύ των πολιτικών υπευθύνων που φοβούνται την κατανομή της επικράτειας σε πολλαπλές κυρίαρχες δομές.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα που περιορίζεται στην διάλυση του Ιράκ. Όπως η Συρία χωρίζεται πλέον σε ντε φάκτο κρατίδια, η Αίγυπτος προσπαθεί να ασκήσει τον έλεγχο πάνω από τη χερσόνησο του Σινά, στη Λιβύη κυριαρχεί ο τοπικισμός και ο κομματισμός και ο Λίβανος αντιμετωπίζει την απειλή να εισέρθει στη δίνη της Συρίας, πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν υπάρχει τίποτα νέο σχετικά με τη λεγόμενη «Νέα Μέση Ανατολή». Υπάρχει, αντίθετα, κάτι πολύ πιο παλιό, η επιστροφή της πρώιμης πολιτικής τάξης στην οποία η κυριαρχία είναι ρευστή, τα σύνορα μετατοπίζονται και καταρρέουν με τους πολέμους και τις νέες πολιτικές εξελίξεις. Πολλοί αναλυτές έχουν παρατηρήσει ότι αυτό που εφαρμόστηκε από τον Α 'Παγκόσμιο Πόλεμο ως εδαφικός διακανονισμός, τώρα καταρρέει.
Στην ακαδημαϊκή επιστήμη των διεθνών χχέσεων, το 1648 η Ειρήνη της Βεστφαλίας χρησιμεύει ως ένα είδος μυθικού σημείου εκκίνησης για τις συζητήσεις του σύγχρονου κράτους. Οι περισσότεροι πανεπιστημιακοί καταλαβαίνουν με τον όρο ότι οι ηγεμονίες της πρώιμης σύγχρονης Ευρώπης έληξαν με τον τριακονταετή πόλεμο, καθώς και άλλες συγκρούσεις, με μια σειρά συνθηκών για το δικαίωμα κάθε κράτους να καθορίζει τη δική του θρησκευτική πολιτική, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους των μεγάλων, πολύγλωσσων αυτοκρατοριών, και την αντικατάστασή τους από μικρότερες οντότητες με φιλοδοξίες θρησκευτικής ή εθνικής ομοιογένειας.
Φυσικά, όπως μπορείτε να διαβάσετε για αυτόν τον υπέροχο κρατικό σχηματισμό και την αλλαγή στην πρώιμη νεότερη Ευρώπη, τα κράτη συνέχισαν να καταβροχθίζουν το ένα το άλλο μετά από πολέμους, σε έναν εκπληκτικό ρυθμό, μειώνοντας δραστικά το συνολικό αριθμό των κυρίαρχων κρατών το διάστημα μεταξύ της Ειρήνης της Βεστφαλίας και του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Συνεχίζοντας με την αποικιακή εποχή, οι Ευρωπαίοι πήραν αυτό το μάλλον εσφαλμένο μοντέλο της κρατικής υπόστασης και τον επέβαλαν στο μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου, με τα μεγαλύτερα καταστροφικά αποτελέσματα να αναπαράγονται στην σφαίρα της διαμελισμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος έδωσε στους Ευρωπαίους την εξουσία να χαράξουν τα όρια των κρατών της Μέσης Ανατολής στο πλαίσιο των Εντολών της Κοινωνίας των Εθνών. Ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, Τυνησία και κυρίως η Αίγυπτος, τα επακόλουθα σύνορα αποκτούν κάποια ιστορική έννοια, σε άλλα μέρη, κυρίως στην Ιορδανία, το Λίβανο, τη Συρία και το Ιράκ, οι χώρες ουσιαστικά εφευρέθηκαν από το πουθενά, για να ικανοποιήσουν τα γεωπολιτικά σχέδια των ευρωπαϊκών τίτλων.
Ακόμη και σε μια επικράτεια που διέφυγε την απευθείας αποικιακή κυριαρχία, όπως η Σαουδική Αραβία, κατέληξε με σύνορα που περιλαμβάνουν μια μεγάλη μειονότητα των σιιτών στην Ανατολή. Ενώ το σύστημα αυτό σε μεγάλο βαθμό συνδέεται μεταξύ του στον επακόλουθο αιώνα, πρέπει να γίνει σαφές ότι η κατάσταση αυτή κατά το πέρασμα του χρόνου δεν ήταν τόσο επιτυχής, και ότι οι εξωτερικές δυνάμεις ήταν μια βασική μεταβλητή υποστήριξης πολλών από αυτές τις χώρες.
Δείτε τη σύγχρονη Μέση Ανατολή, και μπορείτε να υπολογίσετε τα κράτη που ασκούν μη αμφισβητούμενη κυριαρχία στο πλαίσιο της «Βεστφαλίας»: Είναι ίσως η Τυνησία, το Μαρόκο, το Κατάρ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Αλγερία κατέρρευσε εδώ και πάνω από 22 χρόνια, στη Λιβύη η φύση του ίδιου του κράτους αμφισβητείται από τις περιφερειακές διακρίσεις και τις ισλαμιστικές προκλήσεις. Η κυρίαρχη αρχιτεκτονική του Λιβάνου κατέρρευσε στη δεκαετία του 1970, και παρά την δύσκολη διευθέτηση του εμφυλίου πολέμου, το κράτος πρέπει να λειτουργεί ακόμα, έστω και με ελάχιστα ικανοποιητικό τρόπο, εδώ 25 χρόνια από τη συμφωνία του Ταΐφ το 1989. Η Αίγυπτος αγωνίζεται για να ασκήσει και να διατηρήσει τον έλεγχο της χερσονήσου του Σινά, όπου οι Βεδουίνοι έχουν επαναστατήσει κατά των δύο τουριστικών συστημάτων που τους έχουν επιβληθεί. Η χερσόνησο του Σινά έχει αναδειχθεί μετά τις αραβικές εξεγέρσεις ως τόπος αμφισβήτησης και καταφυγίου για τα εξτρεμιστικά στοιχεία που διεισδύουν στη χώρα από το εξωτερικό. Στο Μπαχρέιν, όπου μία σουνιτική μειονότητα με άγριους κανόνες εξουσιάζει πάνω από μια πλειοψηφία σιιτών, μια κρίση κυριαρχίας είναι στον προθάλαμο. Η Ιορδανία και το Ισραήλ έχουν προσβληθεί από το ανεπίλυτο ζήτημα της Παλαιστίνης, ενώ η Τουρκία απέτυχε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες της μεγάλης κουρδικής μειονότητας. Και τώρα, το Ιράκ και η Συρία, βλέπουν την κυριαρχία της «Βεστφαλίας» όχι μόνο να αμφισβητείται, αλλά να έχει εξαλειφθεί και να έχει αντικατασταθεί από ένα δυσλειτουργικό σύστημα ανταγωνιστικών κρατιδίων.
Εάν τα σύνορα του Ιράκ και της Συρίας επανασχεδιάζονται τώρα από μια οργάνωση, όπως η ISIS, τι πρέπει να γίνει; Γενικά υπάρχει μια αμυδρή άποψη περί εδαφικών ανακατατάξεων, όπου η ακαδημαϊκή βιβλιογραφία τείνει να τις διαιρέσει σε αποσχίσεις και διαχωρισμούς. Οι αποσχίσεις συνεπάγουν την αποχώρηση από την μεγαλύτερη οντότητα, ενώ με τον διαχωρισμό γενικά ορίζεται η δημιουργία μιας κυριαρχίας με την στήριξη εξωτερικών δυνάμεων. Ενώ υποτίθεται ότι είναι για να επιλύσουν το πρόβλημα των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων που έχουν εγκαταλειφθεί στην «λάθος» κυριαρχία, συχνά δημιουργούν στα διάδοχα κράτη νέες μειονότητες και συνεπάγουν διεθνείς συγκρούσεις μεταξύ των νέων κυρίαρχων φορέων.
Οι πληθυσμοί σπάνια διανέμονται σε ένα πρώην πολυεθνικό κράτος τόσο τακτοποιημένα ώστε να υπάρχει μια «καθαρή διάσπαση». Εάν οι Κούρδοι του Ιράκ, για παράδειγμα, έχουν την πρόθεση να εξουσιάζουν το Κιρκούκ, θα πρέπει να ασχοληθούν και με την πραγματικότητα της σημαντικής αραβικής μειονότητας της πόλης.
Στα ευρωπαϊκά κράτη μετά την Ειρήνη της Βεστφαλίας το πρόβλημα αυτό πήρε 300 χρόνια, το οποίο έλαβε σε μεγάλο βαθμό τη μορφή μιας ατελείωτης σειράς από πολέμους που συνοδεύτηκαν από μαζικές δολοφονίες και καταναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών, ενώ ακόμη και σήμερα υπάρχουν μόνο λίγα ευρωπαϊκά κράτη χωρίς σημαντικές εθνικές ή εθνοτικές μειονότητες.
Τα μετα-αποικιακά σύνορα της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας, τσιμενταρίστηκαν στα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά αυτά τα σύνορα συνήθως επιτηρούνται από εξωτερικές δυνάμεις που ενδιαφέρονται περισσότερο να προστατεύσουν τα κέρδη τους παρά τη δημιουργία σταθερών κοινωνιών. Και ενώ οι διαχωρισμοί και οι αποσχίσεις είναι συχνά αιματηρά φαινόμενα -όπως στην Ινδία και το Πακιστάν- δεν είναι σαφές ότι η εναλλακτική λύση του εξαναγκασμού διαφορετικών εθνοτικών, εθνικών και θρησκευτικών ομάδων να ζήσουν μαζί επ 'αόριστον παρά τη θέλησή τους, είναι περισσότερο επιθυμητή ή σταθερή μακροπρόθεσμα. Και εάν γίνονται πλουσιότερες αυτές οι οντότητες, δεν είναι κατ 'ανάγκην η λύση. Ακόμη και ευημερούσα πολυεθνικά κράτη, όπως ο Καναδάς, βρίσκονται σε κίνδυνο διάσπασης μέσω δημοψηφίσματος.
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράκ και τη Συρία δεν είναι ούτε απόσχιση, ούτε διαχωρισμός, αλλά και πάλι κάτι μάλλον πιο χαοτικό. Οι εξωτερικές δυνάμεις ως επί το πλείστον αρκούνται στην υποστήριξη των φατριών δι 'αντιπροσώπων στη Συρία και το Ιράκ - τα μέρη της Μέσης Ανατολής που για πρώτη φορά εδώ και αιώνες βιώνουν τις συνθήκες που αντιμετώπισαν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις στα χρόνια που ακολούθησαν την Ειρήνη της Βεστφαλίας.
Η «βίαιη διαταραχή» είναι ένας ενδεδειγμένος τρόπος για να περιγραφεί η τρέχουσα κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο και στον Περσικό Κόλπο. Με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να έχει λάβει μια στρατηγική απόφαση να απεμπλακεί στρατιωτικά από την περιοχή, καθώς και με τη Ρωσία και την Κίνα να εξακολουθούν να είναι απρόθυμες ή να αδυνατούν να ασκήσουν το είδος της γεωπολιτικής που θα πρέπει για να επιβάλουν μια διευθέτηση, μη κρατικοί φορείς όπως η ISIS, λειτουργούν σε πολύ πιο ισότιμη βάση με τα κυρίαρχα πρόσωπα στη Δαμασκό και τη Βαγδάτη.
Το Ιράν ενδέχεται να είναι σε θέση να ενισχύσει τους σιίτες του Ιράκ, αλλά η Τεχεράνη δεν έχει τίποτα να αμφισβητήσει την ικανότητα της ISIS στα προπύργιά της. Η Τουρκία με τον ανταγωνισμός της απέναντι στο καθεστώς Άσαντ, ηγήθηκε ακούσια της ενίσχυσης του ντε φάκτο κουρδικού κράτους στο Ιράκ, που η Άγκυρα από καιρό φοβόταν. Η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της βλέπουν με φρίκη το χάος της Συρίας ως κυνικό αντικείμενο εκμετάλλευσης και έχουν τώρα υποκινήσει ή και δημιουργήσει το πρόσφορο έδαφος για τους σαλαφιστές - πάνω στα σύνορά της.
Οι δυτικές δυνάμεις ανακαλύπτουν ότι οι πολιτικοί θεσμοί είναι πιο εύκολο να σπάσουν και να διαλύσουν, παρά να τεθούν και πάλι μαζί. Μόλις εκτέθηκε ως τέχνασμα, ο εύθραυστος εθνικισμός που δημιουργήθηκε από τις δυτικές δυνάμεις, έχει αποδειχθεί ότι είναι δύσκολο να αναδημιουργήσει το Ιράκ και τη Συρία. Η αναταραχή είναι μεταδοτική, ενώ η αναδιάταξη των τεχνητών ορίων έχει γίνει όλο και πιο δελεαστική, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Αφρική, με τη Σομαλιλάνδη να απαιτεί αναγνώριση. Στο σημερινό Ιράκ, όπως στη Σομαλία, δεν υπάρχει πρόθυμη εξωτερική δύναμη, σε θέση να αποκαταστήσει την προτέρα κατάσταση.
Η διαδικασία της γέννησης των ευρωπαϊκών κρατών χαρακτηρίστηκε από τον «πόλεμο που κάνει το κράτος και το κράτος που κάνει πόλεμο». Με άλλα λόγια, οι ισχυρές ευρωπαϊκές κυριαρχίες και οι ανθεκτικοί εθνικισμοί, σφυρηλατήθηκαν ακριβώς μέσα από τη διαδικασία των εδαφικών συγκρούσεων και του (απo)συγκεντρωτισμoύ. Μήπως η κατάρρευση του Ιράκ και τη Συρία ως κυρίαρχες οντότητες προμηνύουν αυτού του είδους των μακροπρόθεσμων και βίαιων αλλαγών στη Μέση Ανατολή;
πηγή
Δημοσίευση σχολίου