Οργασμός διπλωματίας και κούρσα συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο για το ενεργειακό παιγνίδι και τις προοπτικές που ανοίγονται και μπορούν να αλλάξουν τα πάντα στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής. Σε αυτές τις επαφές πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν η Αγκυρα, το Τελ Αβίβ και η Λευκωσία, με την Ουάσινγκτον να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και την Αθήνα να προσπαθεί να τις προλάβει.
Αυτή την εβδομάδα διοργανώθηκε στην Κωνσταντινούπολη συνέδριο με θέμα «Τουρκία: Πετρέλαιο και Φυσικό Αέριο 2014», όπου μεταξύ άλλων συζητήθηκαν καίρια θέματα γύρω από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Τουρκία, καθώς και τις διαδρομές και τους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ολα αυτά με το βλέμμα στο 2030. Στόχος είναι η προσέλκυση επενδύσεων. Στο συνέδριο συμμετείχαν οι «μεγάλοι» της διεθνούς αγοράς εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η Τουρκία θεωρείται από τους κολοσσούς της ενέργειας, μια πολλά υποσχόμενη χώρα, η οποία βρίσκεται σε μια περιοχή που περιβάλλεται από σημαντικές πηγές φυσικού αερίου και ένα μεγάλο δίκτυο αγωγών διέρχονται από το έδαφός της. Η Τουρκία θέλει να προτάξει τον εαυτό της ως διαμετακομιστικό κόμβο ενέργειας από την κεντρική Ρωσία στην περιοχή της Κασπίας θάλασσας και από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη.
Το ίδιο υποσχόμενη χώρα όμως και με αντίστοιχα συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή είναι και το Ισραήλ. Το Τελ Αβίβ, όμως, δεν έχει καταλήξει στον τρόπο με τον οποίο θα εξάγει το αέριο από το γιγαντιαίο κοίτασμα Λεβιάθιαν, που ανακάλυψε το 2010. Η ισραηλινή κυβέρνηση του Βενιαμίν Νετανιάχου εξετάζει διάφορα σενάρια: Την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, και την εξαγωγή του αερίου στην Ευρώπη μέσω του τουρκικού δικτύου, την υλοποίηση αγωγού από το κοίτασμα σε μονάδα υγροποίησης αερίου στο Ισραήλ ή στην Κύπρο, καθώς και την κατασκευή πλωτών μονάδων LNG. Από τον περασμένο Αύγουστο, εκπρόσωπος της ισραηλινής Delek, η οποία συμμετέχει στην ανάπτυξη του ισραηλινού κοιτάσματος, αποκάλυψε ότι οι εταιρίες της κοινοπραξίας έχουν ξεκινήσει επαφές με την Τουρκία για τον αγωγό και παράλληλα εξετάζουν την εξαγωγή αερίου στην Ιορδανία, στην Αίγυπτο και την Παλαιστινιακή Αρχή. Σύμφωνα με Τούρκους ειδικούς, οποιοσδήποτε άλλος αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη θα στοιχίσει οκτώ φορές περισσότερο απ' ό,τι αν περάσει μέσω Τουρκίας.
Η ελληνική πλευρά είχε παρουσιάσει πριν από λίγους μήνες στους Ισραηλινούς σχέδιο που υπολόγιζε το κόστος του αγωγού Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας στα 4,7 δισ. δολάρια. Ο αγωγός Ισραήλ - Τουρκίας εκτιμάται σε περίπου 3 δισ. δολάρια. Η Αγκυρα προσπαθεί με κάθε τρόπο να κερδίσει τη συμφωνία με το Ισραήλ, κάτι βέβαια που δεν είναι εύκολο, καθώς υπάρχουν αρκετές προϋποθέσεις. Τα βασικά αγκάθια είναι το Κυπριακό και η επαναπροσέγγιση Αγκυρας - Τελ Αβίβ, μια σχέση που διαταράχθηκε μετά όσα συνέβησαν στο πλοιάριο Μαβί Μαρμαρά. Σημαντικό ως προς το πρώτο είναι ότι μέρος του ευρύτερου πεδίου Λεβιάθαν βρίσκεται στα κυπριακά χωρικά ύδατα, οπότε θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι το όποιο πρότζεκτ μεταφοράς πρέπει να έχει τη συναίνεση της Κύπρου.
Αγκάθι στους σχεδιασμούς αυτούς είναι το γεγονός ότι ένας αγωγός μεταφοράς αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να περάσει από την ΑΟΖ τριών χωρών και άρα χρειάζεται να εξασφαλιστούν οι σχετικές άδειες. Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης επιμένει ότι μόνο με τη λύση του Κυπριακού είναι εφικτή η μεταφορά φυσικού αερίου στην Τουρκία από το Ισραήλ μέσω μιας «επανενωμένης Κύπρου».
Σε αυτό το πνεύμα πηγές από το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας, τις οποίες επικαλείται η τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ», διαμηνύουν ότι η Τουρκία μπορεί να συνεργαστεί με το Ισραήλ στο θέμα του φυσικού αερίου, εάν οι συνομιλίες στο Κυπριακό καταλήξουν σε επιτυχία. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Αγκυρα στοχεύει να είναι μέρος του προγράμματος μεταφοράς του αερίου και όχι μόνο διαμετακομιστικός σταθμός. Οπως αναφέρει η «Σαμπάχ», το Ισραήλ φαίνεται ότι επιθυμεί να συνεργαστεί με την Τουρκία για να μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας. Ωστόσο, αυτό μπορεί να γίνει αφού οι δύο χώρες λύσουν τις διαφορές τους, οι οποίες προέκυψαν μετά την επίθεση ισραηλινών καταδρομέων στον στολίσκο Μαβί Μαρμαρά. Τούρκοι αξιωματούχοι, τους οποίους επικαλείται η εφημερίδα, δηλώνουν ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα συνεργασίας «θα βοηθήσει έτσι ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα στην περιοχή».
Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ δήλωσε ότι το Τελ Αβίβ δεν έχει ζητήσει ακόμα από την Αγκυρα επίσημη συνάντηση για τα θέματα αυτά. Ωστόσο, επιβεβαίωσε ότι γίνονται επαφές μεταξύ τουρκικών και ισραηλινών εταιριών. Είπε επίσης ότι, αν το Ισραήλ ζητήσει συνάντηση, το αίτημα «θα αξιολογηθεί». Πρόσθεσε δε ότι «η ενέργεια θα είναι καταλύτης για τη σταθερότητα στην περιοχή». Στα μέσα του περασμένου μήνα, η ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz» δημοσίευσε την πληροφορία ότι οι εταίροι της αξιοποίησης του κοιτάσματος Λεβιάθαν, Avner, Delek Drilling και Ratio, μαζί με την αμερικανική Noble Energy, φέρεται ότι προχώρησαν σημαντικά στις διαπραγματεύσεις τους και ότι συμφώνησαν πως το αέριο θα εξαχθεί μέσω αγωγού σε περιφερειακούς πελάτες, κυρίως την Τουρκία, και όχι ως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) σε πελάτες στην Ασία.
Τα σενάρια για τη διάθεσή του, το προβάδισμα της Τουρκίας και η Αίγυπτος
Ο δρόμος που θα ακολουθήσουν οι ισραηλινές εξαγωγές θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ποσότητα του αερίου που θα διατεθεί στις ξένες αγορές. Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί, αφού πολλοί επιμένουν ότι το αέριο πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τον εφοδιασμό της χώρας και τη διασφάλιση των μελλοντικών γενεών του Ισραήλ. Πρόσφατα η κυβέρνηση Νετανιάχου αποφάσισε ότι προς εξαγωγή θα είναι το 40% της παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτήτων που θα πωλούνται στην Παλαιστίνη και την Ιορδανία. Ενα άλλο ζήτημα που τίθεται και συνδέεται άμεσα με το πώς θα γίνει η μεταφορά, είναι το πού θα γίνουν οι εξαγωγές. Πολλοί εισηγούνται πωλήσεις μεγάλων ποσοτήτων LNG στις πιο επικερδείς αγορές της Ασίας και του Ειρηνικού, όπου οι τιμές του φυσικού αερίου είναι υψηλότερες σε σχέση με την Ευρώπη. H τελική απόφαση του Τελ Αβίβ είναι αυτή που θα καθορίσει και τον τρόπο μεταφοράς. Και όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, η απόφαση δεν πρέπει να καθυστερήσει, αφού συνεχώς τα δεδομένα μεταβάλλονται.
Προσεκτική στάση τηρεί και η Αίγυπτος, που διαδραματίζει επίσης ρόλο, αλλά στην παρούσα φάση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας. Το Κάιρο είναι ανοιχτό σε συνεργασία με τη Λευκωσία, αλλά δεν θα ήθελε να βρεθεί σε αντιπαράθεση με το Τελ Αβίβ, αλλά ούτε και με την Αγκυρα. Η διάθεση της Αιγύπτου για συνεργασία με την Κύπρο επιβεβαιώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη στο Κάιρο, όπου υπογράφηκε πλαίσιο συνεργασίας για κοινή αξιοποίηση των υδρογονανθράκων.
Το γιγάντιο κοίτασμα του Ισραήλ και οι προοπτικές για τη μεταφορά του φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές αλλάζουν τα γεωπολιτικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα επιδιώκει να έχει κάποιο ρόλο στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους μεταφοράς. Η Τουρκία φαίνεται ότι είναι αυτή που κερδίζει έδαφος στις συνομιλίες με το Τελ Αβίβ, που βρίσκεται σε επαφές, αλλά κρατά ακόμα κλειστά τα χαρτιά του. Η κούρσα για τους αγωγούς της Μεσογείου είναι σε πλήρη εξέλιξη και μάλλον οδεύει προς τον τερματισμό της.
Στέλλα Θεοδώρου
πηγή
Δημοσίευση σχολίου