Το όραμα της γαλάζιας ΑΟΖ

Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης 
Δύο πρόσφατα γεγονότα μας δίνουν ελπίδες ότι η ώρα της ΑΟΖ πλησιάζει.

Η απόφαση του νέου ΥΠΕΞ της Ελλάδας Βαγγέλη Βενιζέλου, να ζητήσει από την κυβέρνηση της Κύπρου να στείλει στην Αθήνα μια ομάδα ειδικών στα θέματα ανακήρυξης και οριοθέτησης ΑΟΖ για να ενημερώσει τους Έλληνες ειδικούς του υπουργείου του. Αναμφίβολα η κίνηση αυτή σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για την πολυπόθητη ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ που έπρεπε να είχε συμβεί στην πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ.

Η πρωτοβουλία της Ελληνίδας επιτρόπου στην Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μαρίας Δαμανάκη, να ανοίξει μια κουβέντα για τη γαλάζια ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποβάλλοντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μια σημαντική έκθεση με τίτλο «Κόστος και όφελος από τη χάραξη θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο», όπου υπάρχουν σαφείς αναφορές στο δικαίωμα των κρατών-μελών να ανακηρύσσουν ΑΟΖ με βάση τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Υπάρχει, βέβαια, μια σαφής αναφορά στο ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να οριοθετήσουν τα θαλάσσια σύνορά τους σε συνεννόηση με τους γείτονές τους. Αυτό βέβαια ήταν περιττό γιατί το Δίκαιο της Θάλασσας ξεκάθαρα αναφέρει ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ είναι μονομερής πράξη, ενώ αντίθετα η οριοθέτηση δεν μπορεί να είναι μονομερής πράξη, άρα πρέπει να γίνεται με συνεννόηση με τα άλλα παράκτια κράτη που συνορεύει.

Περιμένω την ανακήρυξη της ΑΟΖ εδώ και 31 χρόνια τώρα και ελπίζω το όραμα μου αυτό σύντομα να γίνει πραγματικότητα. Υπάρχουν σήμερα 134 παράκτια κράτη που έχουν ανακηρύξει είτε ΑΟΖ είτε ΑΑΖ (Αποκλειστική Αλιευτική Ζώνη), χωρίς να υπάρξει καμία κρίση μ’ ένα άλλο γειτονικό τους κράτος. Ο μακαρίτης Τάσσος Παπαδόπουλος, διαθέτοντας 4 τανκς και 2 ελικόπτερα ανακήρυξε την ΑΟΖ της Κύπρου το 2004 και το μόνο που έπραξαν οι Τούρκοι ήταν να πουν ότι δεν αναγνωρίζουν την κυπριακή ΑΟΖ και τίποτε άλλο. Κάτι παρόμοιο θα πράξουν όταν η Ελλάδα ανακηρύξει την δικιά της ΑΟΖ. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει ανακήρυξη και οριοθέτηση και πια είναι η διαφορά τους. Όταν ένα κράτος ανακηρύττει ΑΟΖ δεν αναφέρει πια είναι τα θαλάσσια σύνορά του. Αυτό γίνεται μόνο με οριοθέτηση. Για παράδειγμα, όταν η Κύπρος ανακήρυξε ΑΟΖ δεν δημοσίευσε χάρτη που να λέει ποια είναι η ΑΟΖ της Κύπρου γιατί δεν το επιτρέπει το Δίκαιο της Θάλασσας. Σήμερα, η ΑΟΖ της Κύπρου περιλαμβάνει μόνο τα θαλάσσια σύνορά της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και το Λίβανο, δηλαδή τα τρία κράτη με τα οποία έχει προβεί σε οριοθέτηση ΑΟΖ. Η Κύπρος δεν έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με τα άλλα τρία παράκτια κράτη που συνορεύει-δηλαδή, τη Συρία, τη Τουρκία και την Ελλάδα.
Η Ελλάδα χρειάζεται να κάνει 6 οριοθετήσεις γιατί έχει θαλάσσια σύνορα με 6 κράτη. Αυτά είναι η Τουρκία, η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Ιταλία και η Αλβανία. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να κάνει οριοθέτηση με την Τουρκία, όχι μόνο γιατί η Τουρκία θα προβάλει τεράστιες, απαράδεκτες και νεοθωμανικές απαιτήσεις, αλλά και γιατί δεν έχει ανάγκη να κάνει μια τέτοια οριοθέτηση εφόσον, σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, οι υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στο Αιγαίο υστερούν αφάνταστα σε ποσότητα από αυτούς που βρίσκονται στο Ιόνιο και, ιδιαίτερα, σ’ αυτούς που βρίσκονται νότια της Κρήτης.
Τα πάντα τώρα θα εξαρτηθούν από την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ελλάδας Αντώνη Σαμαρά στη Ουάσιγκτον που θα πραγματοποιηθεί στις 8 Αυγούστου. Είναι νωρίς ακόμα να γνωρίζουμε εάν η ΑΟΖ θα συμπεριληφθεί στη ατζέντα των συζητήσεων, αλλά ο Έλληνας πρωθυπουργός πρέπει να την αναφέρει στην κουβέντα του με τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, στο Λευκό Οίκο, και να του εξηγήσει τη θέση της Ελλάδας σ’ αυτό το κρίσιμο θέμα.
Εάν ο Ομπάμα επιμείνει, στην πάγια θέση των Αμερικανών, ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να κάνει μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ χωρίς πρώτα να τα βρει με την Τουρκία, τότε ο Σαμαράς πρέπει να του υπενθυμίσει ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ, βάσει του Δίκαιου της Θάλασσας, είναι μονομερής πράξη -κάτι που έπραξαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες το 1983, επί Προεδρίας Ρόναλντ Ρήγκαν.

*Ο Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μέριλαντ των ΗΠΑ.

πηγή