μας μετέφεραν αυτή τη βδομάδα, στη διάρκεια της αποστολής μας στο Τελ Αβίβ και στα Ιεροσόλυμα, στελέχη της ισραηλινής κυβέρνησης, της ισραηλινής ενεργειακής εταιρείας Delek, αλλά και απλοί πολίτες της γειτονικής χώρας. Το Ισραήλ… μας χαμογελά πλατιά, καθώς μας συναντά σε αυτό το σταυροδρόμι της γεωλογίας, της γεωγραφίας, της ιστορίας και της πολιτικής στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου, που οι τοπικές και διεθνείς συγκυρίες μετατρέπουν σε ένα από τα πιο συναρπαστικά πεδία εξερεύνησης τεράστιων κοιτασμάτων ενεργειακού πλούτου, ανατρέποντας, ταυτόχρονα, καθιερωμένα γεωστρατηγικά δόγματα.
Η συζήτηση που ανέτρεψε τα δεδομένα
«Έτοιμοι για μπίζνες με την Κύπρο», σε σχέση με την επεξεργασία και εξαγωγή από το νησί φυσικού αερίου, δήλωσαν στη «Σ» από τα Ιεροσόλυμα στελέχη του αρμόδιου ισραηλινού Υπουργείου Εθνικών Υποδομών. Ενώ στο Τελ Αβίβ διευθυντές της Delek, που στις 9 Ιανουαρίου 2010 πρότεινε στην κυπριακή κυβέρνηση συνεργασία για δημιουργία τερματικού επεξεργασίας και εξαγωγής φυσικού αερίου στο Βασιλικό, μας εξέφρασαν την ατράνταχτη πίστη τους στην ισχύ της κυπριακής οικονομίας και στη φερεγγυότητα του κυπριακού κράτους και των τεχνοκρατών του στον ενεργειακό τομέα. Η Delek είναι μέρος κοινοπραξίας με την αμερικανική Noble Energy, που εκμεταλλεύεται τα ευρήματα φυσικού αερίου στη θάλασσα του Ισραήλ και που αδειοδοτήθηκε από την κυπριακή κυβέρνηση να εξερευνήσει το κυπριακό Οικόπεδο 12, κοντά στο ισραηλινό Leviathan. Είναι γνωστό ότι λίγο πριν από την πρόταση της ισραηλινής εταιρείας, η δημόσια συζήτηση είχε ανατρέψει στο παρά πέντε την απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης να υπογράψει 20ετές συμβόλαιο 4,5 δις ευρώ με την ολλανδοβρετανική Shell PLC, για εισαγωγή φυσικού αερίου για τις ανάγκες της κυπριακής αγοράς, καθώς η ΑΗΚ ταυτόχρονα διαπραγματευόταν με προσφοροδότες για ανέγερση αποθήκης καυσίμων στο Βασιλικό. Αναμένεται να ληφθεί σύντομα η τελική απόφαση της κυβέρνησης Χριστόφια, γι’ αυτό το κεφαλαιώδες για την οικονομία μας ζήτημα.
Οι γεωπολιτικοί καταλύτες…
ΤΟ ΤΕΤΡΑΗΜΕΡΟ 4-8 τρέχοντος, της παραμονής μας στο Ισραήλ, ήταν για μας ευχάριστα αποκαλυπτικό μιας χώρας ανοικτής για κάθε είδους συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν μπορούσαμε παρά να δούμε τα πράγματα κάτω από το φως των γεγονότων που επέδρασαν αποφασιστικά στην αλλαγή του γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού χάρτη της περιοχής. Καταλύτες της νέας πραγματικότητας στη γειτονιά μας υπήρξαν:
1) Η διάρρηξη της στρατηγικής συμμαχίας Τουρκίας-Ισραήλ από μέρους του ισλαμιστή Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν, με βολική αφορμή το θάνατο εννιά Τούρκων ακτιβιστών του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά», τον περασμένο Μάιο, στη διάρκεια επιχείρησης του ισραηλινού στρατού να τους εμποδίσει να προσεγγίσουν το λιμάνι της Γάζας. Η αντιισραηλινή φιλολογία του Ερντογάν συναγωνίζεται -απ’ την ανάποδη- τα ηγεμονικά ανοίγματά του στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.
2) Η ανακάλυψη (το 2009 και το 2010), από την ισραηλινή Delek και τη συνέταιρό της, αμερικανική Noble, του τεράστιου κοιτάσματος φυσικού αερίου Tamar, 90 χιλιόμετρα από την ακτή της Χάιφα και του ακόμα μεγαλύτερου κοιτάσματος Leviathan, 70 χιλιόμετρα από το κυπριακό Οικόπεδο 12, που από το 2004 μετατρέπει το Ισραήλ, από εισαγωγέα ενέργειας, σε ενεργειακά αυτοδύναμη χώρα, αλλά και σε σημαντικό εξαγωγέα φυσικού αερίου στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο.
Ένα ιστορικό ταξίδι, ένα αγωνιώδες ερώτημα
ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΟΥΜΕ σε όλα αυτά την αξιομνημόνευτη χειραψία του Ισραηλινού υπουργού Εθνικών Υποδομών Uzi Landau με τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Κυπριανού, στις 17 Δεκεμβρίου 2010, που σφράγισε τη συμφωνία οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών της Κύπρου και του Ισραήλ. Οι επιστημονικές ενδείξεις (όπως είναι η εικόνα των τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών), ότι το Οικόπεδο 12 της Κύπρου, έχει τα ίδια γεωλογικά χαρακτηριστικά με το ισραηλινό Leviathan και οι γεωτρήσεις που θα γίνουν σε λίγους μήνες από τη Noble, για να ξεθάψουν από το βυθό της θάλασσας τον πολυπόθητο κυπριακό ενεργειακό «θησαυρό», συνιστούν μια δυνητική γεωλογική και οικονομική αποκάλυψη συγκλονιστικών διαστάσεων. Υπό αυτό το πρίσμα ιδωμένη, η επικείμενη επίσημη επίσκεψη του Προέδρου Χριστόφια στο Ισραήλ -στις 14 Μαρτίου 2010- εμπεριέχει τη δυναμική μιας αποκάλυψης, ανάλογων διαστάσεων. Πολιτικής, βεβαίως. Αφού είναι, προφανώς, ένα από τα πιο σημαντικά ταξίδια που πραγματοποίησε ποτέ Κύπριος ομόλογός του στο εξωτερικό. Το ερώτημα που προβάλλει, είναι αγωνιώδες και προφανώς επώδυνο για όλους: Νιώθει άραγε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας το βάρος αυτής της δυναμικής;
«Έτοιμοι για μπίζνες με την Κύπρο»
Η Κύπρος είναι σημαντική για μας, ακόμα και αν δεν ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά την κάνει για μας ακόμα πιο σημαντική ο ρόλος της ως μέλος της ενωμένης Ευρώπης
Στο ταξί που με έπαιρνε από το Τελ Αβίβ στα Ιεροσόλυμα, στο γυάλινο κτίριο της νέας πόλης, όπου στεγάζεται το Υπουργείο Εθνικών Υποδομών, για να συναντήσω τον Sagi Karni, επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Υπουργείου, έριχνα σύντομες ματιές στην είδηση για τη συμφωνία οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών της Κύπρου και του Ισραήλ.
Ο υπουργός Uzi Landau είχε πει, εκείνη την ημέρα, ότι η συμφωνία με την Κύπρο «χαράσσει το όριο των θαλασσίων συνόρων του Ισραήλ προς βορρά και ορίζει ντε φάκτο τα σύνορα με τον Λίβανο». Ως προς την Τουρκία, που είχε αντιδράσει αποκαλώντας τη συμφωνία αυτή «άκυρη και κενή», γιατί δήθεν αγνοεί τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, ο Ισραηλινός υπουργός υπογράμμισε με νόημα ότι «η συμφωνία με την Κύπρο προσδιορίζει σαφώς τα δικαιώματα του Ισραήλ στη Μεσόγειο». Ο Sagi Karni συνοδευόταν, στη συνάντησή μας αυτή, από έναν άλλο νέο τεχνοκράτη, τον Chen Ben Lulu, Σύμβουλο του υπουργού Υποδομών για θέματα ΜΜΕ.
Sagi Karni: Εμείς επιθυμούμε φυσιολογικές και φιλικές σχέσεις με όλους τους γείτονές μας, εφόσον υπάρχει για όλους μια τεράστια οικονομική δυνατότητα στην περιοχή της Μεσογείου, μετά την ανακάλυψη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Με πολιτισμένο τρόπο, η Κύπρος και το Ισραήλ συμφώνησαν την ανάπτυξη των φυσικών πηγών τους, προς όφελος των λαών τους. Με τη μεταξύ μας οριοθέτηση των ΑΟΖ, που είναι για μας ένα πολύτιμο νομικό εργαλείο, για πρώτη φορά έχουμε σύνορο μεταξύ του Ισραήλ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι αυτό συμβάλλει στη σταθερότητα και ανάπτυξη της περιοχής. Είμαστε έτοιμοι για μπίζνες με την Κύπρο.
Chen Ben Lulu: Η μεταξύ μας συμφωνία κάνει την κατάσταση στην περιοχή πιο σταθερή και προσελκύει εταιρείες να δραστηριοποιηθούν για ανακάλυψη και άλλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και άλλων ενεργειακών πηγών. Δέστε τι έγινε με το Ισραήλ. Κάναμε 530 γεωτρήσεις πριν ανακαλύψουμε το Tamar. Πριν από αυτό, οι Ισραηλινοί επιχειρηματίες στον ενεργειακό τομέα δεν είχαν την τεχνολογία και την τεχνογνωσία που χρειάζεται. Όμως με τη Noble, βρήκαμε τα κοιτάσματα, αφού προηγουμένως κάναμε όλα τα απαραίτητα βήματα για να δημιουργήσουμε κλίμα σταθερότητας και βεβαιότητας για τους επενδυτές. Ένα από αυτά τα βήματα είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων, έτσι που να προσελκύσουμε μεγαλύτερες εταιρείες να έρθουν να ψάξουν για φυσικό αέριο ή άλλη φυσική πηγή ενέργειας.
Περί αυτοπεποίθησης Ισραήλ και Κύπρου
Οι δύο χώρες μας έχουν πολιτικά προβλήματα. Το θέμα της ανεύρεσης φυσικού αερίου μπορεί να τα περιπλέξει;
Sagi Karni: Το Ισραήλ έχει πολλή αυτοπεποίθηση, ξέρουμε πού στεκόμαστε, έχουμε τα δικά μας αποθέματα φυσικού πλούτου στη θάλασσα, έχουμε τις εταιρείες που ανέλαβαν να τα αξιοποιήσουν και δεν έχουμε λόγους να ανησυχούμε για αρνητικές εξελίξεις όσον αφορά το φυσικό μας αέριο.
Chen Ben Lulu: Η Κύπρος είναι σημαντική για μας, ακόμα και αν δεν ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά την κάνει για μας ακόμα πιο σημαντική ο ρόλος της ως μέλος της ενωμένης Ευρώπης. Το θέμα της ανεύρεσης φυσικού αερίου αφορά τις επενδύσεις, την τεχνολογία και επιχειρηματική δράση, εφόσον όλα τα ευρήματα περιλαμβάνονται στα όρια της δικής μας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η ισραηλινή αγορά είναι πολύ δυνατή και είναι θέμα χρόνου να αξιοποιήσουμε όλα τα ευρήματα σε φυσικό αέριο και άλλες πηγές πλούτου στην περιοχή.
Μπορεί η Κύπρος να έχει τη δική σας αυτοπεποίθηση σε σχέση με τα πιθανά δικά της κοιτάσματα φυσικού αερίου;
Sagi Karni: Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτικά ζητήματα που αφορούν την Κύπρο. Η Κύπρος έχει το δικό της πρόβλημα με την Τουρκία και δεν μπορούμε να επέμβουμε σε αυτό. Μπορούμε όμως να πούμε ότι εκτός από την Κύπρο, το Ισραήλ είναι σε αυτή την περιοχή της Μεσογείου η μοναδική σταθερή δημοκρατία που ασπάζεται τις αξίες της Δύσης… Εμείς προσπαθούμε να έχουμε καλές σχέσεις με όλους τους γείτονές μας, πράγμα όχι εύκολο, προσπαθούμε να λύσουμε τις διαφορές μας με τους Παλαιστινίους με απευθείας διάλογο και είμαστε έτοιμοι για μια τελική διευθέτηση. Φυσικά, σε μια ελεύθερη οικονομία όπως η ισραηλινή, τα ζητήματα του εντοπισμού και της εξόρυξης των φυσικών πηγών ενέργειας ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα, όπου το κράτος δεν θέλει να επεμβαίνει πολύ. Η κυβέρνηση επιβλέπει τις οικονομικές δραστηριότητες, είναι ο ρυθμιστής, επιβάλλει το νόμο και τους κανόνες, αλλά δεν θέλουμε ως κυβέρνηση να επεμβαίνουμε σε κάθε ζήτημα της αγοράς. Δεν είναι αυτός ο ρόλος της κυβέρνησης σε μια κοινωνία ελεύθερης αγοράς.
Γεωτρήσεις χωρίς ανησυχίες
Πώς βλέπετε να προχωρούν οι έρευνες στη θαλάσσια περιοχή του Ισραήλ και της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο χωρών;
Chen Ben Lulu: Το Ισραήλ μπορεί να αξιοποιήσει το δικό του φυσικό πλούτο όπως νομίζει, το ίδιο και η Κύπρος το δικό της φυσικό πλούτο. Από τη στιγμή που συμφωνήσαμε για την οριοθέτηση των ΑΟΖ, είναι πιο εύκολο για το Ισραήλ να αποφασίζει για τη δική του περιοχή, αλλά και για την Κύπρο να κάνει γεωτρήσεις στη δική της περιοχή, χωρίς καμιά ανησυχία ή πρόβλημα. Σύμφωνα με όρο της συμφωνίας, στην περίπτωση ύπαρξης κοιτασμάτων και από τις δύο πλευρές των συνόρων, υπάρχει η δυνατότητα να γίνει διάλογος μεταξύ τους, για το πώς να προχωρήσουν.
Όσον αφορά το Ισραήλ, έχουμε προς το παρόν δύο πηγές προμήθειας φυσικού αερίου. Η μία είναι από την Αίγυπτο μέσω του Σινά. Μας το προμηθεύει μια ιδιωτική εταιρεία Ισραηλινών και Αιγυπτίων επιχειρηματιών – το 40% του φυσικού αερίου που καταναλώνουν οι πολίτες μας. Συνολικά, το 40% του ηλεκτρισμού του Ισραήλ προέρχεται από το φυσικό αέριο, που προσφέρει χαμηλές τιμές και είναι περιβαλλοντικά λιγότερο εχθρικό ενεργειακό μέσο, από άλλα – π. χ. από τον άνθρακα. Άλλο ένα ποσοστό 40% του ηλεκτρισμού της χώρας μας προέρχεται από άνθρακα και το υπόλοιπο από πετρέλαιο και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η δεύτερη πηγή φυσικού αερίου για το Ισραήλ προέρχεται από το κοίτασμα Μary B, που ανακαλύφθηκε το 2003. Στη συνέχεια ανακαλύψαμε πριν από δύο χρόνια το Tamar, που είναι πολύ μεγαλύτερο από το Μary B και πριν από δύο μήνες ανακαλύψαμε το Leviathan, που είναι μεγαλύτερο από το Tamar και που είναι το μεγαλύτερο εύρημα φυσικού αερίου στον κόσμο τα τελευταία δέκα χρόνια. Πρέπει να πω ότι το απόθεμα του Μary B τελειώνει και αυτό μας αφήνει με το αιγυπτιακό φυσικό αέριο. Αλλά είμαστε κοντά στο να κάνουμε χρησιμοποιήσιμο το αέριο του Tamar μέχρι το 2013, το οποίο θα προορίζεται για κατανάλωση στο Ισραήλ τα επόμενα 30-40 χρόνια. Μια από τις επιλογές επεξεργασίας του φυσικού αερίου του Tamar, είναι η υγροποίησή του επιτόπου. Η άλλη επιλογή είναι να το στέλλουμε στην Κύπρο και να το υγροποιούμε εκεί. Το φυσικό αέριο του Leviathan προορίζεται για εξαγωγή.
ΠΗΓΗ
ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΑ ΒΡΗΚΑΝ
ΑπάντησηΔιαγραφήΟΙ ΚΥΒΕΡΝΟΝΤΕΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ
ΚΑΤΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΡΟΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ?.