Γιατί η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης αποτελεί ψευδαίσθηση και γιατί η «γηραιά ήπειρος» χρειάζεται τις ΗΠΑ.

Αναστατωμένη από τους χειρισμούς του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην Ουκρανία, η Ευρώπη σπεύδει να βελτιώσει τις ένοπλες δυνάμεις της. «Ξοδέψτε, ξοδέψτε, ξοδέψτε για την άμυνα και την αποτροπή», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν στους δημοσιογράφους νωρίτερα αυτό το μήνα.

Την ίδια ημέρα που η Φρέντερικσεν έκανε τα σχόλιά της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε ένα σχέδιο που θα μπορούσε -θεωρητικά τουλάχιστον- να ξεκλειδώσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε αμυντικές δαπάνες. Το πιο σημαντικό είναι ότι η επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας στοχεύει σε μια μεγάλη στρατιωτική ενίσχυση που θα εξαιρεί κάθε αμυντική δαπάνη άνω του 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος από το συνταγματικά επιβαλλόμενο φρένο χρέους της χώρας. Σχεδόν δεν περνάει μέρα χωρίς πρωτοσέλιδα για ένα νέο σχέδιο για τις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες.

Αγοράζω… ευρωπαϊκά

Οι αγορές το έχουν προσέξει. Η βρετανική BAE Systems, η γαλλική Thales, η γερμανική Rheinmetall, η σουηδική Saab – οι μεγάλες αμυντικές εταιρείες της Ευρώπης έχουν χτυπήσει κόκκινο στις πρόσφατες συναλλαγές στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ξεπερνώντας σημαντικά τις αντίστοιχες αμερικανικές. Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Πορτογάλος υπουργός Άμυνας Νούνιο Μέλο αποτύπωσε το κλίμα που επικρατεί όταν εξέφρασε αμφιβολίες για τα σχέδια της Λισαβόνας να αντικαταστήσει τα F-16 με F-35. «Υπάρχουν διάφορες επιλογές που πρέπει να εξεταστούν, ιδίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής παραγωγής», είπε στα τοπικά ΜΜΕ.

Μπορούσες σχεδόν να ακούσεις τις σαμπάνιες να ανοίγουν στο Παρίσι. «Σε όσους αγοράσουν Patriot θα πρέπει να τους προσφερθεί το γαλλοϊταλικό SAMP/T νέας γενιάς. Όσοι αγοράζουν το F-35, θα πρέπει να τους προσφερθεί το Rafale», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα. Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε τους Ευρωπαίους ηγέτες να υιοθετούν έναν νέο τόνο για την άμυνα. Ωστόσο, αντί να ακούσει το τραγούδι των σειρήνων της στρατηγικής αυτονομίας, η Ευρώπη θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ενίσχυση της άμυνάς της τώρα.

To SAMP/T

Αυτό θα απαιτήσει τη σύσφιξη, και όχι την αποδυνάμωση, των αμυντικών βιομηχανικών δεσμών της Ευρώπης με τις ΗΠΑ. Οι λόγοι για τους οποίους αυτό είναι απαραίτητο είναι αμέτρητοι. Αρχικά, η αμυντική βιομηχανική βάση της Ευρώπης δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένη για να παρέχει στην ήπειρο τις δυνατότητες που θα απαιτούσε η στρατηγική αυτονομία. Μια ματιά στα συστήματα που προώθησε ο πρόεδρος Μακρόν καταδεικνύει το γιατί. Για παράδειγμα το SAMP/T, μέχρι πρόσφατα, χρειαζόταν έως και σαράντα μήνες για να παραχθεί ένας μόνο πύραυλος για τον κύριο αναχαιτιστή του συστήματος, τον Aster.

Αν και το Παρίσι στοχεύει να μειώσει αυτόν τον χρόνο σε δεκαοκτώ μήνες έως το 2026, είναι απίθανο να επιτύχει αυτόν τον στόχο χωρίς νέες παραγγελίες. Μέχρι σήμερα, η Σιγκαπούρη ήταν η τελευταία χώρα που έκανε σημαντική παραγγελία SAMP/T, και αυτό έγινε το 2013. Ακόμη και με περισσότερες επενδύσεις, το SAMP/T δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με το αμερικανικό Patriot, το οποίο αποδεικνύει την ικανότητά του καταρρίπτοντας βαλλιστικούς πυραύλους στον ουρανό της Ουκρανίας. Δεν είναι περίεργο που οι στρατιωτικοί ηγέτες της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επαινούν τακτικά το σύστημα Patriot ως ασυναγώνιστο.

Το Rafale

Τα ίδια πάνω-κάτω ισχύουν και για το Rafale. Είναι μια εξαιρετική και πολύ προηγμένη πλατφόρμα, αλλά η τεχνολογία της υπολείπεται σημαντικά του F-35, το οποίο είναι ένα πραγματικό μαχητικό πέμπτης γενιάς. Το Rafale – μαχητικό γενιάς 4++ – δεν διαθέτει τα χαρακτηριστικά stealth που επιτρέπουν στο F-35 να επιχειρεί σε μη επιτρεπόμενο εναέριο χώρο. Επιπλέον, δεν διαθέτει τις δυνατότητες σύντηξης δεδομένων του F-35, που είναι ζωτικής σημασίας για τη διεξαγωγή μεγάλου συνασπισμού πολέμου και την επίτευξη υπεροχής πληροφοριών στα πρώτα στάδια μιας σύγκρουσης.

Το F-35 έχει επίσης το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης. Μέχρι το 2035, μπορεί να υπάρχουν πάνω από 600 F-35 που θα πετούν στον ευρωπαϊκό ουρανό, με την πιθανότητα να είναι ακόμη περισσότερα αν η Τουρκία επανενταχθεί στο πρόγραμμα τα επόμενα χρόνια. Από την πλευρά της, η κατασκευάστρια εταιρεία του Rafale, η Dassault, έχει δεσμευτεί να παραδώσει 188 αεροσκάφη μεταξύ 2026 και 2033. Αν και πρόκειται για έναν σημαντικό αριθμό, χάρη στην αύξηση των παραγγελιών, εξακολουθεί να είναι αδύνατο για την Dassault να αυξήσει την παραγωγή για επιπλέον Rafale, τηρώντας παράλληλα τα υφιστάμενα χρονοδιαγράμματα παράδοσης.

Στρατηγικοί καταλύτες

Σίγουρα, η Ευρώπη έχει άλλες επιλογές για μαχητικά αεροσκάφη -το Eurofighter Typhoon και το σουηδικό Gripen, κυρίως- αλλά αυτές οι πλατφόρμες περιέχουν αμερικανικά εξαρτήματα που υπόκεινται στους διεθνείς κανονισμούς για την εμπορία όπλων (ITAR). Ειδικότερα, οι κινητήρες του Gripen κατασκευάζονται από την General Electric. Επίσης, την ώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ενέκρινε την ανάπτυξη του μαχητικού 6ης γενιάς, του περίφημου, πλέον, F-47, στην Ευρώπη αναπτύσσονται αργά δύο διαφορετικές πλατφόρμες, το FCAS και το GCAP, που έχουν πολύ μέλλον μπροστά τους μέχρι να είναι έτοιμες για μάχη.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η Ευρώπη είναι ανεπαρκώς εξοπλισμένη για την επιδίωξη της στρατηγικής αυτονομίας είναι ότι δεν διαθέτει στρατηγικούς καταλύτες, ιδίως στον εναέριο τομέα. Αυτά τα εφόδια είναι ζωτικής σημασίας για την εκτέλεση διαρκών πολεμικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας. Οι ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν ελάχιστα αεροσκάφη ικανά να συλλέγουν πληροφορίες σημάτων (SIGINT) και ηλεκτρονικές πληροφορίες (ELINT) – τα περισσότερα από τα αεροσκάφη τους που έχουν αυτές τις δυνατότητες είναι αμερικανικής κατασκευής. Επιπλέον, οι χώρες που εκμεταλλεύονται το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των πλατφορμών -η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο- είναι μέλη του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) αλλά όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Ελλείψεις

Η Ευρώπη στερείται επίσης κινητικών drones μάχης και drones πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR) υψηλού επιπέδου. Επί του παρόντος, στην ευρωπαϊκή αγορά UAVs κυριαρχεί η General Atomics, μια αμερικανική εταιρεία, ενώ η Τουρκία είναι ο νεότερος σημαντικός προμηθευτής UAVs της ηπείρου. Το ΝΑΤΟ εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ όσον αφορά τα διαστημικά μέσα. Ταυτόχρονα, η Ουάσινγκτον παρέχει στη συμμαχία την πλειονότητα των μεγάλων στόλων δεξαμενόπλοιων και μεταγωγικών αεροσκαφών για τον εναέριο ανεφοδιασμό και τη στρατηγική εναέρια κινητικότητα. Αυτές οι ελλείψεις σε στρατηγικούς καταλύτες αφήνουν την Ευρώπη με έλλειψη δυνατοτήτων κυρίαρχης στρατιωτικής δράσης. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή εναλλακτική λύση που να προσφέρεται σύντομα, ακόμη και με ευρωπαϊκές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας.

Η Ευρώπη στερείται επίσης δυνατοτήτων κρούσης ακριβείας μεγάλου βεληνεκούς. Ο πύραυλος κρουζ Taurus που εκτοξεύεται από αέρος, ο οποίος παράγεται από κοινού από τη Γερμανία και τη Σουηδία, απεικονίζει αυτή την αδυναμία. Η MBDA της Γερμανίας και η SAAB της Σουηδίας μπορούν να παράγουν σαράντα έως εξήντα πυραύλους Taurus ετησίως, ένα οπλοστάσιο που θα μπορούσε να εξαντληθεί γρήγορα σε μια πιθανή αναμέτρηση με οποιονδήποτε σοβαρό αντίπαλο. Αντίθετα, η Lockheed Martin παράγει περισσότερους από 700 πυραύλους cruise JASSM εναέριας εκτόξευσης και σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή σε 1.100 μονάδες ετησίως.

Εισαγωγές από ΗΠΑ

Επιπλέον, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ εισήγαγαν περίπου το 65% των οπλικών τους συστημάτων από αμερικανούς κατασκευαστές, από 52% από το 2015 έως το 2019. Μόνο δύο ευρωπαϊκές χώρες, η Γαλλία και η Γερμανία, προμηθεύουν τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ με οποιοδήποτε σημαντικό μερίδιο -6,5 και 4,7%, αντίστοιχα- του συλλογικού τους οπλοστασίου. Δύο μη ευρωπαϊκοί προμηθευτές όπλων, το Ισραήλ και η Νότια Κορέα, προμηθεύουν το 3,9 και το 6,5% του οπλισμού της συμμαχίας. Και ενώ η Ευρώπη δεν εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες στον σχεδιασμό και την παραγωγή αρμάτων μάχης και επιθετικών υποβρυχίων, σε άλλα κρίσιμα τμήματα καταγράφει σχεδόν μηδενικό ποσοστό. Για παράδειγμα, τα οπλοστάσια των ευρωπαϊκών στρατιωτικών συστημάτων πυραύλων πολλαπλής εκτόξευσης (MLRS) γεμίζουν κυρίως με αμερικανικές λύσεις HIMARS και M-270.

Η ευρωπαϊκή παραγωγή βλημάτων πυροβολικού υστερεί επίσης. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει να αυξήσει την ετήσια παραγωγή πυροβολικού σε δύο εκατομμύρια βλήματα το 2025, η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα υπερτερούν σήμερα της Ευρώπης σε αυτή την κατηγορία. Η Ευρώπη εξαρτάται επίσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες για το μεγαλύτερο μέρος των στρατηγικών αμυντικών οπλικών συστημάτων της, λόγω των δυσχερειών στην παραγωγική ικανότητα. Μεταξύ των είκοσι επτά κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δώδεκα δεν διαθέτουν άρματα μάχης και δεκατέσσερα δεν διαθέτουν μαχητικά αεροσκάφη. Αυτό εμποδίζει την ικανότητα της Ευρώπης να συμμετάσχει σε μηχανοκίνητο πόλεμο υψηλής έντασης.

Χρειάζονται δεκαετίες

Αυτές οι ελλείψεις περιορίζουν τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας, καθιστώντας την προς το παρόν μια ενδιαφέρουσα ιδέα για περαιτέρω ανάπτυξη, αλλά χωρίς πρακτική εφαρμογή βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Φυσικά, η Ευρώπη αναγνωρίζει τις ελλείψεις της. Η πιο πρόσφατη αμυντική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κοινή Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030, απαριθμεί επτά κενά δυνατοτήτων που πρέπει να καλύψει: διαστημικά μέσα, αεράμυνα και πυραυλική άμυνα, κυβερνοχώρος και ηλεκτρονικός πόλεμος, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, στρατιωτική κινητικότητα, συστήματα πυροβολικού και στρατηγικοί καταλύτες. Ωστόσο, ακόμη και σύμφωνα με τα πιο αισιόδοξα σενάρια, η Ευρώπη θα χρειαστεί δεκαετίες για να βελτιώσει τις ελλείψεις της σε αυτούς τους τομείς.

Και ο χρόνος δεν είναι με το μέρος των Βρυξελλών. Οι αμυντικές υπηρεσίες πληροφοριών της Δανίας εκτιμούν ότι η Ρωσία μπορεί να επιλέξει τον πόλεμο στην Ευρώπη εντός πέντε ετών. Οι υπηρεσίες εξωτερικών πληροφοριών της Εσθονίας έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα, παρατηρώντας ότι οι ρωσικές δυνάμεις που έχουν συγκεντρωθεί κοντά στην Ανατολική Ευρώπη είναι πολύ μεγάλες μόνο για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τις δυνατότητες σκληρής ισχύος της τώρα, όχι αργότερα. Ο μόνος εφικτός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η στρατηγική αυτονομία οικοδομείται επί δεκαετίες, δεν κηρύσσεται σε μια μέρα.

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.