Λεβέντ Κένεζ/Στοκχόλμη
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε την Παρασκευή, την πρώτη επέτειο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, να επιβάλει νέες κυρώσεις στη Ρωσία, που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 11 δισεκατομμύρια ευρώ, δεν είναι μυστικό ότι υπάρχουν επίσης λίγες χώρες στην Ευρώπη που επωφελούνται από τις δυτικές κυρώσεις χάρη στην καλή αξιοποίηση της ευκαιρίας να συνεχίσουν το εμπόριο με τη Ρωσία. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, ανακοίνωσε προηγουμένως ότι δεν θα συμμετάσχει στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της εξάρτησής της από τη Ρωσία για φυσικό αέριο, αλλά και επειδή η Τουρκία είναι αγαπημένος προορισμός εκατομμυρίων Ρώσων τουριστών.
Τα στατιστικά στοιχεία εξωτερικού εμπορίου από την αρχή του πολέμου, ωστόσο, δείχνουν ότι το εμπόριο της Τουρκίας με τη Ρωσία αυξήθηκε σημαντικά το 2022. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου (TUIK), ο όγκος συναλλαγών με τη Ρωσία, ο οποίος ήταν 34,73 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, διπλασιάστηκε στα 68,19 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, με τις εισαγωγές από τη Ρωσία να αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος της αύξησης.
Οι εισαγωγές από τη Ρωσία, οι οποίες ανήλθαν σε 28,96 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, αυξήθηκαν σε 58,85 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022. Η Ρωσία έχει γίνει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, αφήνοντας πίσω την Κίνα. Το μερίδιο της Τουρκίας στις εξαγωγές της Ρωσίας αυξήθηκε από 2 σε 7 τοις εκατό.
Ομοίως, οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία σχεδόν διπλασιάστηκαν από 5,77 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 σε 9,34 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.
Όπως αναμενόταν, το πετρέλαιο αντιπροσώπευε τη μεγαλύτερη αύξηση στις εισαγωγές της Τουρκίας από τη Ρωσία. Η Μόσχα, η οποία είχε δυσκολίες στην εμπορία του αργού πετρελαίου που παρήγαγε μετά την επιβολή δυτικών κυρώσεων, έδωσε ειδικές εκπτώσεις στην Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία, προσφέροντας αμοιβαία επωφελή συμβόλαια. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, το πετρέλαιο των Ουραλίων, το οποίο διαπραγματευόταν στα 60,12 USD/bbl (bbl=ένα βαρέλι) τη στιγμή που ξεκίνησε η εισβολή, αγοράστηκε στα 37,80 δολάρια από την Τουρκία. Αυτό είχε επίσης ως αποτέλεσμα η Τουρκία να μειώσει την ποσότητα αργού πετρελαίου που αγόραζε προηγουμένως από το Ιράκ, τη Νορβηγία και τη Δυτική Αφρική.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εισαγωγές αργού πετρελαίου της Τουρκίας από τη Ρωσία διπλασιάστηκαν το 2022. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ρυθμιστικής Αρχής Αγοράς Ενέργειας της Τουρκίας (EPDK), οι εισαγωγές πετρελαίου της Τουρκίας από τη Ρωσία, οι οποίες ανήλθαν συνολικά σε 1,1 εκατομμύρια τόνους τον Οκτώβριο του 2021, αυξήθηκαν σε 2,2 εκατομμύρια τόνους τον Οκτώβριο του 2022. Το μερίδιο του ρωσικού πετρελαίου στις εισαγωγές της Τουρκίας, το οποίο ήταν 26,6% τον Οκτώβριο του 2021, αυξήθηκε στο 51,7% τον Οκτώβριο του 2022.
Το 2022 οι συνολικές εισαγωγές ενέργειας της Τουρκίας αυξήθηκαν κατά 91,6% σε σχέση με το 2021 και έφτασαν τα 97,1 δισεκατομμύρια δολάρια, υποδεικνύοντας ότι η Τουρκία όχι μόνο εισάγει ρωσικό πετρέλαιο για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες αλλά και να το εξάγει.
Δεδομένου ότι η Τουρκία, που δεν αποτελεί μέρος του δυτικού μπλοκ εναντίον της Ρωσίας, ανταμείφθηκε από τη Μόσχα, εξοικονόμησε τις δαπάνες για πετρέλαιο και κέρδισε κάποια χρήματα από φθηνό ρωσικό πετρέλαιο σε περιόδους νομισματικής κρίσης λόγω επιδείνωσης της οικονομίας καθώς η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε περισσότερο από 28% έναντι του δολαρίου το 2022.
Η εύνοια του Ρώσου ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν προς τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για την άρνησή του να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις δεν περιορίστηκε στο πετρέλαιο. Η Ρωσία ανέβαλε ένα χρέος φυσικού αερίου ύψους περίπου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανέλαβε η τουρκική δημόσια εταιρεία BOTAŞ για μετά το 2023.
Ο Πούτιν είπε στον Ερντογάν ότι η Τουρκία είχε γίνει η πιο αξιόπιστη οδός για τις αποστολές φυσικού αερίου στην Ευρώπη και προσφέρθηκε να δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό κόμβο φυσικού αερίου στην Τουρκία, κατά τη διάρκεια συνάντησης τον Οκτώβριο στο περιθώριο της έκτης συνόδου κορυφής της Διάσκεψης για την Αλληλεπίδραση και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Ασία (CICA) στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Αστάνα. Ο Ερντογάν πρότεινε να προχωρήσουν στον δεύτερο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας, η κατασκευή του οποίου σχεδιάζεται για τη Σινώπη στη νότια ακτή της Μαύρης Θάλασσας.
Τον Μάρτιο ο πρόεδρος Ερντογάν έκανε μια αμφιλεγόμενη δήλωση σχετικά με τους Ρώσους ολιγάρχες σε φιλοκυβερνητικούς δημοσιογράφους κατά την επιστροφή από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, λέγοντας: «... αν υπάρχουν συγκεκριμένοι όμιλοι που θέλουν να έρθουν στη χώρα μας και να «παρκάρουν» τις εγκαταστάσεις τους μαζί μας, φυσικά, δεν θα κρατήσουμε τις πόρτες μας κλειστές για αυτούς. Η πόρτα μας είναι ανοιχτή και σε αυτούς».
Το κάλεσμα του Ερντογάν πρέπει να εισακούστηκε από Ρώσους επιχειρηματίες, καθώς οι Ρώσοι κατέλαβαν την πρώτη θέση ανά χώρα στον αριθμό των ξένων κοινοπραξιών που ιδρύθηκαν στην Τουρκία το 2022, με 1.363 εταιρείες να έχουν συσταθεί με Ρώσους εταίρους. Από αυτές, 140 ήταν ανώνυμες εταιρείες και 1.223 ήταν εταιρείες περιορισμένης ευθύνης. Το 2021 ιδρύθηκαν μόνο 177 εταιρείες με ρωσικό κεφάλαιο. Οι Ρώσοι επένδυσαν κυρίως σε εταιρείες παροχής συμβουλών ακινήτων και επενδύσεων.
Ο αριθμός των ρωσικών φορτηγών που μετέφεραν αγαθά στη Ρωσία είχε αυξηθεί σε 10.956 στις 30 Νοεμβρίου 2022, σε αντίθεση με περίπου 2-3.000 κατά μέσο όρο τα προηγούμενα χρόνια. Μεταξύ 1 Ιανουαρίου και 30 Νοεμβρίου 2022, 18.804 τουρκικά φορτηγά πραγματοποίησαν ταξίδια στη Ρωσία, μεταφέροντας διάφορα εξαγόμενα αγαθά.
Ομοίως, 13.648 τουρκικά φορτηγά μετέφεραν εισαγόμενα εμπορεύματα στην Τουρκία από τη Ρωσία, ενώ ο αριθμός των ρωσικών φορτηγών σε αυτή τη διαδρομή ήταν 7.445 την ίδια περίοδο.
Η αύξηση του αριθμού τόσο των ρωσικών όσο και των τουρκικών φορτηγών που μετέφεραν αγαθά από και προς τη Ρωσία ήρθε μετά από πρωτόκολλο που υπογράφηκε μεταξύ τουρκικών και ρωσικών αντιπροσωπειών στις 16 Μαΐου 2022, λιγότερο από δύο μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη.
Στη συνεδρίαση, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Μεικτής Επιτροπής Χερσαίων Μεταφορών, σημειώθηκε απότομη αλλαγή στη ρωσική θέση σχετικά με τις μέγιστες ποσοστώσεις διαμετακόμισης που χορηγούνται στους Τούρκους οδηγούς φορτηγών. Οι Ρώσοι εκπρόσωποι συμφώνησαν να αυξήσουν την ετήσια ποσόστωση φορτηγών για την τουρκική πλευρά από 8.000 σε 20.000 για μεταφορές που προορίζονται να καταλήξουν στη Ρωσία και από 6.000 σε 35.000 για διαμετακόμιση σε τρίτες χώρες μέσω Ρωσίας.
Ο Ερντογάν δηλώνει επανειλημμένα ότι τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα μπορούν να παραδοθούν σε τρίτες χώρες μέσω της Τουρκίας και ότι είναι ανοιχτά σε κάθε είδους συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της εξαγωγής ρωσικών σιτηρών σε φτωχές χώρες.
Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι οι Ρώσοι ήταν η μεγαλύτερη ομάδα αλλοδαπών που ζούσαν στην Τουρκία με άδειες παραμονής το 2022, από την έκτη θέση το 2021. Η Τουρκία είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για τους πλούσιους Ρώσους, ιδίως που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις δυτικές χώρες λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ομοίως, οι Ρώσοι που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο φαίνεται να προτιμούν την Τουρκία. Το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει δηλώσει επίμονα και επανειλημμένα ότι δεν θα συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον αυξανόμενο αριθμό αδειών παραμονής που εκδίδονται σε Ρώσους.Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν (L) και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρευρίσκονται στα εγκαίνια του νέου αγωγού φυσικού αερίου TurkStream στις 8 Ιανουαρίου 2020 στην Κωνσταντινούπολη. (Φωτογραφία: Οζάν ΚΟΣΕ / AFP)
Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία που έλαβε το Nordic Monitor, υπήρχαν συνολικά 1.349.559 αλλοδαποί με άδειες διαμονής στην Τουρκία το 2022, σε σύγκριση με 1.314.181 το 2020. Ο συνηθέστερος τύπος άδειας διαμονής ήταν η άδεια βραχείας διάρκειας που χορηγήθηκε σε 941.290 άτομα. Οι αλλοδαποί που κατέχουν ακίνητα στην Τουρκία και οι τουρίστες που παρέτειναν τη διαμονή τους υπέβαλαν συχνότερα αίτηση για άδειες διαμονής βραχείας διάρκειας. Υπάρχουν 143.346 άτομα στην Τουρκία με φοιτητικές άδειες παραμονής. Οι αλλοδαποί που είναι παντρεμένοι με Τούρκους πολίτες ή έχουν παιδιά μαζί τους επωφελούνται από οικογενειακή άδεια διαμονής, η οποία εκδόθηκε σε 100.398 άτομα το 2022.Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν μίλησε με τον Πούτιν στο τηλέφωνο την Παρασκευή για την αποστολή ρωσικών ενεργειακών πόρων και την εκτόξευση το 2023 του πρώτου αντιδραστήρα στον πυρηνικό σταθμό Akkuyu που κατασκευάστηκε από τη Ρωσία στη νότια Τουρκία. Οι ειδικοί εικάζουν ότι οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου που ζητά η Τουρκία και τη συνέχιση των φθηνών ρωσικών αποστολών πετρελαίου. Ο Ερντογάν αναμένεται να επισκεφθεί τον Πούτιν πριν από τις γενικές εκλογές
Δημοσίευση σχολίου