Όταν η Κεντρική Διοίκηση του Στρατού των ΗΠΑ ανακοίνωσε, στις 30 Νοεμβρίου, ότι ο ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης «ISIS» Abu al-Hasan al-Qurashi σκοτώθηκε από συριακές «φατρίες της αντιπολίτευσης» σε επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε από τον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό στο Κυβερνείο Ντάραα, οι «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις» αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στην επιχείρηση, ενώ η Δαμασκός είπε, τότε, ότι η επιχείρηση ασφαλείας «διεξήχθη σε συνεργασία μεταξύ του συριακού στρατού» και «ομάδων πολιτών» και στοίχισε τη ζωή σε «μια ομάδα ηγετών της οργάνωσης».
Παρά αυτή την ασυνέπεια, παρατηρητές που μίλησαν στο Asharq Al-Awsat είπαν ότι η δολοφονία του ηγέτη του ISIS «δεν ήταν μια επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε από τακτικές δυνάμεις, αλλά από πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή πιστές στην κυβέρνηση της Δαμασκού». Κάτι που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τους ρόλους που διαδραματίζουν οι γνωστοί ως «στρατοί σκιών», οι οποίοι είναι -σύμφωνα με τους ειδικούς- «μικρές πολιτοφυλακές», αλλά «επιτυγχάνουν μεγάλα συμφέροντα» για διαφορετικές χώρες και προορισμούς.
Η μέθοδος του πολέμου έχει γίνει «λιγότερο υλικό ή πολιτικό κόστος», σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις των τακτικών στρατών. Αυτό ώθησε πολλούς να κηρύξουν ότι ο ρόλος των «σκιωδών στρατών σε μελλοντικούς πολέμους δεν θα περιοριστεί σε ρόλους μάχης, αλλά μπορεί να επεκταθεί πολιτικά και οικονομικά».
Αντισυμβατικός πόλεμος
Η χρήση πολιτοφυλακών και μισθοφόρων σε διεθνείς συγκρούσεις δεν είναι καινούργια. Ξεκίνησε πριν από δεκαετίες όταν ορισμένες από τις αντιμαχόμενες δυνάμεις, τους χρησιμοποίησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945), αλλά η πιο σημαντική χρήση είναι στη διεθνή σκηνή, σύμφωνα με τον Andrew Thompson , έναν ερευνητή που ειδικεύεται στις διεθνείς υποθέσεις ασφάλειας στο Queen’s University του Μπέλφαστ όταν εμφανίστηκαν με τον Ψυχρό Πόλεμο. Καθώς οι Αμερικανοί στρατιωτικοί σύμβουλοι διεξήγαγαν αντισυμβατικό πόλεμο για να αντιστρέψουν τις δυσμενείς πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις σε ξένες χώρες, χρησιμοποιήθηκαν, συνήθως, στις χώρες του Νότου ή του Τρίτου Κόσμου.
Ο Thompson πρόσθεσε στο Asharq Al-Awsat ότι ο μη συμβατικός πόλεμος «ήταν η προτιμώμενη μέθοδος των Ηνωμένων Πολιτειών για την αποδυνάμωση ή την ανατροπή ανεπιθύμητων κυβερνήσεων» και ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες «συντόνιζαν και εκπαίδευαν τοπικούς συνεργάτες, αντάρτες, πολιτοφυλακές, μυστικούς στρατούς, μισθοφόρους, ιδιωτικούς στρατιωτικούς εργολάβους, και άλλες ημιθεσμικές δυνάμεις για επιρροή.» στον πολιτικό και οικονομικό προσανατολισμό των χωρών-στόχων.
Και ο ερευνητής στο Queen’s University Belfast συνεχίζει λέγοντας ότι με την έναρξη του λεγόμενου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», τα ημιθεσμικά μέσα επεκτάθηκαν για να διευρυνθεί το πεδίο της ικανότητας των Ηνωμένων Πολιτειών να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μετά τον Σεπτέμβριος του 2001 (χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους), επομένως ανατέθηκε όλο και περισσότερο σε εξωτερικούς συνεργάτες για την εκτέλεση πολεμικών ρόλων εναντίον εκείνων που η Ουάσιγκτον θεωρούσε «απειλή για την εθνική ασφάλεια».
Ο Δρ Saeed Al-Siddiqi, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Sidi Mohamed bin Abdullah στη Φεζ, συμφωνεί με την προηγούμενη ανάλυση. Σημειώνοντας ότι ο πόλεμος με πληρεξούσιους (Proxy War) μέσω της χρήσης μισθοφόρων, μη κυβερνητικών ομάδων ή ακόμη και τρίτων χωρών «ήταν πάντα συνηθισμένος στις σχέσεις μεταξύ κρατών»·
Επομένως, ο όρος μισθοφόροι είναι «παλαιός όσο η ανθρωπότητα».
Πρόσθεσε στο Asharq Al-Awsat ότι ο πόλεμος αντιπροσώπων εξαπλώθηκε ευρέως κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, καθώς άλλα κράτη, ειδικά στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, διεξήγαγαν πολέμους πληρεξουσίων για λογαριασμό ενός από τα δυτικά ή ανατολικά στρατόπεδα, και αυτό το φαινόμενο έχει επιστρέψει με διαφορετικό τρόπο τα τελευταία χρόνια.
Όπου ορισμένες από τις στρατιωτικές πτυχές και τις πτυχές ασφαλείας των συγκρούσεων έχουν «ιδιωτικοποιηθεί» και έχουν εμφανιστεί είτε ιδιωτικές εταιρείες είτε στρατιωτικοπολιτικές ομάδες που διεξάγουν πολέμους για λογαριασμό ορισμένων χωρών και οι στόχοι αυτών των μισθοφορικών ομάδων μπορεί μερικές φορές να ανταποκρίνονται στους στόχους των χωρών που τις υποστηρίζουν, και μερικές φορές μπορεί να διεξάγουν πολέμους αντιπροσώπων σε αντάλλαγμα για την πολιτική τους συμμαχία ή με αποζημίωση.
Πράκτορες του Ιράν
Σύμφωνα με εξειδικευμένες μελέτες, «ο μεγαλύτερος αριθμός πολιτοφυλακών δημιουργείται από το Ιράν», το οποίο ίδρυσε πολιτοφυλακές παρόμοιες με στρατούς, στον Λίβανο, το Ιράκ, την Υεμένη και τη Συρία.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Κέντρου Μέσης Ανατολής Malcolm Kerr-Carnegie ανέφερε επικαλούμενο την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου ότι το Ιράν «παρέχει (στη Χεζμπολάχ) περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια». Αυτό υπερβαίνει την ετήσια μέση αξία της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας. Βοήθεια, η οποία ανέρχεται σε περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια που έχουν δώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες στην κυβέρνηση του Λιβάνου και στις ένοπλες δυνάμεις του Λιβάνου από το 2006.
Ορισμένα στοιχεία -σύμφωνα με τη μελέτη επίσης- δείχνουν ότι “η υποστήριξη που παρέχεται σε πολιτοφυλακές και σιιτικά κόμματα που υποστηρίζονται από το Ιράν στο Ιράκ από το 2014, ανέρχεται σε περίπου ένα δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως.” Όσο για την ιρανική υποστήριξη στους Χούτι στην Υεμένη, παραβιάζεται η απόφαση 2216 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αυτό καθιστά την απόκτηση αξιόπιστων αριθμών «πιο δύσκολη».
Ο υποστράτηγος Muhammad al-Harbi, ένας Σαουδάραβας ειδικός που ειδικεύεται σε θέματα ασφάλειας και στρατηγικής, λέει ότι το Ιράν «χρησιμοποιεί περίπου 80 ένοπλες πολιτοφυλακές στον Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη» και ότι «αντλεί τεράστια ποσά για να χρηματοδοτήσει αυτές τις πολιτοφυλακές με όπλα και εξοπλισμούς, εκτός από την παροχή πληροφοριών εκπαίδευσης και πληροφοριών σε εκείνα τα όπλα που η ατζέντα των ιρανικών συμφερόντων εφαρμόζει στις χώρες στις οποίες βρίσκεται και αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο στα χέρια των ιρανικών αρχών για να ασκήσουν πίεση στις αποφάσεις αυτών των χωρών, ακόμη και να επιτύχουν περιφερειακά και διεθνή συμφέροντα, και να τις χρησιμοποιήσουν ως σημαντική πίεση στην αντιμετώπιση μεγάλων δυνάμεων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Al-Harbi είπε στο Asharq Al-Awsat ότι η «ριζοσπαστική τρομοκρατική» φύση του ιρανικού καθεστώτος το κάνει να χρησιμοποιεί πόλεμο με αντιπρόσωπους και να χρησιμοποιεί πολιτοφυλακές ή σκιώδεις στρατούς.
Σημειώνει ότι η χρήση των πληρεξουσίων στην περιοχή από το Ιράν, είτε ιδεολογικά είτε μέσω χρηματοδότησης και υλικοτεχνικής υποστήριξης, «έδωσε τη δυνατότητα στο Ιράν να ασκήσει πίεση στις διεθνείς δυνάμεις».
Η ιρανική υποστήριξη στη Χεζμπολάχ με τη μορφή πυραύλων αεράμυνας της επέτρεψε να επιτύχει σημαντικά στρατιωτικά κέρδη σε βάρος του Ισραήλ στον πόλεμο του 2006 και η ιρανική συνεισφορά στις δυνατότητες των Χούτι στον τομέα των βαλλιστικών πυραύλων τους επιτρέπει να απειλούν τις γειτονικές χώρες , καθώς και να απειλεί την εμπορική κίνηση στο στενό Bab al-Mandab με πυραύλους αντικρουζ. Πλοία, εκρηκτικά και ασύμμετρες απειλες που προκύπτουν από την ιρανική βοήθεια, επιπλέον της προμήθειας αυτοσχέδιων πυρομαχικών από το Ιράν σε πολιτοφυλακές στο Ιράκ με πυραυλική υποστήριξη , «δημιούργησε στρατηγική πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες», και ταυτόχρονα, «υπονόμευσε τις δυνατότητες του κράτους του Ιράκ».
Μεγαλύτεροι μελλοντικοί ρόλοι
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών Ειρήνης της Στοκχόλμης, υπάρχουν αυτήν τη στιγμή δέκα ιδιωτικές εταιρείες στον κόσμο που στρατολογούν μισθοφόρους για να πολεμήσουν με πληρεξούσιους, οι πιο διάσημοι από τους οποίους είναι η αμερικανική «Blackwater» και η ρωσική «Wagner». Ωστόσο, άλλες χώρες χρησιμοποιούν την ίδια μέθοδο για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους εκτός συνόρων. Διεθνείς εκτιμήσεις αναφέρουν ότι «η Τουρκία έστειλε περίπου δύο χιλιάδες Σύρους μισθοφόρους να πολεμήσουν στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν κατά της περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία έχει την πλειοψηφία των Αρμενίων, αφού έστειλε 15.000 Σύρους μισθοφόρους στη Λιβύη για να πολεμήσουν μαζί με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και τις πολιτοφυλακές της Τρίπολης. Η Τουρκία έχει επανειλημμένα αρνηθεί.»
Και τον περασμένο Σεπτέμβριο, ειδικοί του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα εξέδωσαν μια προειδοποίηση σχετικά με «τον αυξανόμενο ρόλο των μισθοφόρων και ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας και τη σύνδεσή τους με την κλιμάκωση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Το Συμβούλιο Δικαιωμάτων στην πεντηκοστή πρώτη τακτική σύνοδό του, απέδωσε αυτό το θέμα στη «εξάπλωση μισθοφόρων και εργολάβων που εργάζονται ως στρατιώτες που μπορούν να προσληφθούν και ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας σε καταστάσεις σύγκρουσης και μετά από σύγκρουση και σε περιόδους ειρήνης», τονίζοντας ότι αυτό « έχει οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».
Ο Andrew Thompson εκφράζει την πεποίθησή του ότι η μέθοδος του πολέμου με πληρεξούσιους, είτε μέσω ημιθεσμικών πολιτοφυλακών είτε με χρήση υπηρεσιών μισθοφορικών εταιρειών, «θα αυξηθεί στο μέλλον».
Απαλλάσσει από τα κράτη και τις κυβερνήσεις τη διεθνή νομική ευθύνη για τον πόλεμο και αποφεύγει κάθε αμηχανία που σχετίζεται με τη διάπραξη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας ή την παραβίαση του διεθνούς ποινικού δικαίου.
Παρέχει επίσης στους χειριστές αυτών των μάχιμων ομάδωντην ευκαιρία να μην υπόκεινται σε εσωτερικές πιέσεις της κοινής γνώμης σε περίπτωση ήττας ή να υποστούν μεγάλες ανθρώπινες απώλειες.
Ο υποστράτηγος Muhammad al-Harbi πιστεύει επίσης ότι «το μέγεθος της επιρροής και των ρόλων των πολιτοφυλακών και των μισθοφόρων θα διπλασιαστεί στο μέλλον και δεν θα περιοριστεί σε πολεμικές ενέργειες, αλλά θα έχει οικονομικούς και πολιτικούς ρόλους».
Η “Χεζμπολάχ”, η οποία διαχειρίζεται νόμιμες και παράνομες επιχειρήσεις στον Λίβανο αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Και οι Χούτι, που ελέγχουν τις 8 μεγαλύτερες τράπεζες στη Σαναά, και αυτές οι “λειτουργικές ομάδες” μπορούν να παίξουν οποιονδήποτε ρόλο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των χρηματοδότων και χειριστών τους.
Από την άλλη πλευρά, ο Δρ. Saeed Al-Siddiqi πιστεύει ότι, «είναι δυνατό μια συγκεκριμένη ομάδα μισθοφόρων να αποκτήσει πολιτικό ρόλο, είτε σχηματίζοντας πολιτικά κόμματα και συμμετέχοντας στην πολιτική διαδικασία, είτε φτάνοντας στην εξουσία μέσω βίας, είτε ασκώντας πίεση σε ορισμένα πολιτικά κόμματα», επισημαίνοντας ότι «η στρατιωτική δράση των μισθοφόρων είναι αδιαχώριστη από τους πολιτικούς στόχους. Μάλλον είναι αλληλένδετοι, γιατί οι μισθοφόροι χρησιμοποιούνται αρχικά για την επίτευξη πολιτικών στόχων».
Δημοσίευση σχολίου