Γιώργος Σκαφιδάς
Είναι πλέον γεγονός: Ισραήλ και Λίβανος, δυο χώρες που είναι σε «πόλεμο», κατάφεραν – με τα πολλά – να καταλήξουν σε μια συμφωνία για την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών.
Η αμερικανική διαμεσολάβηση (υπό τον γνωστό σε Ελλάδα και Κύπρο Άμος Χόχσταϊν) και η χρονική συγκυρία (πόλεμος στην Ουκρανία, Συμφωνίες του Αβραάμ, αναδιαμόρφωση ενεργειακών οδεύσεων, εκλογές στο Ισραήλ, λήξη της προεδρικής θητείας του Μισέλ Αούν στον Λίβανο), σε συνδυασμό με τις ανάγκες των άμεσα εμπλεκομένων μερών (τις οικονομικές ανάγκες του Λιβάνου, για παράδειγμα) συνέβαλαν αποφασιστικά ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια ιστορική συμφωνία που έχει την προοπτική να αποδειχθεί αμοιβαία επωφελής.
Πλέον, έχει ενδιαφέρον ωστόσο να δούμε και όσα ακριβώς αναφέρονται – ή δεν αναφέρονται – στο κείμενο μιας συμφωνίας που είναι από πολλές απόψεις ιστορική και πολλά υποσχόμενη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας που δημοσιεύθηκε ως «τελικό» (final) και «πλήρες» (full) στους Times of Israel και στην Haaretz στις 12 Οκτωβρίου (Full Text: Final Version of Israel-Lebanon Maritime Border Deal):
Η διευθέτηση της διαφοράς Ισραήλ – Λιβάνου για τις θαλάσσιες ζώνες παρουσιάζεται να έχει βασιστεί στην αρχή της ευθυδικίας (The Parties agree that this Agreement establishes a permanent and equitable resolution of their maritime dispute).
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) δεν αναφέρεται εντός του κειμένου, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψιν όσα προβλέπονται από αυτήν τη Σύμβαση. Σημειώνεται πως το Ισραήλ δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στην UNCLOS ενώ ο Λίβανος είναι.
Ενδεικτικά όσα γράφουν για αυτό το θέμα οι Times of Israel: «Οι διαφορές για τα θαλάσσια όρια διευθετούνται σε γενικές γραμμές με βάση τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας στην οποία ο Λίβανος είναι μέρος αλλά το Ισραήλ και οι ΗΠΑ δεν είναι. Ανεξάρτητα από αυτό, το Ισραήλ χρησιμοποιεί τις αρχές της UNCLOS ως βάση για τις θαλάσσιες διεκδικήσεις του.»
Ενδεικτικά όσα έγραφε σχετικά και ο Ισραηλινός αναλυτής επί ενεργειακών θεμάτων Γκάμπριελ Μίτσελ του University of Notre Dame at Tantur – UNDT στις 11 Οκτωβρίου: « Οι διεθνείς νόμοι λειτουργούν πιο πολύ σαν κατευθυντήριες γραμμές. Ισραήλ και Λίβανος αποφάσισαν στο τέλος ότι, ενώ η UNCLOS θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως κατευθυντήρια γραμμή για μια μεταξύ τους συμφωνία, εναπόκειτο σε εκείνους (σ.σ. στο Ισραήλ και στον Λίβανο) να καθορίσουν ποιοι όροι θα εξυπηρετούσαν καλύτερα τα βασικά τους συμφέροντα.»
Κατά τα λοιπά:
Η συμφωνία αφήνει ανοιχτό προς μελλοντική διευθέτηση το θέμα του χερσαίου ορίου – συνόρου στο οποίο θα καταλήγει η θαλάσσια οριοθέτηση. Με άλλα λόγια, οι δύο πλευρές συμφώνησαν όρια στη θάλασσα, τα οποία αποκαλούν maritime boundary line – MBL, πλην όμως όχι και το σημείο στο οποίο θα καταλήγουν αυτά τα όρια στην στεριά (These coordinates define the maritime boundary […] without prejudice to the status of the land boundary).
Αλλά ακόμη και για τα όρια στη θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται ολίγα χιλιόμετρα από τις ακτές, οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι δεν συμφωνούν και μεταθέτουν για το μέλλον την οριοθέτηση αποδεχόμενες ότι παραμένει μέχρι νεωτέρας το σημερινό στάτους κβο όπως εκείνο ορίζεται de-facto στο πεδίο από τη γραμμή σήμανσης (buoy line) που έχει τοποθετήσει μονομερώς εδώ και χρόνια το Ισραήλ (…the Parties agree that the status quo near the shore, including along and as defined by the current buoy line, remains the same, notwithstanding the differing legal positions of the Parties in this area, which remains undelimited).
Η συμφωνία, ωστόσο, δεν περιορίζεται στο θέμα των οριοθετήσεων αλλά αγγίζει και άλλα ζητήματα σχετικά με όσα αναμένονται στο μέτωπο της μελλοντικής εκμετάλλευσης των ενεργειακών κοιτασμάτων (hydrocarbon prospect) που βρίσκονται εντός των πια αμοιβαία αποδεκτών θαλασσίων ζωνών Ισραήλ και Λιβάνου.
Ένα ενδιαφέρον σημείο της συμφωνίας είναι εκείνο σύμφωνα με το οποίο, αποκλείονται από την ανάπτυξη/εκμετάλλευση του Block 9 (Qana) του Λιβάνου εταιρείες ενέργειας που υπόκεινται σε διεθνείς κυρώσεις, αλλά και εταιρείες που προέρχονται από το Ισραήλ ή τον Λίβανο (The Parties agree that the relevant legal entity to hold any Lebanese rights to exploration and exploitation of hydrocarbon resources in Lebanon’s Block 9 shall consist of one or more reputable, international corporations that are not subject to international sanctions, that would not hinder U.S. continued facilitation, and that are not Israeli or Lebanese corporations).
Σημειώνεται ότι οι διαπραγματεύσεις για τα χρήματα που πρόκειται να λάβει το Ισραήλ από την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Qana, ένα μέρος του οποίου βρίσκεται εντός της ισραηλινής ΑΟΖ, θα πραγματοποιηθούν ανάμεσα στο Ισραήλ και στη γαλλική Total Energies (που δραστηριοποιείται στο εν λόγω κοίτασμα έχοντας συνάψει σχετική συμφωνία με τις Αρχές του Λιβάνου) και όχι μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου.
Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, εκείνες – βάσει όσων αναφέρονται στο κείμενο της συμφωνίας – διατηρούν θέση διαμεσολαβητή καθώς εξασφαλίζουν ότι οι όποιες διαφορές προκύψουν στο μέλλον σχετικά με την ερμηνεία της συμφωνίας, την εφαρμογή των συμφωνηθέντων ή την εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων κοντά στη γραμμή οριοθέτησης MBL εκτός των ήδη γνωστών, θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υπό αμερικανική διαμεσολάβηση (If there is identification of any other single accumulation or deposit of natural resources […] extending across the MBL other than the Prospect […] the Parties intend to request the United States to facilitate between the Parties […] The Parties intend to resolve any differences concerning the interpretation and implementation of this Agreement through discussion facilitated by the United States).
Δημοσίευση σχολίου