Δημήτρης Μηλάκας
Ο τουρκικός επιθετικός παροξυσμός σε βάρος της Ελλάδας, όπως διατυπώνεται το τελευταίο διάστημα στον Τύπο, στους ακαδημαϊκούς κύκλους και στις δηλώσεις των κορυφαίων πολιτειακών και πολιτικών παραγόντων της Άγκυρας, αποδίδεται – και δικαίως εν μέρει – σε εσωτερικές πολιτικές ανάγκες.
Η οικονομία έχει τα ζόρια της, ο Ερντογάν είναι πίσω στις δημοσκοπήσεις ενόψει των επερχόμενων (2023) εκλογών και η εξαγωγή των εσωτερικών προβλημάτων με την υπόδειξη ενός εξωτερικού εχθρού δοκιμασμένη τακτική. Ωστόσο αυτή είναι η μία (βολική) όψη του νομίσματος…
Η εν λόγω καθησυχαστική οπτική, την οποία μέχρι πριν από λίγο καιρό υιοθετούσαν ανοιχτά μεγάλα τμήματα του πολιτικού ακαδημαϊκού και δημοσιογραφικού «κατεστημένου» στη χώρα μας, αγνοεί μια βασική παράμετρο: η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και οι επιδιώξεις της μπορεί να επηρεάζονται από τη συγκυρία αλλά δεν διαμορφώνονται από αυτήν.
Οι ζεϊμπεκιές…
Ας θυμηθούμε μια διαφορετική συγκυρία, δυο δεκαετίες πριν. Ήταν το 2002 και η εποχή των ζεϊμπέκικων του υπουργού Εξωτερικών (τότε) Γ.Α. Παπανδρέου, που με τον ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ οδηγούσαν τις δύο χώρες σε πορεία διευθετήσεων και ειρηνικής συμβίωσης.
Ήταν η εποχή που επιχειρήθηκε η πρακτική εφαρμογή της Συμφωνίας της Μαδρίτης (1997), η οποία κατοχύρωνε τα τουρκικά ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο, μετά την κρίση των Ιμίων (1996).
Τότε, και παρά το υπαγορευμένο (από ΗΠΑ) κλίμα ελληνοτουρκικής προσέγγισης που θυμιάτιζε ολημερίς και ολονυχτίς ο ελληνικός Τύπος, ο Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα (Ιωάννης Κοραντής), σε μια πολυσέλιδη (πάνω από 100 σελίδες) εμπεριστατωμένη του έκθεση για την Τουρκία, τις επιδιώξεις της και το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων, χάλασε τη «σούπα».
Στην έκθεση που δημοσιεύτηκε τότε στον «Ριζοσπάστη» (δημιουργώντας σοβαρά υπηρεσιακά προβλήματα στον Κοραντή) τεκμηριωνόταν ότι «στρατηγικός στόχος της τουρκικής πολιτικής είναι η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νήσων και η συνδιοίκηση στη Θράκη».
Από το 2002 στο τώρα
Οι έγγραφες υπηρεσιακές επισημάνσεις του Ι. Κοραντή (και άλλων διπλωματών) αγνοήθηκαν απόλυτα τότε από την κυβέρνηση Σημίτη (αλλά και τις επόμενες ελληνικές κυβερνήσεις), οι οποίες έθεταν ως απόλυτη προτεραιότητα τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αγνοώντας απολύτως τις προειδοποιήσεις για τους πάγιους στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας, οι οποίοι στις μέρες μας έχουν (επαν)εμφανιστεί με απροκάλυπτη σαφήνεια: Αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, με τον συνεπακόλουθο περιορισμό της ελληνικής κυριαρχίας επ’ αυτών, και της εξαφάνισης των δικαιωμάτων τους σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Στο φόντο της σημερινής διεθνούς συγκυρίας οι πάγιες τουρκικές επιδιώξεις στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο αποκτούν άλλη διάσταση και διαμορφώνουν μια επικίνδυνη πραγματικότητα, η οποία οικοδομεί όρους θερμής ελληνοτουρκικής σύγκρουσης καθώς υφίσταται:
Ο τουρκικός επιθετικός παροξυσμός σε βάρος της Ελλάδας, όπως διατυπώνεται το τελευταίο διάστημα στον Τύπο, στους ακαδημαϊκούς κύκλους και στις δηλώσεις των κορυφαίων πολιτειακών και πολιτικών παραγόντων της Άγκυρας, αποδίδεται – και δικαίως εν μέρει – σε εσωτερικές πολιτικές ανάγκες.
Η οικονομία έχει τα ζόρια της, ο Ερντογάν είναι πίσω στις δημοσκοπήσεις ενόψει των επερχόμενων (2023) εκλογών και η εξαγωγή των εσωτερικών προβλημάτων με την υπόδειξη ενός εξωτερικού εχθρού δοκιμασμένη τακτική. Ωστόσο αυτή είναι η μία (βολική) όψη του νομίσματος…
Η εν λόγω καθησυχαστική οπτική, την οποία μέχρι πριν από λίγο καιρό υιοθετούσαν ανοιχτά μεγάλα τμήματα του πολιτικού ακαδημαϊκού και δημοσιογραφικού «κατεστημένου» στη χώρα μας, αγνοεί μια βασική παράμετρο: η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και οι επιδιώξεις της μπορεί να επηρεάζονται από τη συγκυρία αλλά δεν διαμορφώνονται από αυτήν.
Οι ζεϊμπεκιές…
Ας θυμηθούμε μια διαφορετική συγκυρία, δυο δεκαετίες πριν. Ήταν το 2002 και η εποχή των ζεϊμπέκικων του υπουργού Εξωτερικών (τότε) Γ.Α. Παπανδρέου, που με τον ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ οδηγούσαν τις δύο χώρες σε πορεία διευθετήσεων και ειρηνικής συμβίωσης.
Ήταν η εποχή που επιχειρήθηκε η πρακτική εφαρμογή της Συμφωνίας της Μαδρίτης (1997), η οποία κατοχύρωνε τα τουρκικά ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο, μετά την κρίση των Ιμίων (1996).
Τότε, και παρά το υπαγορευμένο (από ΗΠΑ) κλίμα ελληνοτουρκικής προσέγγισης που θυμιάτιζε ολημερίς και ολονυχτίς ο ελληνικός Τύπος, ο Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα (Ιωάννης Κοραντής), σε μια πολυσέλιδη (πάνω από 100 σελίδες) εμπεριστατωμένη του έκθεση για την Τουρκία, τις επιδιώξεις της και το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων, χάλασε τη «σούπα».
Στην έκθεση που δημοσιεύτηκε τότε στον «Ριζοσπάστη» (δημιουργώντας σοβαρά υπηρεσιακά προβλήματα στον Κοραντή) τεκμηριωνόταν ότι «στρατηγικός στόχος της τουρκικής πολιτικής είναι η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νήσων και η συνδιοίκηση στη Θράκη».
Από το 2002 στο τώρα
Οι έγγραφες υπηρεσιακές επισημάνσεις του Ι. Κοραντή (και άλλων διπλωματών) αγνοήθηκαν απόλυτα τότε από την κυβέρνηση Σημίτη (αλλά και τις επόμενες ελληνικές κυβερνήσεις), οι οποίες έθεταν ως απόλυτη προτεραιότητα τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αγνοώντας απολύτως τις προειδοποιήσεις για τους πάγιους στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας, οι οποίοι στις μέρες μας έχουν (επαν)εμφανιστεί με απροκάλυπτη σαφήνεια: Αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, με τον συνεπακόλουθο περιορισμό της ελληνικής κυριαρχίας επ’ αυτών, και της εξαφάνισης των δικαιωμάτων τους σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Στο φόντο της σημερινής διεθνούς συγκυρίας οι πάγιες τουρκικές επιδιώξεις στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο αποκτούν άλλη διάσταση και διαμορφώνουν μια επικίνδυνη πραγματικότητα, η οποία οικοδομεί όρους θερμής ελληνοτουρκικής σύγκρουσης καθώς υφίσταται:
- Ενεργή απειλή πολέμου (casus belli) αν η Ελλάδα ασκήσει το νόμιμο δικαίωμα της επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια.
- Ανοιχτή αμφισβήτηση (μετά την κρίση των Ιμίων) της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο, που δεν αναφέρονται ρητά και ονομαστικά στις Συνθήκες ως ελληνικό έδαφος.
- Αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί όλων των νησιών του ανατολικού Αιγαίου καθώς, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία της Άγκυρας, έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα με τον όρο να είναι αποστρατιωτικοποιημένα.
- Έμπρακτη αμφισβήτηση της ΑΟΖ των νησιών στο Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα με τις έρευνες του «Ορούτς Ρέις» μέχρι και 6,5 μίλια από τις ακτές Ρόδου, Καστελλόριζου, Κρήτης.
- Καθημερινές πτήσεις εντός του ελληνικού εναέριου χώρου και υπερπτήσεις πάνω (και) από κατοικημένα ελληνικά νησιά από τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη.
Ιδιαίτερη σημασία – υπό το φως της τρέχουσας διεθνούς συγκυρίας – αποκτά η συστηματική «ανθελληνική» επιχειρηματολογία που διατυπώνουν κορυφαίοι παράγοντες της τουρκικής πολιτικής σκηνής.
Σύμφωνα με αυτήν την επιχειρηματολογία, η οποία βρίσκει μεγάλο ακροατήριο στο εσωτερικό της Τουρκίας (το 1/3 της τουρκικής κοινωνίας, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, θεωρεί την Ελλάδα υπ’ αριθμόν ένα εχθρό), η Ελλάδα λειτουργεί ως μαριονέτα ξένων ισχυρών (ΗΠΑ, Γαλλία) δυνάμεων, οι οποίες δυσφορούν με την αδέσμευτη και ανεξάρτητη πολιτική που ακολουθεί η ηγεσία Ερντογάν. Εξ ου και οι αγοραίες απειλές του Ερντογάν ότι «θα έρθουμε ένα βράδυ»…
Απέναντι σ’ όλα αυτά, η ελληνική κυβέρνηση, με τη σιωπηλή (επί της ουσίας) συναίνεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, έχει συνδέσει την προστασία της χώρας με την απόλυτη προσαρμογή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις αμερικανικές επιλογές, δικαιώνοντας εν μέρει την επιχειρηματολογία περί «μαριονέτας» που διατυπώνει ο Ερντογάν.
Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση, ως έμπρακτο αντάλλαγμα της υποτιθέμενης (αμερικανικής / γαλλικής) προστασίας έχει προχωρήσει σε θηριώδους μεγέθους εξοπλιστικά προγράμματα που υλοποιούν οι πολεμικές βιομηχανίες των εν λόγω χωρών σε βάθος 15ετίας.
Η κινούμενη άμμος, ωστόσο, πάνω στην οποία γίνεται η προσπάθεια να οικοδομηθεί η νέα ισορροπία του διεθνούς συστήματος είναι προφανές ότι δεν αναστέλλει αλλά αντιθέτως πυροδοτεί την ένταση των τουρκικών διεκδικήσεων.
Η εμφάνιση, άλλωστε, της Τουρκίας στη διεθνή αρένα με τον ρόλο της περιφερειακής (υπερ)δύναμης αποτελεί κοινό παρονομαστή των θέσεων όλων των τουρκικών κομμάτων, τα οποία πλειοδοτούν σε μισαλλοδοξία και φανατισμό κατά του ασθενούς κρίκου που, κατά τη βαθιά ριζωμένη πεποίθησή τους, δεν είναι άλλος από την Ελλάδα.
Δημοσίευση σχολίου