Του Υπτχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου
Στην Ανατολική Μεσόγειο συνωστίζονται εσχάτως πολλοί δρώντες. Δεν έχει εμφανισθεί όμως με ιδιαίτερη έμφαση μέχρι σήμερα ακόμη ο Βρετανικός παράγων. Η Μεγάλη Βρετανία ανήκει στις λεγόμενες “Ναυτικές” Δυνάμεις και παρά το επικείμενο “Brexit’ παραμένει ακρογωνιαίος λίθος για την άμυνα της Δύσης.
Η Μεγάλη Βρετανία διαδραμάτισε από την εποχή της Επανάστασης του 1821 και σε σχέση με τις άλλες τότε Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, τον πλέον κρίσιμο ρόλο στον αγώνα της Ανεξαρτησίας, αλλά και στη συνέχεια για την ενσωμάτωση των Ιονίων Νήσων, την Ένωση της Κρήτης, φτάνοντας μέχρι και την Ένωση των Δωδεκανήσων με την Μητέρα Πατρίδα. Επίσης η Μεγάλη Βρετανία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στα τεκταινόμενα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ειδικότερα για τα δικά της συμφέροντα βέβαια, επιτάχυνε την κατάρρευση των Οθωμανών και είχαν ενεργό ρόλο στη διαδοχή του Οθωμανικού κράτους.
Η συμμετοχή των Οθωμανών στον Α’ ΠΠ με την πλευρά της Γερμανίας άνοιξε το δρόμο για την Αγγλο-Γαλλική διείσδυση στη Μέση Ανατολή. Οι Βρετανοί υποσχέθηκαν στους Άραβες αυτοδιάθεση για να εξασφαλίσουν τη συνδρομή τους έναντι των Τούρκων. Με τη διακήρυξη του Balfour (Balfour Declaration 1917), δεσμεύθηκαν για την ίδρυση εθνικής εστίας στην Παλαιστίνη του τότε διάσπαρτου Εβραϊκού πληθυσμού. Η Κοινωνία των Εθνών έδωσε εντολή στη Μ. Βρετανία (mandate system) για το Ιράκ, τη Νότια Μεσοποταμία και την Παλαιστίνη και στη Γαλλία για τη Συρία. Παράλληλα στην Αίγυπτο είχε τον κύριο ρόλο η Μεγάλη Βρετανία (ακολουθούσε η Γαλλία) σε θεμελιώδη ζητήματα (διώρυγα του Σουέζ, εθνική άμυνα, έλεγχο του Σουδάν). Η Βρετανία με τη Γαλλία διαμοίρασαν τη Μέση Ανατολή με τη συμφωνία Sykes- Picot (1916). Η Λιβύη ετέθη στη σφαίρα επιρροής της Ιταλίας.
Η Μεγάλη Βρετανία απεσύρθη από τα εσωτερικά θέματα της Ελλάδος το 1946 – 1947 μεσούσης της Γ’ Φάσης του εμφυλίου πολέμου, παραχωρώντας το κενό στο νέο στρατηγικό εταίρο τις ΗΠΑ. Ωστόσο για πρώτη φορά οι σχέσεις Μεγάλης Βρετανίας και Ελλάδος “τραυματίσθηκαν” κατά την περίοδο 1955-1959 κατά την περίοδο που η Κύπρος αντιτάχθηκε στην Βρετανική αποικιοκρατία με τους αγώνες της ΕΟΚΑ. Επίσης η Βρετανία αναδιπλώθηκε και στην Αίγυπτο μετά την κρίση του Σουέζ και την αποτυχία της να ανατρέψει τον Νάσερ.
Αν και διαφαίνεται ότι το Λονδίνο δεν έχει την ισχύ και τη δύναμη του παρελθόντος για να καθορίζει τις διεθνείς εξελίξεις, τα πράγματα δεν είναι έτσι και εκτιμούμε ότι σύντομα τελειώνει η “εσωστρέφεια” του Brexit και η Βρετανία θα διαδραματίσει ενεργό ρόλο στις εξελίξεις της Ανατολικής Μεσογείου. Μία σειρά από λόγους ωθούν σε αυτή τη διαπίστωση:
Ποτέ δεν έπαψε το Λονδίνο να αναμιγνύεται σε όλες τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Οι στρατιώτες του ΗΒ παραμένουν στο Ιράκ και μετά τη δολοφονία του Qasem Soleimani, ενώ έθεσε το Βασιλικό Ναυτικό και τα ελικόπτερα σε ετοιμότητα για το ενδεχόμενο Ιρανικών επιθέσεων, προσφέροντας αμέριστη συμπαράσταση στις ΗΠΑ.
Το Λονδίνο ζήτησε αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο και αντιτίθεται στις Τουρκικές γεωτρήσεις ανοικτά της Κύπρου και ειδικότερα στο τεμάχιο 8, προτείνοντας το διάλογο (δήλωση της Βρετανικής Ύπατης Αρμοστείας στην Κύπρο). Μην ξεχνάμε ότι η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί εγγυήτρια δύναμη της Κύπρου. Η Μεγάλη Βρετανία έχει εκφράσει σταθερά τη στήριξή της στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου για εκμετάλλευση του πετρελαίου και αερίου στη διεθνώς συμφωνημένη Κυπριακή ΑΟΖ. Ωστόσο στο παρελθόν υπήρξε μία διφορούμενη δήλωση του υφυπουργού για θέματα Ευρώπης Alan Duncan (15/05/2019), ότι: σύμφωνα με τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να γίνονται σε περιοχές με αμφισβητούμενη κυριαρχία. Αυτό παρότι διατυπώνει αντίθεση στις τουρκικές γεωτρήσεις εμμέσως αφήνει να εννοηθεί ότι η Κυπριακή ΑΟΖ έχει αμφισβητούμενη κυριαρχία. Η Κύπρος έστειλε διάβημα στη Μεγάλη Βρετανία για τον υπουργό της τότε κυβέρνησης της Τερέζα Μέι.
Η μόνη χώρα που αμφισβητεί την Κυπριακή ΑΟΖ είναι η Τουρκία, λέγοντας ότι τα νησιά δεν διαθέτουν αυτοτελή ΑΟΖ, άρα οι ΑΟΖ στην περιοχή θα πρέπει να χαραχθούν με βάση τις ηπειρωτικές ακτογραμμές. Τότε η Μεγάλη Βρετανία, αν ισχύει η Τουρκική λογική, πως ανακήρυξε ΑΟΖ που εκτείνεται συνολικά σε 6.805.596 Km;
Η Μεγάλη Βρετανία αντιμετωπίζει τη Ρωσία ως ισότιμο αντίπαλο με κάκιστες μεταξύ τους σχέσεις, χειρότερες από ότι οι σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας. Όπου υπάρχουν εστίες διένεξης υποστηρίζουν τις αντίθετες πλευρές: οι Βρετανοί αντιμάχονται τον Σιϊτικό άξονα και τους συμμάχους του ως απειλή για τη Δύση, ενώ αντίθετα οι Ρώσοι τον στηρίζουν. Την Αραβική Άνοιξη, το Λονδίνο τη στήριξε ανοικτά, εν αντιθέσει με τη Ρωσία που προσπάθησε να διατηρήσει τα τότε καθεστώτα που είχαν ποιο φιλορωσικό προσανατολισμό σε σχέση με τα σημερινά (τότε Muamar Gaddafi στη Λιβύη, Hosni Mubarak στην Αίγυπτο, Zine El Abidine Ben Ali στην Τυνησία). Επίσης στην Ουκρανία η Μεγάλη Βρετανία στηρίζει τη φιλοδυτική κυβέρνηση του Κιέβου, ενώ η Ρωσία στηρίζει το αυτονομιστικό κίνημα του Donbass στην Ανατολική Ουκρανία. Επιδείνωση των σχέσεων είχαμε και με την υπόθεση της δηλητηρίασης των Ρώσων πρώην πρακτόρων Alexander Livinenko και Sergey Skripal, κατηγορώντας οι Βρετανοί την FSB.
Η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία επιδείνωσε περαιτέρω τις σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία, καθώς πλέον το Ρωσικό Ναυτικό αποκτά πλεονέκτημα στην Αζοφική και στη Μαύρη Θάλασσα. Η Μεγάλη Βρετανία στηρίζει την αποκτάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Oι Βρετανοί ιστορικά ανέκαθεν ήθελαν να περιορίσουν τη δίοδο των Ρώσων στις θερμές θάλασσες. Οι μόνες βάσεις που διαθέτουν πλέον οι Ρώσοι είναι στη Συρία, όμως το άνοιγμα του Recep Tayyip Erdoğan στη Μόσχα εξασφαλίζει ελεύθερη δίοδο στους Ρώσους μέσω των Στενών του Βοσπόρου. Η διώρυγα της Κωσταντινούπολης που θέλει να κατασκευάσει ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα διέπεται από το διεθνές καθεστώς των Στενών, θέτοντας εν αμφιβόλω τις μελλοντικές προθέσεις του για την ελεύθερη ναυσιπλοϊα και την πρόσβαση στις διόδους των υδρογονανθράκων.
Στον Κόλπο η Μεγάλη Βρετανία ανέκαθεν είχε και έχει, επιρροή στις Μοναρχίες και ζωτικά συμφέροντα. Η Μεγάλη Βρετανία στηρίζει τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κουβέϊτ, το Ομάν, το Μπαχρέϊν και αυτό τη φέρνει εμμέσως σε αντίθεση με την Τουρκία και το Κατάρ όπου λόγω των σχέσεών τους με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους δρουν αποσταθεροποιητικά στην Αραβική Χερσόνησο αλλά και στην Αίγυπτο. Αποσταθεροποιητικά δρουν και οι Houthis στην Υεμένη με τη στήριξη των Ιρανών, και με συνεχείς επιθέσεις στη Σαουδική Αραβία (επίθεση στην Aramco).
Η Μεγάλη Βρετανία είναι πολύ κοντά διπλωματικά με το Ισραήλ, εν αντιθέσει με τη σημερινή Τουρκία.
Οι Βρετανοί στηρίζουν το project του EastMed καθόσον θέλουν την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, παρά την ύπαρξη κοιτασμάτων που υπάρχουν στη Βόρεια Θάλασσα και των προσφάτως ανακαλυφθέντων στο Gatwick. Σημειώνεται ότι το εν λόγω project έχει μεγαλύτερη γεωπολιτική αξία παρά οικονομική καθόσον παρακάμπτει τη Ρωσία και την Τουρκία στο στόχο της ενεργειακής αυτάρκειας της Δύσης.
Με δεδομένο ότι η Μεγάλη Βρετανία θα επιδιώξει να αποκτήσει ξανά το μερίδιο που της αναλογεί στο διεθνές πολυπολικό σύστημα ασφαλείας, ειδικότερα τώρα που αποδεσμεύεται από την κοινή Ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική λόγω Brexit, η χώρα μας θα πρέπει να κινηθεί άμεσα ώστε να ισχυροποιήσει περαιτέρω τους απαιτούμενους διπλωματικούς και αμυντικούς διαύλους με την Μεγάλη Βρετανία. Η Ελλάδα πράττει άριστα ισχυροποιώντας τους αμυντικούς και διπλωματικούς δεσμούς της με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, χώρες με στενούς δεσμούς με το Βρετανικό παράγοντα, όπου θα ενεργήσουν ως αντίβαρο στην επεκτατική πολιτική της Άγκυρας.
Είναι βέβαιο ότι η Μεγάλη Βρετανία ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο, με το ειδικό παγκόσμιο βάρος που ανέκαθεν είχε η διπλωματία της και η στενή σχέση που έχει με τις ΗΠΑ, θα διαδραματίσει ρόλο στα τεκταινόμενα της Κυπριακής ΑΟΖ.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου