Η σημερινή Ουκρανία είναι στην ουσία μια σύνθεση ανομοιογενών επαρχιών και υπολειμμάτων παλαιών αυτοκρατοριών όπως της Ρωσικής, της Αυστριακής, της Πολωνικής, της Λιθουανικής και της Οθωμανικής. Το πολυφυλετικό και πολυπολιτισμικό αυτό αμάλγαμα ενώθηκε κάτω από την σκέπη της Σοβιετικής Ένωσης σε μια «Σοβιετική Δημοκρατία» με το όνομα Ουκρανία. Τα σύνορα της σημερινής Ουκρανίας χαράχθηκαν από τον Χρουστσόφ μόλις το 1953, εποχή που περιέλαβαν και την αμιγώς ρωσικού πληθυσμού Κριμαία, στα πλαίσια πάντα της Σοβιετικής Ένωσης.
Η «ουκρανική εθνικότητα» είναι μια πολύ αμφισβητήσιμη έννοια. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της (πάνω από 20%) το οποίο βρίσκεται στα ανατολικά είναι εθνικά Ρώσοι και Ορθόδοξοι. Ένα αντίστοιχο ποσοστό στα δυτικά είναι Ουνίτες καθολικοί και μέχρι τον Β’ ΠΠ ένα μεγάλο μέρος μιλούσε και γερμανικά ή ουγγρικά σε περιοχές προερχόμενες από εδάφη της Αυστροουγγαρίας. Το δυτικό της τμήμα είχε επίσης ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Εβραίων μέχρι τον Β’ ΠΠ και την γερμανική εισβολή, ποσοστό που σε μερικές πόλεις έφτανε ακόμα και το 40%.
Ακόμα και στον Β’ ΠΠ, στην Ουκρανία είδαμε ταυτόχρονα το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού ουκρανικού πληθυσμού να τάσσεται με τους Γερμανούς και τον υπόλοιπο με τους Ρώσους. Η Ουκρανία είχε συνεισφέρει μια ολόκληρη μεραρχία 82.000 ανδρών στα Waffen SS (την 14η, γνωστή και ως Galician) ενώ το έμβλημα της 2ης μεραρχίας των Waffen SS το βλέπουμε σήμερα στα χέρια και τις σημαίες των Ουκρανών εθνικιστών (και παλαιότερα και σαν πρώτο έμβλημα της δικής μας Χρυσής Αυγής).
Δεν θα έπρεπε λοιπόν να μας εκπλήσσει η ροή των πραγμάτων στην Ουκρανία και θα έπρεπε η Δύση να γνωρίζει καλά ότι μια χώρα με τόσο λεπτές ισορροπίες, διασπάται πιο εύκολα από ότι αλλάζει προσανατολισμό.
Δύση vs. Ρωσίας στην ουκρανική κρίση
Οι δυτικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, οι οποίες αμέσως εξέφρασαν την απερίφραστη υποστήριξη τους στην ουκρανική «αντιπολίτευση», μετά την πτώση της κυβέρνησης Yanukovich βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο. Αντιλαμβανόμενες την κρισιμότητα της κατάστασης, παρατηρούν τα γεγονότα με αμηχανία θα έλεγε κανείς.Βλέπουν πια, ότι οι κατάσταση φεύγει από τον έλεγχο και αντιθέτως ίσως με ότι υπολόγιζαν αρχικά, αντιλαμβάνονται ότι οι Ρωσία δεν θα αφήσει μεν την Ουκρανία να αλλάξει χέρια τόσο εύκολα, αλλά από την άλλη δεν χρειάζεται να κάνει και κάτι ιδιαίτερο για να πετύχει τον σκοπό της αυτό.
Η Ρωσία με μεγάλη ευκολία «άδειασε» τον Yanukovich κρατώντας τις αποστάσεις της από την διεφθαρμένη κυβέρνηση του, αλλά παράλληλα απέσυρε και την μέχρι τώρα πρόταση της για οικονομική βοήθεια ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων αφήνοντας της χρεοκοπημένη Ουκρανία στον αέρα και πετώντας το μπαλάκι στους δυτικούς.
Προς έκπληξη όλων, ο υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας Anton Siluanov, πρότεινε στην Ουκρανία να πάρει χρηματοδότηση από το ΔΝΤ, μια κίνηση που όπως δήλωσε θα τη βοηθήσει κιόλας να προχωρήσει σε μεγάλες δομικές αλλαγές. Της ευχήθηκε καλή επιτυχία σε αυτή την προσπάθεια και γρήγορη σταθεροποίηση. Έτσι απλά.
Ο Siluanov όμως γνωρίζει πολύ καλά, ότι το ΔΝΤ έχει απορρίψει στο πρόσφατο παρελθόν τη βοήθεια προς την Ουκρανία, όταν η χώρα δεν δέχθηκε να μειώσει τους μισθούς και τις συντάξεις και να αυξήσει τις τιμές στην ενέργεια. Γνωρίζει επίσης, ότι κάθε δυτική βοήθεια, αντιθέτως με τη ρωσική, θα συνδέεται αναγκαστικά με μέτρα λιτότητας κατά την πάγια τακτική του ΔΝΤ και της ΕΕ τα τελευταία χρόνια ακόμα και για χώρες μέλη της ΕΕ. Μέτρα που καμιά ουκρανική κυβέρνηση δεν μπορεί να πάρει στη σημερινή συγκυρία.
Η Ρωσία λοιπόν έχει περισσότερα όπλα στην φαρέτρα της από ό,τι υπολόγιζαν οι δυτικοί και δείχνει να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά σε αυτή την αντιπαράθεση και πάντα σε θέση ισχύος. Έχει την άνεση να μείνει παρατηρητής και να αφήσει την κατάσταση να κυλήσει στο χάος, παίζοντας και με τα νεύρα των αντιπάλων της, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να παρέμβει, ή ακόμα και να ζητήσει την παρέμβασή της – ας μη μας κάνει εντύπωση… – η ίδια η Δύση!
Το έργο αυτό το είδαμε πρόσφατα και στην Αίγυπτο, όπου οι ένοπλες δυνάμεις άφησαν την μουσουλμανική αδελφότητα να κατρακυλήσει τη χώρα στο οικονομικό χάος, το ΔΝΤ δεν μπόρεσε να συμφωνήσει για προσφέρει μια κάποια λύση και κάποια στιγμή 30 εκατομμύρια Αιγύπτιοι βγήκαν στους δρόμους, ουσιαστικά φέρνοντας τους στρατιωτικούς στην εξουσία, οι οποίοι αυτοί με τη σειρά τους επανέφεραν την ηρεμία στην χώρα με σαουδαραβικά – και όχι μόνο – χρήματα. Αυτή η αποτυχία της Δύσης στην Αίγυπτο φαίνεται να φέρνει μεγάλα εξοπλιστικά και εμπορικά συμβόλαια στην Ρωσία.
Η Δύση βρίσκεται λοιπόν σε ένα αδιέξοδο κι αν επιθυμεί να ασκήσει πραγματική επιρροή στην Ουκρανία θα πρέπει να βρει τουλάχιστον τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια άμεσα, για να την ανακουφίσει (βλ. εξαγοράσει). Το ΔΝΤ δεν μπορεί να δώσει αυτά τα χρήματα, ιδίως χωρίς – οικονομικούς – όρους όπως οι Ρώσοι. Η ΕΕ από την άλλη πλευρά, βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια σε μεγάλη κρίση και ύφεση, ενώ ήδη πολλές χώρες της δέχονται εσωτερική κριτική για τα ανοίγματα προς χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και τη μεγάλη ροή οικονομικών μεταναστών από αυτές, κάτι που δεν βοηθάει την όποια κίνηση βοήθειας προς την Ουκρανία.
Φυσικά, ακόμα κι αν η ΕΕ μπορούσε να προσφέρει βοήθεια, με δεδομένη τη μέχρι τώρα στάση της για χώρες-μέλη όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, μια τέτοια βοήθεια θα συνοδευόταν και αυτή με πολύ αυστηρή λιτότητα σε επίπεδα απαγορευτικά για την ουκρανική κοινωνία.
Στην άλλη μεριά τους Ατλαντικού τώρα, οι ΗΠΑ βρίσκονται και αυτές σε δυσχερή οικονομική κατάσταση, με συνεχείς περικοπές και μειώσεις και η όποια βοήθεια προς την Ουκρανία φαντάζει μάλλον ουτοπική για τα σημερινά τους δεδομένα. Άλλη μια φορά λοιπόν, βλέπουμε την ανεπάρκεια της Δύσης σε διπλωματικό και γεωπολιτικό επίπεδο, καθώς επίσης και την αναγκαστική της αναδίπλωση απέναντι σε μια Ρωσία που δείχνει να έχει πολύ καλύτερα αντανακλαστικά και στρατηγικό σχεδιασμό.
Το καλό, το κακό και το άσχημο σενάριο για την Ουκρανία
Τι μένει λοιπόν στην Δύση να κάνει τώρα και τι θα ήταν καλύτερο και για την Ουκρανία; Αν θεωρήσουμε ότι η Ρωσία τηρεί την παραπάνω στάση και δεν κάνει κάποια αψυχολόγητη και αυτοκαταστροφική κίνηση, τότε έχουμε τις παρακάτω τρεις εκδοχές για την Ουκρανία.
Το «καλό» σενάριο είναι, η Δύση να αναλάβει πρωτοβουλία για τη διενέργεια δημοψηφίσματος στην Ουκρανία, το οποίο θα κρίνει το αν η χώρα θα παραμείνει ως έχει, θα ομοσπονδιοποιηθεί ή θα διασπαστεί, με βάση το αποτέλεσμα. Ακόμα καλύτερα θα ήταν να αρχίσει να «σπρώχνει» προς την διάσπαση και η κινητοποίηση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων μαζί με την εξέγερση των πολιτών στην Κριμαία δρουν θετικά σε κάτι τέτοιο.
Η διάσπαση θα μπορούσε να θεωρηθεί ενδεχομένως ακόμη και ως η καλύτερη και η μόνη αναίμακτη λύση για την Ουκρανία. Θα οδηγήσει σε δύο πιο αμιγείς πληθυσμιακά κοινότητες, η Ρωσία θα είναι ικανοποιημένη με την ανεξαρτητοποίηση – δορυφοροποίηση, ή ακόμα και την πρόσκτηση της Κριμαίας, η Δύση θα έχει επιρροή στο δυτικό τμήμα και θα μπορεί να παρουσιαστεί σαν ισορροπιστής και εγγυητής, και σίγουρα το οικονομικό βάρος θα μοιραστεί ανάμεσα στους δύο πόλους και οι συνθήκες θα εξομαλυνθούν γρήγορα. Φυσικά, το να συμβεί «δημοκρατικά» η πιθανότητα είναι από μικρή έως ελάχιστη, καθώς κανείς δεν είναι έτοιμος να κόψει ένα σημαντικό κομμάτι από το έδαφός του, επειδή θα το επιδίωκε μια μειονότητα.
Το κακό σενάριο είναι η Δύση να συνεχίσει να υποστηρίζει μια ενωμένη Ουκρανία υπό τον έλεγχο της «αντιπολίτευσης», χωρίς όμως να μπορεί να της παρέχει την οικονομική βοήθεια που χρειάζεται. Κάτι τέτοιο πολύ γρήγορα θα οδηγήσει σε εμφύλιο πόλεμο και μοιραία στην παρέμβαση της Ρωσίας (ακόμα και με δυτική πρόσκληση) και τη βίαιη διχοτόμηση της χώρας. Η Ρωσία θα είναι ο μόνος κερδισμένος σε μια τέτοια συγκυρία, ο ουκρανικός λαός ο μεγάλος χαμένος και η Δύση, η προσωποποίηση της αναξιοπιστίας και της στρατηγικής αποτυχίας.
Τέλος, το πραγματικά άσχημο σενάριο είναι, η Δύση να καταφέρει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να προσφέρει στην Ουκρανία την οικονομική βοήθεια που χρειάζεται και να υποστηρίξει την όποια προσπάθεια της δυτικά προσκείμενης ουκρανικής ηγεσίας στο να κρατήσει την Ουκρανία ενωμένη, το οποίο όμως συνεπάγεται πολλά περισσότερα από απλή οικονομική βοήθεια…
Θα πρέπει να θεωρείται ως δεδομένο, ότι ο εθνικά ρωσικός πληθυσμός της ανατολικής Ουκρανίας δεν θα δεχθεί κάτι τέτοιο, όπως και η Ρωσία που έχει ζωτικά συμφέροντα στην Κριμαία. Αυτό το σενάριο θα οδηγήσει σε άμεση επέμβαση της Ρωσίας, βίαιη διάσπαση της Ουκρανίας και θα φέρει την Δύση μπροστά στο δίλημμα του να εμπλακεί με τη Ρωσία σε πραγματική σύγκρουση μεγάλου επιπέδου και με καταστροφικά αποτελέσματα για όλα τα μέρη. Ας ελπίσουμε ότι αυτό οι νουνεχείς δεν το επιθυμούν, καθώς παραδοσιακά, η Ουκρανία αποτελούσε κράτος-μαξιλάρι (buffer state) ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου