του Σεμίχ Ιντίζ*
Όταν η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχεδίαζε τις φιλοδοξίες της για τη Μέση Ανατολή, οι Κούρδοι του Ιράκ εξακολουθούσαν να είναι ο απόλυτος εχθρός. Άραβες όλων των αποχρώσεων και των δογμάτων, από την άλλη πλευρά, ήταν οι ''αγαπημένοι της Άγκυρας'', και τους φλέρταρε όλους, χωρίς εξαίρεση. Όμως οι καιροί έχουν αλλάξει, και οι Κούρδοι του Ιράκ σήμερα έχουν γίνει ''αναδυόμενοι στρατηγικοί εταίροι'' για την Άγκυρα, ενώ ο αραβικός κόσμος οδεύει προς ένα κρύο χειμώνα, μετά από μια σύντομη "άνοιξη".
Σήμερα σε Ιράκ και Συρία ακολουθούνται διαδικασίες εθνικής καταστροφής και όχι επανοικοδόμησης των εθνών τους. Αν οι εξελίξεις εκεί δεν μπορέσουν να ελεγχθούν, και μιλάμε για δύο βασικές περιφερειακές χώρες των οποίων η τύχη θα έχει σοβαρές συνέπειες για την Τουρκία, θα έχουμε παρατεταμένη αναταραχή. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Mόρσι, από την πλευρά του, δείχνει ότι η επιθυμία για αληθινή δημοκρατία δεν είναι τελικά αυτό που οδηγεί τους ''Αδελφούς Μουσουλμάνους''. Για τους οποίους φαίνεται πιο σημαντικό να αρπάξουν την ιστορική συγκυρία, προκειμένου να εγκαθιδρύσουν ένα καθεστώς μεταμφιεσμένο ως δημοκρατικό, αλλά στην πραγματικότητα απόλυτα συμβατό προς τους ισλαμικούς κανόνες.
Η Τουρκία, ακόμη και κάτω από το ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), θα μπορούσε να συμβάλει στην περιφερειακή σταθερότητα, αν κρατούσε μια στάση να μην εμπλακεί σε θέματα που αφορούν τον αραβικό κόσμο. Με άλλα λόγια, θα μπορούσε να συνεχίσει να είναι ένας αμερόληπτος διαμεσολαβητής και μια ήπια δύναμη, ένας ρόλος που έχει παίξει και στο παρελθόν.
Όμως, το κόμμα του Ερντογάν έχασε αυτή την ευκαιρία με το να αρνείται να κάνει ό,τι διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις είχαν ακολουθήσει προσεκτικά. Αντ'αυτού, αποκαλύπτονται ξεκάθαρα από τον πρωθυπουργό Ερντογάν και τον υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου οι σε καταθλιπτικό βαθμό ισλαμιστές κλίσεις τους. Ως εκ τούτου, η Τουρκία κατέληξε να κατηγορηθεί ως ''ανακατώστρα'' στις εσωτερικές υποθέσεις των διαφόρων χωρών της Μέσης Ανατολής. Και επίσης πέτυχε να κατηγορηθεί σήμερα πως τροφοδοτεί θρησκευτικές διαιρέσεις στην περιοχή, με πολιτικές που ευνοούν φανερά σουνίτες και τα καθεστώτα τους.
Αυτό σαφώς δεν ήταν μέρος του μεγάλου οράματος Νταβούτογλου για την Τουρκία, όπως ο ίδιος το διατύπωνε εκείνη την εποχή. Το απλό γεγονός είναι ότι η Άγκυρα απέτυχε να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις περιφερειακές δυναμικές που οδήγησαν τη Μέση Ανατολή εκεί που είναι σήμερα. Δεν είναι σαφές αν η Άγκυρα προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο διαμελισμού του Ιράκ και/ή της Συρίας. Ο Νταβούτογλου περιορίστηκε να πει πως οι εξελίξεις στο Ιράκ είναι πολύ πιο ανησυχητικές από ό,τι οι εξελίξεις στη Συρία. Φαίνεται, ωστόσο, να κάνει ελάχιστα για να ξεπεραστεί το πρόβλημα αυτό, παρά τον ισχυρισμό του ότι η Τουρκία είναι ένας βασικός παράγοντας στην περιοχή, της οποίας οι συμβουλές εισακούονται. Με τη συμβολή Ερντογάν και Νταβούτογλου, έχουν δαιμονοποιηθεί ο πρωθυπουργός του Ιράκ Νούρι αλ Μαλίκι, καθώς και ο Μπασάρ Άσαντ, και η τουρκική κυβέρνηση αρνείται οποιαδήποτε φιλικά ανοίγματα προς τη Βαγδάτη με στόχο την άμβλυνση των εντάσεων.
Κάτι που πρέπει να δοθεί ως πίστωση στην τουρκική κυβέρνηση σε όλα αυτά, είναι ο τρόπος που ανέτρεψε την κουρδο-φοβία των Τούρκων και ανέπτυξε δεσμούς με την κουρδική διοίκηση του βορείου Ιράκ. Ακόμη και αυτή η δραματική και ιστορική αλλαγή πλεύσης θα πρέπει να δείξει πόσο απρόβλεπτα πράγματα μπορεί να συμβούν στη Μέση Ανατολή, και υπογραμμίζουν τη σημασία στο να συμβάλει η Τουρκία στην περιφερειακή σταθερότητα.
Αντί να αντλούμε τα αναγκαία διδάγματα για την επιστροφή της Τουρκίας στην παραδοσιακή εξωτερική της πολιτική, ωστόσο η κυβέρνηση Ερντογάν συνεχίζει να είναι ανελαστική και έτσι τελικά διχαστική ως προς την ανάγκη λύσης των περιφερειακών διαφορών. Αυτό δεν μειώνει μόνο τις πιθανότητες της Τουρκίας να είναι μια πραγματική δύναμη για την ειρήνη και τη σταθερότητα, αλλά αυξάνει τις πιθανότητες οι περιφερειακές διαφορές να εξαπλωθούν και στη χώρα μας. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι ομάδες σκέψης μέσα στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να ισχυρίζονται ότι ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν είναι εξέλιξη πιθανή, που μπορεί να επηρεάσει την ενότητα της Τουρκίας τα επόμενα χρόνια...
''Hurriyet''
πηγή
Δημοσίευση σχολίου