Οι γενικές εκλογές του 2011 ήταν ένα ορόσημο για τη φινλανδική πολιτική. Το θέμα της ψηφοφορίας ήταν κατά κύριο λόγο οι ευρωπαϊκές ευθύνες της Φινλανδίας κι έλαβε χώρα την ίδια στιγμή που η ΕΕ συνέταξε την πολιτική σταθερότητάς της με το πρόγραμμα δανεισμού της Πορτογαλίας και τις λεπτομέρειες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) επί τάπητος. Παρά το γεγονός ότι η ημερήσια διάταξη ήταν τεχνική και στενή και περιστράφηκε γύρω από τα πακέτα διάσωσης και τις φινλανδικές υποχρεώσεις, αυτή ήταν η πρώτη φορά που τα ζητήματα της ΕΕ κυριάρχησαν στην εθνική εκλογική ατζέντα. Αυτό οδήγησε επίσης στην εμφάνιση του λαϊκού κόμματος «Αληθινοί Φιλανδοί» ως μια σημαντική εκλογική δύναμη, ανατρέποντας τη συναινετική ατμόσφαιρα της φινλανδικής πολιτικής και σύστησε μια ισχυρή ευρωσκεπτικιστική φωνή σε μια πολωμένη εθνική συζήτηση. Από τότε, οι Αληθινοί Φιλανδοί συνέχισαν να απολαμβάνουν εκλογική επιτυχία σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, φαίνεται τώρα ότι οι εκλογές του 2011 ήτανπάνω απ’ όλα μια προειδοποίηση προς όλα τα υπόλοιπα κόμματα ότι οι αναταραχές στην Ευρωζώνη ήταν πλέον σε θέση να διακόψουν την ευρωπαϊκή συναίνεση στη φινλανδική πολιτική σκηνή υπό συγκεκριμένους όρους, και να μετατρέψουν τη χώρα από έναν μαθητή-πρότυπο σε μια προσωρινή ταραχοποιό.
Οι ρίζες της ευρωπαϊκής πολιτικής της Φινλανδίας βρίσκονται στην κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα πριν την προσχώρησή της στην ΕΕ το 1995. Για δεκαετίες είχε διατηρήσει μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ των δύο πλευρών του Ψυχρού Πολέμου και είδε την ΕΕ ως τον πάροχο ενός νέου πρότυπου ασφάλειας, καθώς και ως τη διαδρομή προς την οικονομική πρόοδο. Ένα κλίμα συναίνεσης προέκυψε κατά τη διάρκεια μιας εποικοδομητικής ευρωπαϊκής πολιτικής που συμπεριλάμβανε τη συμμετοχή σε ομάδες για θέματα όπως το ενιαίο νόμισμα και την πιθανή εμβάθυνση της κοινής αμυντικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας. Αυτό υποστηρίχτηκε από την ισχυρή επίδοση της οικονομίας της Φινλανδίας, που βασίζεται στις εξαγωγές, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τις εταιρείες που συμμετάσχουν στις παγκόσμιες αγορές, όπως η Nokia και η Kone.
Αυτή ήταν η συναίνεση που ανατράπηκε για πρώτη φορά από την κρίση του Ευρώ και στη συνέχεια από τις εκλογές του 2011. Η στάση του κόμματος Αληθινοί Φιλανδοί οδήγησε τόσο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, όσο και το CP να υιοθετήσουν λιγότερο φιλοευρωπαϊκές θέσεις. Από τα μεγάλα κόμματα, μόνο το Κόμμα Εθνικού Συνασπισμού του πρωθυπουργού Jyrki Katainen παραμένει συντεταγμένο με την ΕΕ, αν και ο κυβερνών συνασπισμός έχει υιοθετήσει μια πιο προσεκτική προσέγγιση, τουλάχιστον στα θέματα οικονομικού περιεχομένου. Η θέση της Φινλανδίας στην Ευρώπη εξακολουθεί να συζητιέται έντονα: ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η πιο ευρωσκεπτικιστική στάση της κυβέρνησης έχει αρνητικές παρενέργειες στη Φινλανδία εντός της ΕΕ και άλλοι σημειώνουν ότι η συνέχιση της κρίσης δημόσιου χρέους έχει αρχίσει να εξαντλεί μέχρι και την υπομονή του Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού του Katainen του (αν και κατά περίπτωση, ήταν σε θέση να κινητοποιήσει την αναγκαία κοινοβουλευτική υποστήριξη για τα στοιχεία των πολιτικών σταθερότητας της ΕΕ).
Πόλωση
Το 2011, οι Αληθινοί Φιλανδοί κέρδισαν 39 κοινοβουλευτικές έδρες, καταλαμβάνοντας τη θέση του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος: ένα εκλογικό επίτευγμα που τους έφερε σε θέση να μπορούν να ενταχθούν σε μια κυβερνητική συμμαχία. Αυτή ήταν μια αξιοσημείωτη αλλαγή πορείας για ένα κόμμα που είχε αποκτήσει λιγότερο από 5% των ψήφων στις προηγούμενες εκλογές, κερδίζοντας το πολύ πέντε από τις 200 κοινοβουλευτικές έδρες. Αυτή τη φορά το ισχυρό μήνυμα του κόμματος κατά της πολιτικής διάσωσης της ΕΕ και των φινλανδικών εισφορών, προσέλκυσε ψηφοφόρους από πολλές κομματικές γραμμές. Ωστόσο, το κόμμα είναι ιδεολογικά ετερογενές και άπειρο και ο ηγέτης του, ο Timo Soini, θεωρήθηκε ότι απασχολείται κυρίως με το να αποτρέψει την διάλυσή του, διατηρώντας την πειθαρχία με τη χρήση αποτελεσματικών κοινοβουλευτικών πρακτικών. Μετά από αρκετούς αποτυχημένους γύρους συνομιλιών με τα άλλα κόμματα, οι Αληθινοί Φιλανδοί αποφάσισαν να παραμείνουν στην αντιπολίτευση, με την Ευρώπη να είναι ο κύριος χώρος των διαφωνιών.
Το CP, το οποίο είχε τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση μεταξύ των ετών 2003 και 2011, έμεινε επίσης εκτός κυβέρνησης. Ο παραγκωνισμός του ως το τέταρτο μεγαλύτερο κόμμα στις εκλογές οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μετατόπιση ψηφοφόρων του στους Αληθινούς Φιλανδούς, τους οποίους για να αντιμετωπίσει μετατράπηκε σε μεγάλο επικριτή των πολιτικών σταθερότητας της ΕΕ, παρά το ρόλο του στη διαμόρφωση της κατάστασης αυτής.
Ένα νέος κυβερνητικός συνασπισμός διαμορφώθηκε μεταξύ του Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού, των Σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων, της Αριστερής Συμμαχίας και δύο μικρότερων κομμάτων, με τον Jyrki Katainen ως πρωθυπουργό. Η νέα ευρώ-διάθεση στη Φινλανδική πολιτική σκηνή επηρεάζει τις πολιτικές της νέας κυβέρνησης: ο συνασπισμός συμφώνησε ότι η Φινλανδία δεν θα επιτρέψει τη χρήση του EFSM, χωρίς να πάρει διμερείς εγγυήσεις από τις χώρες που λαμβάνουν βοήθεια και ο ESM έγινε δεκτός μόνον υπό την προϋπόθεση ότι τα δάνεια που θα παράσχει θα έχουν seniority status σε σχέση με τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα, και ότι ο μηχανισμός αυτός δεν υποδηλώνει συλλογική ευθύνη.
Μια παρόμοια κατάσταση προέκυψε μετά τη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης τον Ιούνιο του 2012, όταν η Φινλανδική Βουλή κατηγόρησε την κυβέρνηση πως υπερβαίνει τις αρμοδιότητές της με τη χρήση του ESM για την άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και αργότερα με το seniority status των δανείων που παρέχονται από τον ESM.
Στην προσπάθεια εύρεσης ειδικών όρων για τη συμμετοχή της, η πρώην υποδειγματική μαθήτρια Φινλανδία εμφανίστηκε στο Ευρωπαϊκό προσκήνιο ως ταραχοποιός. Η κατάσταση αυτή τροφοδοτήθηκε από την έντονα πολωμένη γνώμη του εκλογικού σώματος. Τα παραδοσιακά κόμματα άρχισαν να αναρωτιούνται αν ο μόνος τρόπος καταπολέμησης των λαϊκιστών ήταν η αντιγραφή του Ευρωσκεπτικισμού τους.
Αν και αυτή η στροφή στην Φινλανδική Ευρωπαϊκή πολιτική σημειώθηκε στις Βρυξέλλες και έγινε η αιτία για σπέκουλα από την πλευρά των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης αναφορικά με την προθυμία της χώρας να εγκαταλείψει το ευρώ, οι δημοσκοπήσεις στη Φινλανδία έχουν δείξει ότι οι ανησυχίες των κομμάτων γενικά ήταν υπερβολικές. Παρά τα ισχυρά συναισθήματα για τα ευρωπαϊκά θέματα, οι δημοσκοπήσεις την άνοιξη του 2012 εμφάνισαν ότι η κοινή γνώμη σε μεγάλο ποσοστό εκφράζει την υποστήριξή της στα κομβικά ζητήματα ένταξης τόσο στην ΕΕ όσο και στο Ευρώ (μία δημοσκόπηση εμφάνισε ότι το επίπεδο στήριξης της Φινλανδικής ένταξης στην ΕΕ αυξήθηκε από 37% σε 55% κατά το προηγούμενο δωδεκάμηνο). Και οι δύο υποψήφιοι που πέρασαν στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις αρχές του 2012 ήταν υπέρ της Ευρώπης. Αυτό υποδηλώνει ότι οι Αληθινοί Φιλανδοί έχουν εμπειρία στην κινητοποίηση της λανθάνουσας δυσαρέσκειας κατά συγκεκριμένων στοιχείων της απάντησης στην κρίση του Ευρώ, αντί να αλλάζουν το γενικότερο επίπεδο υποστήριξης προς την ΕΕ.
Το περίγραμμα της Φινλανδικής συζήτησης για ΕΕ
Δεδομένου ότι η οικονομική κρίση, καθώς και αυτή του δημόσιου χρέους έπληξε την Ευρώπη, η Φινλανδική συζήτηση για την ΕΕ επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στην κρίση και την απάντηση σε αυτήν (καθώς και τη συμμετοχή της Φινλανδίας). Το ζήτημα αυτό έχει υποστηρίξει την πόλωση της Φινλανδικής πολιτικής και την άνοδο ενός αποκλειστικά Ευρωσκεπτικιστικού κόμματος για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, η αρχή της κρίσης συνέπεσε με μια μεγάλη κρίση ηγεσίας εντός δύο εκ των τριών μεγαλυτέρων κομμάτων με αποτέλεσμα το Κόμμα Εθνικού Συνασπισμού να είναι το μόνο που μπορεί να αντιμετωπίσει την επίθεση των Αληθινών Φιλανδών στην παραδοσιακή συναίνεση για την ΕΕ και δεύτερον, οι Ευρωσκεπτικιστικές φωνές ήταν σε θέση ν’ ανατρέψουν τις τυποποιημένες γραμμές της συζήτησης με το επιχείρημα ότι υπερασπιζόταν το δίκαιο της ΕΕ κατά πράξεων που, προφανώς πήγαιναν κόντρα στην παρούσα ερμηνεία των συνθηκών της ΕΕ.
Αυτά τα επιχειρήματα βασίζονται στις δύο κύριες διαστάσεις της Φινλανδικής συζήτησης για την κρίση της ευρωζώνης. Η πρώτη διάσταση αφορά την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι οι οικονομίες των χωρών της ευρωζώνης δεν έχουν συγκλίνει, όπως αναμενόταν με την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος. Σε απάντηση, η κυβερνητική ελίτ έχει εκφράσει την εμπιστοσύνη της στην εφαρμογή αυστηρότερων κανόνων και της καλύτερης εποπτείας της συμμόρφωσης με αυτούς. Οι απόψεις της Φινλανδικής κυβέρνησης είναι σε μεγάλο βαθμό παρεμφερείς με τη Γερμανική πολιτική και η Φινλανδία νιώθει τον εαυτό της ως φυσικό μέλος της ομάδας των χωρών «ΑΑΑ» που είναι υπέρ της εμβάθυνσης της πολιτικής ένωσης (εντός ορίων), γεγονός που θα επιτρέψει αυτούς τους αυστηρότερους κανόνες και την καλύτερη εποπτεία. Ο Πρωθυπουργός Jyrki Katainen έχει υποστηρίξει την ενίσχυση των εξουσιών της ΕΕ στην οικονομική πολιτική και ήταν υπέρ μιας ισχυρής εντολής προς την Κομισιόν σε αυτόν τον τομέα. Έχει αντισταθεί, όμως, σθεναρά στην αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ και στην αμοιβαιότητα του χρέους μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Παρά το γεγονός ότι ο Katainen έχει την πλήρη στήριξη του Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού, ο κύριος εταίρος του συνασπισμού (το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα) έχει υιοθετήσει χαμηλότερο προφίλ για την πολιτική της ΕΕ, καθώς και μέλη του υπουργικού συμβουλίου ήταν απρόθυμα να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη Φινλανδική θέση στην ευρύτερη συζήτηση σχετικά με το Ευρώ που ξεκίνησε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η δεύτερη διάσταση απορρέει από το γεγονός αυτό. Παραδοσιακά, η Φινλανδία νιώθει άβολα με την οποιαδήποτε πιθανή διάσπαση θεσμικού πλαισίου ή Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά εάν μια τέτοια εμβάθυνση της οικονομικής και δημοσιονομικής συνεργασίας εντός της ευρωζώνης απαιτεί μια διάσπαση, η κυβέρνηση θα προσπαθήσει σαφώς να κρατήσει τη Φινλανδία στον «εσωτερικό πυρήνα».
Η Ευρωσκεπτικιστική αντιπολίτευση έχει μια πιο αρνητική άποψη για τις δυνατότητες διάσωσης της κατάστασης αυτής. Οι Αληθινοί Φιλανδοί υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και το κοινό νόμισμα ήταν μεγάλο λάθος από την αρχή, καθώς βασίστηκαν σε μια αδύνατη σύγκλιση οικονομιών πολύ διαφορετικών τύπων. Λένε ότι το ευρώ μπορεί να επιβιώσει μόνο μέσα από μεγάλες μεταβιβάσεις εισοδήματος και από αμοιβαιότητα του χρέους και πιθανότατα θα καταρρεύσει μέσα από τις δικές του εσωτερικές αντιφάσεις. Το CP είναι λιγότερο απαισιόδοξο, αλλά επίσης χρησιμοποιεί ωμή γλώσσα κατά την ανάλυση των θεμελιωδών οικονομικών προβλημάτων που βρίσκονται πίσω από την κρίση στην περιφέρεια της Ευρωζώνης.
Η θέση των Αληθινών Φιλανδών διευκρινίστηκε όταν επιτέθηκαν στον πρωθυπουργό Katainen για τους όρους του Ισπανικού πακέτου διάσωσης τον Ιούνιο του 2012. Ο Katainen ανάγκασε τον αρχηγό των Αληθινών Φιλανδών, Timo Soini, να δηλώσει τη δική του στάση για την προσχώρηση της Φινλανδίας στο ευρώ. Παρά το γεγονός ότι ο Soini είχε προηγουμένως αρνηθεί να πει αν ήθελε να φύγει από την Ευρωζώνη η Φινλανδία, η λεκτική αψιμαχία αυτή κατέστησε σαφές ότι την υποστηρίζει. Αυτό δείχνει ότι παρά τις συγκεκριμένες ανησυχίες των Φιλανδών και το πολιτικό κεφάλαιο των Αληθινών Φιλανδών μέσω των πιο Ευρωσκεπτικιστικών προοπτικών τους, ακόμη και αυτοί αναγνώρισαν ότι σε γενικές γραμμές η Φινλανδία είναι υπέρ της ΕΕ. Το περιστατικό αυτό επισήμανε επίσης τα όρια της λαϊκίστικης έκκλησης των Αληθινών Φιλανδών σε μια περιορισμένη Ευρωσκεπτικιστική πλατφόρμα.
Συμπέρασμα
Ένα βασικό συμπέρασμα από την εξέταση της Φινλανδικής συζήτησης για την ευρωπαϊκή οικονομική κρίση είναι απλώς ότι η Φινλανδία δεν έχει καμία βιώσιμη ή ελκυστική εναλλακτική λύση για τη συμμετοχή της στο ενιαίο νόμισμα. Αυτή η αλήθεια, παρά την ανησυχία για την πορεία της κρίσης και ανησυχία για τις απαντήσεις σε αυτήν, αποτελεί το κύριο πλαίσιο για τη συζήτηση της Φινλανδίας για την Ευρώπη, η οποία είναι πιθανό να επιστρέψει στην πιο συνηθισμένη συναινετική στάση της, όταν η κρίση αρχίσει επιτέλους να διευθετείται.
Ο ισχυρισμός ότι το φιλοευρωπαϊκό αίσθημα της Φινλανδίας δεν έχει διαβρωθεί σημαντικά από την κρίση του ευρώ δημιουργεί μια πρόκληση για τους Ευρωσκεπτικιστές Αληθινούς Φιλανδούς. Η ικανότητά τους να διατηρήσουν το τρέχον επίπεδο υποστήριξης θα εξαρτηθεί από δύο πράγματα: πρώτον, το κόμμα θα πρέπει να διευρύνει το μήνυμά του πέρα από τις στενές επικρίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της μετανάστευσης και δεύτερον, θα πρέπει να διασφαλιστεί η αξιοπιστία της ηγεσίας του, με τον Timo Soini να είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για το προφίλ του κόμματος σήμερα επικεφαλής ενός άπειρου κόμματος. Οι οιωνοί είναι ήδη ανησυχητικοί για τους Αληθινούς Φιλανδούς: στις τοπικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2012 είδαν μια σημαντική πτώση στην υποστήριξή τους από το 19% που είχαν στις γενικές εκλογές στο 12%.
Η συζήτηση στη Φινλανδία θα είναι περίπλοκη αν η Ευρωπαϊκή κρίση οδηγεί σε μια διαίρεση στο εσωτερικό του Ευρωπαϊκού προγράμματος, για παράδειγμα μέσω μιας σημαντικής εμβάθυνσης της ευρωζώνης ή μια πιο επίσημη διάκριση μεταξύ μελών «πυρήνα» και «περιφέρειας» της Ευρωζώνης. Μια τέτοια κατάσταση θα δοκιμάσει την Ευρωπαϊκή ταυτότητα των Φιλανδών. Μέχρι στιγμής δεν έχει καταστεί δύσκολο για τους Φιλανδούς να λάβουν αποφάσεις σχετικά με την ΕΕ (όπως η συμμετοχή τους στο κοινό νόμισμα), πράγμα το οποίο τους έχει ξεχωρίζει από τους άλλους σκανδιναβικούς εταίρους της ΕΕ. Αλλά εάν οι διαχωρισμοί αυτοί εντός της ευρωζώνης ή της ίδιας της ΕΕ μεγαλώσουν, οι ανησυχίες για την Ευρώπη στη Φινλανδία θ’ αυξηθούν και θα δημιουργήσουν πιο γόνιμο έδαφος για τις πολιτικές φωνές των ευρωσκεπτικιστών, επιτρέποντας στην εξαιρετική μαθήτρια Φινλανδία να γίνει μια προσωρινή ταραχοποιός για άλλη μια φορά.
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ: http://ecfr.eu/content/entry/commentary_reinventing_europe_finland_from_a_model_pupil_into_a_troublemake
πηγή
Δημοσίευση σχολίου