Το απόσπασμα που πήγε στην Αμμόχωστο υπό τον Δούκα, επέστρεψε στη ΝΒΧ μετά την επικράτηση του πραξικοπήματος χωρίς ιδιαίτερα συμβάντα. Οι τορπιλάκατοι που είχαν (με το αρχικό σήμα) διαταχθεί να αποκλείσουν τον λιμένα της Αμμοχώστου «(…) ευσχήμως ούτω απομακρυνθέντων και των με ηλιοθεραπείαν ασχοληθέντων Κυβερνητών των, επανέκαμψαν άνευ απευκταίου τινός (…)» Ήταν οι Νο. 2 και 6 υπό τους Κανδαλέπα και Τσαταλό αντίστοιχα, που έχοντας αρνηθεί από την πρώτη στιγμή συμμετοχή στο πραξικόπημα, απομακρύνθηκαν με την αποστολή αυτή, για κάθε ενδεχόμενο. Εξ ου και το «ευσχήμως» του Μεταλληνού. Η αναφορά στην ΄΄ηλιοθεραπεία΄΄ των δύο κυβερνητών από τον διενεργούντα την ΕΔΕ, μόνον ως ειρωνεία μπορεί να εκληφθεί. Χωρίς να σημαίνει πως ο Μεταλλινός εκδήλωσε καμία συμπάθεια προς τους ΄΄πάσχοντες΄΄ υπολοίπους που συμμετείχαν ΄΄αγωνιζόμενοι΄΄ κατά του Μακαρίου. Οι λέξεις όμως σε τέτοια κείμενα έχουν βαρύνουσα σημασία. Δεν θα ήταν έτσι καυστικός ο πλοίαρχος στο πόρισμά του, εάν οι Τσαταλός και Κανδαλέπας, είχαν δραστηριοποιηθεί κατά των πραξικοπηματιών. Αλλά δεν εκθειάζει και την αποφασιστική στάση τους, με την άρνηση να συμπράξουν όπως άλλοι.
Το απόσπασμα των Ντάνου και Αρμενιάκου ανέλαβε τη φρούρηση του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Καταφέρεται ειδικά του Ντάνου, που ως επικεφαλής της φρουράς του νοσοκομείου φερόταν «…ως ο Ύπατος εν αυτώ Αρμοστής … ήλεγχε τα πάντα … υπερπήδα τα εσκαμμένα…» από 15 – 18 Ιουλίου74, ήλεγχε γιατρούς και διοικητικό προσωπικό, έκανε έρευνες για όπλα, βρήκε και ένα περίστροφο, όπως ο ίδιος καταθέτει, στο σπίτι ενός γιατρού ονόματι Βογιατζή. Διαφωνούσε με ανωτέρους του, όπως διαπιστώθηκε όταν αρνήθηκε να βοηθήσει με τους άνδρες του στην ταφή περισσοτέρων από πενήντα νεκρών.
Ο Παπαργύρης αναπτύσσει δραστηριότητα επικεφαλής τμήματος ανδρών του Π.Ν. και σε συνεργασία με αξ/κούς του Στρατού, καταλαμβάνει το πρωί του πραξικοπήματος τον Τηλεπικοινωνιακό Οργανισμό της Κύπρου (CYTA) στη Λευκωσία. Μαζί του βρίσκονται στο απόσπασμα ο ανθυπασπιστής (Σημ.) Μητρόπουλος Βασίλειος, ο αρχικελευστής (Η/Ν) Οικονομίδης Γεώργιος, δύο επίκουροι σημαιοφόροι και αριθμός ναυτών απ’ τους οποίους ένας Κύπριος ονόματι Μωυσής και άλλος ονόματι Κωνσταντίνου, οδηγός αυτοκινήτου, δύο ακόμα Κύπριοι και άλλοι από την Ελλάδα. Οι αξ/κοί του Στρατού που συνέπραξαν (κατά τον Μεταλλινό) στην κατάληψη της CYTA ήταν οι ταγματάρχες Ε.Ζήδρος και Σ.Γκίνης και ο υπολοχαγός Νικολαΐδης. Αυτήν τη δραστηριότητα ο Γκίνης την παρουσιάζει σε βιογραφικά στοιχεία ως κανονική υπηρεσία κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Ο Μητρόπουλος εγκαταστάθηκε στον πίνακα τηλεφώνων. Ο Μεταλλινός βρίσκει πολύ ενδιαφέρουσα την κατάθεσή του για το πραξικόπημα αλλά και τις μετέπειτα συνδιαλέξεις μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας. Η εκεί τοποθέτηση του Μητρόπουλου ήταν σοβαρή, γιατί από τον πίνακα των τηλεφώνων γνώριζε ποιος με ποιον μιλούσε και τι έλεγαν. Αποκαλύπτει πως ο αντιπλοίαρχος Παπαγιάννης μιλούσε κατά τις ημέρες του πραξικοπήματος, ως και τις επόμενες με τους ευρισκόμενους στο Αρχηγείο Ναυτικού στην Αθήνα, ΔΒΚ αρχιπλοίαρχο Σταμούλη Δ., Διευθυντή 1ου Ε.Γ. αντιπλοίαρχο Γερακίνη Ν. και τον Διευθυντή 2ου Ε.Γ. αντιπλοίαρχο Νικολοπούλου Π. Οι συνδιαλέξεις μεταξύ των άλλων είχαν ως αντικείμενο την απαίτηση του Παπαγιάννη να αποταχθούν ο Παπαδάκης και οι Κανδαλέπας και Τσαταλός. Είναι δυνατόν να μην ενημερωνόταν ο Αραπάκης; Ο Παπαγιάννης στη δική του κατάθεση επισημαίνει, πως ο αρχηγός του ναυτικού του δίνει συγχαρητήρια μέσω του Νικολόπουλου, για την επιτυχία του πραξικοπήματος στις 17 Ιουλίου. Ο Μητρόπουλος καταθέτει επίσης ότι ο Παπαγιάννης πέντε ημέρες μετά την εισβολή ζητούσε τον επαναπατρισμό του καθώς και του Παπαργύρη, διότι δεχόντουσαν απειλές και εάν τους άφηναν ακόμη στην Κύπρο «…θα επέστρεφον μόνον τα πτώματά τους…».
Σημειώνεται εδώ, πως ο Μητρόπουλος κατέθεσε (και ο Μεταλληνός επισημαίνει στο πόρισμά του) ότι, επί σαράντα πέντε ημέρες στη CYTA αξιόλογες συνδιαλέξεις ήταν του Α/ΓΕΕΦ Ταξιάρχου Γεωργίτση και επιτελών του με τον ταξίαρχο Δ. Ιωαννίδη, «όστις συνέχαιρε τούτους και έδωκε την πρωίαν της 16ης Ιουλίου ’74 εντολήν, όπως καταληφθεί ταχέως η Πάφος και οπωσδήποτε μέχρι της νυχτός» εξ ου και η δραστηριότητα του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ με Ταβλαρίδη. Επίσης ο Ταξίαρχος Ιωαννίδης ακούσθηκε από τον Μητρόπουλο να δίνει στις 19 Ιουλίου ’74 την εντολή για μερική επιστράτευση «… και δη από του μεσονυχτίου, ίνα μη πανικοβληθεί ο κόσμος …». Γνωρίζουμε ότι τελικά διατάχθηκε μυστική επιστράτευση (τουλάχιστον στην Αμμόχωστο) πυρήνων και κρίσιμων ειδικοτήτων μόνο στις 18.00 της 19/7, που μετατράπηκε το πρωί της 20/7 σε γενική. Ήταν όμως ήδη αργά.
Οι συνδιαλέξεις του Παπαγιάννη με τους επιτελείς του ΑΝ στην Αθήνα στη διάρκεια του πραξικοπήματος σημαίνουν πως υπήρχε συνεχής ροή πληροφοριών και εντολών μεταξύ των δύο πλευρών. Το αρχηγείο ναυτικού συνέπραττε στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου
Για τη λεηλασία της οικίας Αζίνα έγινε και άλλη ΕΔΕ, από τον αντισυνταγματάρχη Μπούρλο, κατόπιν διαταγής του πρώτου Α/ΓΕΕΦ στη μεταπολίτευση υποστράτηγου Ευθ. Καραγιάννη. Η λεηλασία εν τούτοις και περισσότερο η «μοιρασιά» έρχεται να συμπληρώσει και τις υπόλοιπες πλευρές του χαρακτήρα και των ΄΄επαναστατικών΄΄ προθέσεων των συμμετεχόντων στην επιχείρηση. Ενδεικτική των προθέσεων είναι η σκηνή όπου, βρίσκουν χρήματα σε ένα συρτάρι, τα οποία ο Οικονομίδης εποφθαλμιά απαρχής και οι άνδρες της ομάδας «…επέπεσαν επί του συρταρίου και διήρπασον τα χρήματα…». Το σπίτι του Αζίνα λεηλατήθηκε με αλλεπάλληλα δρομολόγια φορτωμένων αυτοκινήτων και στο τέλος «…η εν λόγω οικία επυρπολήθη (περιέργως καθ’ ημάς) εκ βόμβας κατά Οικονομίδην, ήτις μάλιστα έπεσε εις τον κήπο ΄΄καταστρέψασα και ένα δένδρον΄΄…».
Ο δραστήριος αυτός υπαξιωματικός, ο Οικονομίδης εμφανίζεται και αργότερα πολυπράγμων, πάντα κατά το πόρισμα. Στη μεταπολίτευση διατηρεί στάβλους με άλογα ιπποδρόμου, όπου συνιδιοκτήτης είναι και ο φυγόδικος τότε Ασλανίδης. Ο ίδιος ο Οικονομίδης αποκαλύπτει στον Μεταλλινό, πως είχε συμπράξει ως ΄΄προβοκάτορας΄΄ του ΕΑΤ/ΕΣΑ και συνελήφθη μέσα στο σπίτι του στις 9 Αυγούστου 1972 ο Στάθης Παναγούλης. Το γεγονός αυτό συμβαίνει ένα χρόνο πριν τα γεγονότα στην Κύπρο. Ένας υπαξιωματικός του ναυτικού είναι συνεργάτης του ΕΑΤ/ΕΣΑ, κατεβαίνει στην Κύπρο, συμμετέχει σε λεηλασίες στο πραξικόπημα, επανέρχεται στην Ελλάδα με τη μεταπολίτευση και διατηρεί και άλογα στον ιππόδρομο με τον Ασλανίδη. Ο Οικονομίδης αντιπροσωπεύει τη μικρή εκείνη κατηγορία στελεχών, όχι τόσο του ναυτικού όσο των συνεργατών των ειδικών υπηρεσιών καταστολής του καθεστώτος όπως η ΕΣΑ. Αυτούς τους ανθρώπους το σύστημα τους χρησιμοποιούσε όπως τον Οικονομίδη, και τους αντάμειβε με διάφορους τρόπους όπως, άδειες για μικρές προσοδοφόρες επιχειρήσεις κ.ο.κ. Δεν έχει ερευνηθεί αυτή η κατηγορία των συνεργατών της χούντας.
Τέλος στο πόρισμα επισημαίνεται ότι, κατά τον Απρίλιο του 1974 είχαν μεταβεί υπηρεσιακά στην Κύπρο ο τότε ΔΒΚ/ΑΝ αρχιπλοίαρχος Σταμούλης και ο αρχιπλοίαρχος (Μ) Μιμηκόπουλος. Ο Σταμούλης μίλησε στους υπαξιωματικούς στη ΝΒΧ και έδωσε αφειδώς υποσχέσεις κατά τέτοιον τρόπο, που ερμηνεύθηκε μετά το πραξικόπημα, πως απέβλεπε «…ίνα οι Υπαξ/κοί υπακούουν μετά ζήλου εις οιανδήποτε διαταγήν της διοικήσεως». Υπονοεί έτσι ο Μεταλληνός ότι ο Σταμούλης ήταν εν γνώσει του σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος από τον Απρίλιο ακόμα. Για τούτο προσπάθησε, να δημιουργήσει κλίμα πλήρους υποταγής με τις υποσχέσεις στους υπαξ/κούς, ώστε στο πραξικόπημα να δρουν μετά ζήλου, περιμένοντας την υλοποίηση των υποσχέσεων.
Δεν αποκλείεται οι πραξικοπηματίες τετράμηνο πριν το πραξικόπημα να ενημέρωσαν τους δικούς τους στο Ναυτικό. Έτσι μπορούν να εξηγηθούν και οι φάκελοι με τους προς σύλληψη, και οι δηλώσεις του Παπαγιάννη μήνες πριν τον Ιούλιο του 1973, όπως καταθέτει ο Παπαδάκης.
Ο Μεταλληνός, τελειώνοντας τα της δράσης των ανδρών της ΝΔΚ στο πραξικόπημα, τονίζει, πως δεν εντόπισε τίποτε το αντικανονικό για τον Γουλέα, που ήταν ο επικεφαλής των ΟΥΚ στη Ναυτική Βάση Χρυσούλης, όπου στην εκκένωσή της στις 14/8/1974 βρίσκονταν τρεις Τ/Α και το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ. Σημειώνει στο πόρισμα πως θα βοηθούσε εάν είχε παρθεί κατάθεση του Γουλέα, που το διάστημα της ΕΔΕ βρισκόταν στην Κύπρο ακόμη. Ήταν καθήκον του Μεταλληνού να του πάρει κατάθεση όπου και να βρισκόταν, και να μην αφήσει κενά στο πόρισμά του. Μπορούσε επίσης να ζητήσει την «Εκθεσιν Επι Των Λαβόντων Χώραν Γεγονότων Εν Κύπρω» του τελευταίου, όπου σε 17 σελίδες και 172 παραγράφους καταχωρεί ξερά στοιχεία για τα γεγονότα κατά το χρονικό διάστημα από 1 Ιουλίου μέχρι 18 Αυγούστου 1975, όπως έγιναν από τον ίδιο αντιληπτά.
Από την έκθεση αυτή (χωρίς ημερομηνία) επιβεβαιώνονται τα περισσότερα, που και οι υπόλοιποι κατέθεσαν στην ΕΔΕ. Ο Γουλέας εκθέτει τα γεγονότα και στη συνέντευξή του.Αποκαλύπτει πως υπαξιωματικοί αρκετές ημέρες πριν το πραξικόπημα στέλνουν τις οικογένειές τους στην Ελλάδα, που σημαίνει πως γνώριζαν τι πρόκειται να ακολουθήσει. Εξιστορεί τις ενέργειες του Ταβλαρίδη με το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ στις επιχειρήσεις του πραξικοπήματος στην Πάφο και στη συνέχεια στην εισβολή, με εμφανή προσπάθεια να τον βοηθήσει. Είναι εμφανής η προσπάθεια του , όπως και στη συνέντευξή του, όχι να παραποιήσει τα γεγονότα, αλλά να τα ερμηνεύσει, να συμπληρώσει κενά και να μειώσει τις εντυπώσεις. Εκθέτει τις προσπάθειες τις δικές του και των ανδρών του να ανατινάξουν, ό,τι έπρεπε από τη ΝΒΧ. Προφανώς δεν προλάβαιναν να υπονομεύσουν και ανατινάξουν την Τ/Α 2 που είχε προσαράξει 4 μίλια από τη βάση. Έτσι οι Τούρκοι την εκθέτουν έκτοτε σε μουσείο. Αυτά αναφέρονται από τον Γουλέα τέλος του 1974 στην έκθεσή του.
Στη συνέντευξή του μετά είκοσι οκτώ χρόνια (2-6-2002) τονίζει για το θέμα της ανατίναξης των πλοίων και εγκαταστάσεων στο Μπογάζι «…Τα πλοία της βάσης ανατινάχτηκαν…Και οι τρεις τορπιλάκατοι που ήταν μέσα, με βλάβη η μία, ανατινάχτηκαν. Η τορπιλάκατος που είναι σήμερα στα τουρκικά χέρια, είναι η τορπιλάκατος που είχε προσαράξει στην περιοχή του ξενοδοχείου «Salamis Bay»…Ο σημαιοφόρος, του ραντάρ του Ριζοκαρπασίου, χαρά στο κουράγιο του, ..πήρε το ραντάρ και πέρασε από το Μπογάζι γύρω στις πεντέμισι το απόγευμα, ..Και φλεγόταν το Μπογάζι από τη υπονόμευση των βατραχανθρώπων. Η δε εκκένωση της βάσεως έγινε γύρω στη μία παρά δέκα το μεσημέρι, φύγαν όλοι. Και έμεινα εγώ ο οποίος έφυγα στις τρεις. …με παίρνει τηλέφωνο ο Τζεφεράκος, ενώ μου είχαν πει θα φύγεις κατόπιν εντολής, και μου λέει ΄΄ακόμα;΄΄, εν εξάλλω καταστάση,΄΄σήκω φύγε αμέσως΄΄…. Θα ήταν η ομάδα καμία εικοσαριά άτομα….Με ένα Land Rover, με ένα επιτεταγμένο και με τα Ι.Χ. μας……Πήραμε τα κλείστρα όλα από τα πυροβόλα, αχρηστέψαμε τα πυροβόλα, ανατινάξαμε ραντάρ…….».
Ο Σέργης στο δικό του βιβλίο είναι οξύς όσον αφορά την εγκατάλειψη της βάσης Χρυσούλη. Παρουσιάζει στοιχεία αντικρούοντας το Γουλέα. Θέλει διευκρίνιση το πότε πέρασε ο σημαιοφόρος του Ριζοκάρπασου. Εκτιμά πως μπορούσαν να διασωθούν οι τορπιλάκατοι πλέοντας τη νύχτα, όπως άλλα ιδιωτικά σκάφη από την ίδια περιοχή. Σημειώνει πως δεν ανατινάχθηκαν όλες οι εγκαταστάσεις, καίτοι υπήρχε χρόνος, αφού την άλλη ημέρα έφτασαν στην περιοχή οι Τούρκοι. Παραβλέπει τις εντολές που είχαν στη βάση.
Ο σημαιοφόρος από το παρατηρητήριο του ακρωτηρίου του Αποστόλου Ανδρέα πέρασε κατά τον Σέργη την άλλη ημέρα το απόγευμα, πήρε «…τη σημαία…το αρχείο, το ραντάρ της βάσεως και ό,τι άλλο μπορούσε και τα διέσωσε…» Ο κόλαφος του Σέργη δεν στρέφεται κατά του Γουλέα, που έκανε ότι μπορούσε με τις ανατινάξεις, αλλά κατά των λοιπών της διοίκησης. Στην περιγραφή του είναι σχεδόν απών το ναυτικό στις επιχειρήσεις και πλήρως απούσα η αεροπορία. Δεν πρέπει να παραβλέπει τη θυσία των δύο τορπιλακάτων και αύτανδρης της μίας υπό τον Τσομάκη.
Ο Μεταλινός με το πόρισμά του προσφέρει στην αποκάλυψη πραγματικών περιστατικών. Καμία σχέση με τα πραξικοπήματα και κινήματα του μεσοπολέμου. Όπου οι δυναμικές ενέργειες κατέληγαν τις περισσότερες φορές σε αλλαγή φρουράς στα υπουργεία και στις θέσεις των αρχηγών των ΕΔ και οι δικαστικές διώξεις σε αθρόες θανατικές καταδίκες, που μόνο σε μία περίπτωση υλοποιήθηκαν. Στο πραξικόπημα της Κύπρου έχουμε εκατοντάδες νεκρούς και οι αφοπλισμοί που έγιναν εκ μέρους των ανδρών του ναυτικού αφορούσαν τραυματίες και έρευνες στα σπίτια γιατρών. Κάθαρση δεν υπήρξε. Οι πειθαρχικές διώξεις δεν ικανοποίησαν το δημόσιο αίσθημα. Είναι και αυτή η υπόθεση μια σοβαρή πτυχή του κλειστού Φακέλου της Κύπρου. Ο Μεταλινός δεν είναι σοβαρός στην πρότασή του.
Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΚΑΡΑ*
*Αξιωματικός ε.α ΠΝ- Συγγραφέας
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου