Εδώ και μήνες το αμερικανικό νόμισμα εξασθενεί και οι αγορές ανησυχούν για πολλούς λόγους.
Ίσως οι χώρες εξαγωγείς πετρελαίου να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τα δολάρια σαν νόμισμα διεξαγωγής του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου. Ίσως οι έως σήμερα υπομονετικοί και πειθήνιοι αγοραστές των αμερικανικών ομολόγων να τους γυρίσουν τελικά την πλάτη. Και το ένα και το άλλο θα ήσαν καταστροφή για το δολάριο αλλά δεν απαιτείται μια συνωμοσία ή κρίση για να είσαι καχύποπτος απέναντι στο νόμισμα μιας χώρας που έχει ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα ανάμεσα σε αυτά που εισάγει και σε αυτά που εξάγει.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παράπλευρες επιπτώσεις του πρώτου διαστήματος της χρηματοπιστωτικής κρίσης ήταν η ενίσχυση του δολαρίου, παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για το νόμισμα της χώρας που ήταν ο τόπος της φούσκας των πιστώσεων και παρά το σταθερά μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ. Η τότε ενίσχυση του δολαρίου, που σήμερα έχει αντιστραφεί μερικώς, είχε σε μεγάλο βαθμό να κάνει με το ότι το πάγωμα των αγορών ενίσχυσε το δολάριο.
Με την πάροδο της οξείας φάσης της κρίσης και την επιστροφή σε κάτι που πλησιάζει την ομαλότητα, το δολάριο δεν είχε την ίδια τύχη. Από το ανώτατό του φέτος, έχει πέσει άνω του 13% έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων σταθμισμένων με βάση την επιρροή τους στο παγκόσμιο εμπόριο. Παρομοίως έχει περιοριστεί πολύ το αμερικανικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: η ισορροπία εισαγωγών προς εξαγωγές έχει πέσει από 6% του ΑΕΠ σε 3% στα τέλη Ιουνίου, με περαιτέρω πτωτικές τάσεις έκτοτε. Αυτό οφείλεται στο ότι το ασθενέστερο δολάριο καθιστά τα αμερικανικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά αλλά και στην πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν καθαρό εισαγωγέα πετρελαίου, όπως επίσης και στην κάμψη της κατανάλωσης.
Είναι όμως πολύ νωρίς για να πει κανείς ότι η προσαρμογή του δολαρίου απέδωσε και ότι το έλλειμμα τώρα θα εκλείψει. “Το αμερικανικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών οφείλεται πρωτίστως στην κατανάλωση και όχι στην αύξηση των επενδύσεων για την ανάπτυξη της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας”, λέει ο στρατηγικός αναλυτής της αγοράς νομισμάτων της Citigroup Μάικλ Χαρτ. Κι αυτό συνεπάγεται κακά νέα και για το δολάριο και για τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας.
Σε άρθρο τους το 2005, η Caroline Freund της Παγκόσμιας Τράπεζας και ο Frank Warnock του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια διαπίστωσαν ότι οι επιπτώσεις των υψηλών ελλειμμάτων τρεχουσών συναλλαγών ήταν χειρότερες στις χώρες που τα ελλείμματα τροφοδοτούσαν την κατανάλωση από ό,τι στις χώρες όπου τα ελλείμματα στήριζαν τις επενδύσεις. Αυτό που έχει διαπιστωθεί είναι ότι στις βιομηχανικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, όπου το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών χρηματοδοτεί την κατανάλωση, η υποτίμηση του νομίσματος που ακολουθεί τείνει να έχει μεγαλύτερο βάθος. Επιπλέον η προσαρμογή στο έλλειμμα κρατάει πιο πολύ καιρό και συχνά συνδυάζεται με χαμηλότερη ανάπτυξη. Δεν είναι προφανώς έκπληξη το ότι όταν εισάγεις και καταναλώνεις περισσότερα από όσα εξάγεις, οδηγείσαι σε συμπίεση της ανάπτυξης. Η αληθινή έκπληξη είναι πως το ειδικό βάρος της Αμερικής και οι γενναιόδωροι όροι χρηματοδότησης που της προσφέρουν οι εμπορικοί εταίροι της το καθιστά αυτό δυνατό χωρίς να επιφέρει μεγαλύτερα πλήγματα στο δολάριο.
Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο η παγκοσμιοποίηση να έχει αυξήσει σταθερά το “φυσιολογικό” επίπεδο του αμερικανικού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Μεγάλο μέρος της αμερικανικής βιομηχανικής βάσης καθώς και σταθερά αυξανόμενο κομμάτι του κλάδου των υπηρεσιών έχουν μεταφέρει την έδρα τους ή και το σύνολο των δραστηριοτήτων τους εκτός ΗΠΑ. Πολλά όμως από τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγουν καταναλώνονται ακόμη από τους Αμερικανούς, μόνο που τώρα τα έσοδα αυτών των πωλήσεων εκφράζονται ως δολάρια που πουλιούνται για να αγοράσουν μεξικάνικα πέσος ή κινέζικα γουάν. Κι αυτό μπορεί να σημαίνει την ενίσχυση των δομικών πιέσεων για πτώση του δολαρίου με τον καιρό.
Η απόφαση της Αυστραλίας για αύξηση των επιτοκίων της την περασμένη βδομάδα πλήττει το δολάριο και για ευνόητους λόγους. Δείχνει πως με την έναρξη της ανάκαμψης η δράση δεν θα λάβει χώρα στις ΗΠΑ αλλά σε άλλες χώρες, πλούσιες σε φυσικούς πόρους και κυρίως κράτη της Ασίας, που προσφέρουν τις καλύτερες προοπτικές για παραγωγικές επενδύσεις. Η Αμερική που η Ομοσπονδιακή Τράπεζά της είναι υποχρεωμένη να κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά για πολύ καιρό θα δυσκολευτεί πολύ να συγκρατήσει το ενδιαφέρον των επενδυτών.
Για τους σχεδιαστές πολιτικής, και όχι μόνο τους Αμερικανούς, το αίνιγμα είναι πώς θα κατορθώσουν να αφήσουν το δολάριο να ολισθήσει μαλακά δίχως να προκαλέσουν εμπορικές τριβές ή μια καταστρεπτική απώλεια εμπιστοσύνης. Επειδή αυτό συμφέρει λιγότερο ή περισσότερο τους πάντες, κατά πάσα πιθανότητα θα επιτευχθεί. Ένα ασθενέστερο δολάριο, πάντως, θα συμφωνεί και με τις προοπτικές των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μέλλον του δολαρίου είναι η αργή ολίσθηση και όχι η ελεύθερη πτώση.
Δημοσίευση σχολίου