Oλοκληρώνοντας την παρουσίαση της πρώτης του επίσημης έκθεσης αξιολόγησης του προγράμματος οικονομικής πολιτικής, το κλιμάκιο του ΔΝΤ στην Ελλάδα πρότεινε την ταχύτατη συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τη γρήγορη δημοσιονομική προσαρμογή, με προτεραιότητα την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, τη στήριξη της απασχόλησης και την προσέλκυση επενδύσεων, υπογραμμίζοντας ότι το έργο του είναι να μεταφέρει «τις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο, ενώ... οι αποφάσεις λαμβάνονται από την κυβέρνηση».
Οσον αφορά την πρόταση της έκθεσης για ταχύτατες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αυτή αποτυπώνει την αναγκαιότητα παρεμβάσεων για την πλήρη και άμεση κατάργηση των εμποδίων και των αντικινήτρων που υπάρχουν ακόμη στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, ο περιορισμός των ελλειμμάτων των ΔΕΚΟ, η εξυγίανση των οικονομικών των ΟΤΑ, των νοσοκομείων και ασφαλιστικών ταμείων, η επιτάχυνση των προσπαθειών στους τομείς της φοροδιαφυγής, της εισφοροδιαφυγής και της απελευθέρωσης των αγορών θα κάνουν ακόμη μεγαλύτερη τη μείωση του βάρους από το δημόσιο χρέος και θα επιταχύνουν έτσι την έξοδο από την κρίση. Στο πλαίσιο αυτό, η εγκατάλειψη του κρατισμού και του προστατευτισμού και η υιοθέτηση μιας εξωστρεφούς αναπτυξιακής πολιτικής φιλικής προς το ξένο κεφάλαιο θα είναι το κλειδί της επιτυχίας, όπως τονίζει χαρακτηριστικά η πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία.
Αντίθετα, η πρόταση μιας ταχύτατης δημοσιονομικής προσαρμογής στο πλαίσιο μιας στρατηγικής αποπληθωρισμού με απώτερο στόχο την επιστροφή στη σταθερότητα και την ανάπτυξη, το πιο πιθανόν είναι να οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε μια βαθύτατη ύφεση. Με αυτή την πρόταση οικονομικής πολιτικής του ΔΝΤ προς την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και προς άλλες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, προεξοφλεί πως η δημοσιονομική λιτότητα και ο αποπληθωρισμός, δίνοντας προτεραιότητα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, θα επιταχύνουν τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, θα βελτιώσουν την απασχόληση και θα προσελκύσουν επενδύσεις. Φθάνουν στο σημείο να υποστηρίζουν επίσης ότι η περικοπή δαπανών και η αύξηση της φορολογίας θα ευνοήσουν την οικονομία, βελτιώνοντας την επιχειρηματική εμπιστοσύνη.
Ωστόσο, μια κούρσα σε πολιτικές σκληρής δημοσιονομικής λιτότητας δεν αποτελεί καλό οιωνό για το μέλλον. Ποιοι θα πληρώσουν το τίμημα του θριάμβου αυτής της ορθοδοξίας; Φυσικά οι άνεργοι εργαζόμενοι, πολλοί από τους οποίους θα μείνουν άνεργοι για χρόνια, ενώ ορισμένοι δεν θα απασχοληθούν ποτέ στο μέλλον. Μπροστά σε μια τόσο ζοφερή εικόνα, θα περίμενε κανείς τους πολιτικούς ηγέτες να συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν πράξει αρκετά για να εξασφαλίσουν την οικονομική ανάκαμψη. Στην Ευρώπη, εκτός από τη Γερμανία, όλες οι άλλες χώρες εφαρμόζουν τη δημοσιονομική πειθαρχία από τον φόβο μήπως οι αγορές τις τιμωρήσουν υποβαθμίζοντάς τες για την έλλειψη ικανότητας εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους τους. Πόσο ακόμη οι κυβερνήσεις θα είναι σε θέση να αυτοαποκαλούνται «ενάρετες» επειδή δέχονται την επιδείνωση των κοινωνικών δεινών και της αυξανόμενης ανεργίας;
Θα πρέπει να σταματήσει αυτή η εμμονή στην ολοένα πιο αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και των όλο και λιγότερων δημόσιων δαπανών. Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα και η οικονομική πολιτική δεν φαίνεται να κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Στη ζώνη του ευρώ, εκτός από την περίπτωση της Ελλάδας, το μέσο επιτόκιο για το δημόσιο χρέος συνεχίζει να μειώνεται. Αυτό δείχνει ότι οι επενδυτές προτιμούν ακόμη να παρακρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους το δημόσιο παρά το ιδιωτικό χρέος. Σήμερα, οι επενδυτές της αγοράς ομολόγων έχουν αλλάξει γνώμη για τις χώρες με μη αναστρέψιμα ελλείμματα. Οι χρηματοοικονομικές αγορές μοιάζουν να κατανοούν αυτό που δεν καταλαβαίνουν ακόμη οι κυβερνήσεις. Ενώ η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική συνέπεια και βιωσιμότητα είναι σημαντική, το να περικόπτεις τις δημόσιες δαπάνες εν μέσω ύφεσης ισοδυναμεί με το να πυροβολείς τα πόδια σου, αφού επιβαρύνει κι άλλο την ύφεση. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι αγορές θα μεταπεισθούν από μια βραχυπρόθεσμη πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας, που εφαρμόζεται σε οικονομίες υπό συνθήκες μακρόχρονης ύφεσης.
Στο πλαίσιο της ευρωζώνης θα πρέπει να ξεκινήσει μια πολύ σημαντική αναθεώρηση της οικονομικής πολιτικής, αν δεν πρέπει να παραμείνει στο περιθώριο της παγκόσμιας οικονομίας. Δυστυχώς, η υπαγωγή της ελληνικής οικονομίας σε ένα καθεστώς επιτήρησης του ΔΝΤ και όχι σε μηχανισμούς αποκλειστικά της ευρωζώνης δείχνει για άλλη μια φορά ότι η ευρωζώνη δεν υφίσταται στην πραγματικότητα ως μια ενιαία και ισχυρή οικονομία. Παράλληλα, οι στρατηγικές δημοσιονομικής λιτότητας που ενθαρρύνει η Γερμανία μάς καθιστούν καθημερινά μάρτυρες μιας έντονης επιστροφής στο δόγμα της απροθυμίας για συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο με ένα μεγάλο κόστος για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αν δεν αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι σημαντικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τότε οι ημέρες του ευρώ θα είναι μετρημένες. Αλλά, ευτυχώς, το ΔΝΤ θα είναι εδώ για να μας προτείνει τις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο.
Ο κ. Μωυσής Γ. Σιδηρόπουλος είναι καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
ΤΟ ΒΗΜΑ
Δημοσίευση σχολίου