Αλέξανδρος Νίκλαν*
Αφορμή για αυτό ένα ενδιαφέρον άρθρο της Al Hayatπου παρουσιάζει σοβαρές στρεβλώσεις για την συμφωνία του Sochi η οποία αφορά την εκεχειρία στο Idlib μεταξύ Τουρκίας, Ρωσίας, Συριακών δυνάμεων του Άσσαντ και αντικαθεστωτικούς.
Σύμφωνα πάντα με το άρθρο, η συμφωνία είναι δύσκολο να ευδοκιμήσει, καθώς πολλές παραμέτροι και εχέγγυα που έχουν δοθεί, ειδικά όσον αφορά την ασφαλή ζώνη πτήσεων, δεν παρουσιάζουν λογική συνέχεια καθώς απαιτείται η εκκένωση μεγάλης έκτασης εδαφών από πλευρές της Συριακής δύναμης, ενώ οι Τούρκοι απαιτούν να υπάρξει εγκαθίδρυση βάσεων στην περιοχή που θα λειτουργούν για την Τουρκία ως φάρος επίβλεψης κατά του Άσσαντ.
Όμως, όπως φαίνεται η Ρωσία δεν έχει δεχτεί ποτέ κάτι τέτοιο ενώ παράλληλα έχει αποτυπώσει με ευκρινή τρόπο ότι στην περιοχή του Idlib δεν θέλει καμία παρέμβαση από τρίτες δυνάμεις, όποιες και αν είναι αυτές. Μάλιστα έδειξε μεγάλη αντίδραση στην πρόσφατη συνάντηση του Ερντογάν με την Μέρκελ και τον Μακρόν όπου συζητήθηκε το μέλλον της Συριακής περιοχής που σήμερα βρίσκεται σε φάση «απελευθέρωσης & αναδόμησης».
Το μόνο σίγουρο μέχρι στιγμής, όπως φαίνεται τουλάχιστον, είναι πώς οι ΗΠΑ έχουν απομακρυνθεί εσκεμμένα από την περιοχή, ενώ επί της ουσίας δεν έχει υπάρξει κατάληξη στο ζήτημα της Συριακής επαναφοράς στην ομαλότητα. Μάλλον απέχει πολύ ακόμα, ειδικά όσο η Τουρκία επιζητεί ρόλο επικυρίαρχου στην περιοχή με φανερό σκοπό την επιρροή και έλεγχο σε ενεργειακά ζητήματα (σ.σ. η Συρία αποτελεί χώρα με σημαντικά σημεία αναφοράς πάνω σε ενεργειακές οδούς προς την Δύση).
Παράλληλα, η ένταση φαίνεται πώς έχει μεταφερθεί στην περιοχή του ΝΑ Αιγαίου καθώς η ανάπτυξη των Κυπριακών κοιτασμάτων έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις της Τουρκίας, όπου με δηλώσεις του ο Ερντογάν απειλεί ευθέως πλέον, αφού επαναλαμβάνει μια φράση του Ετσεβίτ της δεκαετίας του 1970, αναφερόμενος στην Τουρκία ως «προστάτη των αδύναμων Μουσουλμάνων στο Αιγαίο». Μια ένταση που είναι εμφανές πώς δεν αγγίζει μόνο την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, μιας και το Αιγαίο έχει μετατραπεί σε λίμνη ενέργειας με βάση τα σημερινά δεδομένα (πηγή: Ηandelsblatt) και η κατάσταση στα Ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είναι ιδιαίτερα θερμή λόγω μεταναστευτικού αυτή την στιγμή.
Σε όλα αυτά έχει σημασία να αναφερθεί μια έκθεση του 2009 (πηγή: europarl.europa.) που με σαφή τρόπο αποτυπώνει μια εικόνα που αφορά την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τις πηγές ενέργειας του Καυκάσου και της Ρωσίας, με εστίαση στην περιοχή της Ν.Α. ΕΜΕΑ, αναφέροντας την τεράστια σημασία που θα αποκτήσει η ροή ενέργειας από τις χώρες που θα διασχίσουν οι νέοι αγωγοί από την Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, σε μια συνέχεια της αναζήτησης για φτηνή ενέργεια που θα στηρίξει την ήδη παραπαίουσα οικονομία της, διαβλέποντας πώς οι εξελίξεις σε Αιγαίο (παρουσία ΗΠΑ και Ρωσίας) την αποκλείουν από το να κάνει κάτι πολύ επιθετικό, έχει μπει σε μια σαφή πολιτική παραμονής στην Συρία και αν είναι δυνατόν και στο Β. Ιράκ με κάθε τρόπο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, άλλο ένα στοιχείο που έχει μεγάλη σημασία και για την χώρα μας. Είναι ο επαναπροσδιορισμός των συνόρων στην Βαλκανική. Μέσα σε όλη αυτή την αναδιάταξη των ενεργειακών αγωγών ακολουθεί πάντα μια επώδυνη διαδικασία για τα κράτη της περιοχής με περιορισμένη ισχύ και ικανότητα επιβολής κυριαρχίας. Είναι η ώθηση σε αλλαγή συνοριακών γραμμών. Η πιο ξεκάθαρη περίπτωση σε αυτό είναι η διαμάχη Αλβανίας, Σερβίας, Κοσόβου και πΓΔΜ. Οι χώρες αυτές είναι εμφανέστατα σε μια κατάσταση αναπροσαρμογής και όλες τους παράλληλα αποτελούν μέρος της διαδρομής των ενεργειακών αγωγών που θα έρθουν από τα λιμάνια LNG που θέλουν οι ΗΠΑ να δημιουργηθούν σε Αλεξανδρούπολη και Θεσσαλονίκη (δηλώσεις Pyatt to 2017 και λίγο πριν την ΔΕΘ 2018).
Αυτές οι αναπροσαρμογές συνόρων ως συνήθως δημιουργούν εστίες αναταραχών και συγκρούσεων (μεμονωμένων ή γενικευμένων αναλόγως περίπτωσης). Μια τέτοια διαδικασία όμως, αν θα συμβεί, θα δημιουργήσει μια δίνη που δεν θα έχει καμία σχέση με όσα διαδραματίζονται ακόμα και σήμερα στην Μ. Ανατολή. Τα ιδιαίτερα εθνικά χαρακτηριστικά των φυλών που κατοικούν στην Βαλκανική , συν το αυξανόμενο ισλαμικό στοιχείο (βλ. Κόσοβο – Βοσνία – Τουρκία) είναι δυνατόν να λειτουργήσουν ως παράγοντας ενίσχυσης και επιτάχυνσης πολλών καταστάσεων σε ανεξέλεγκτο επίπεδο.
Αυτό το ενεργειακό κουβάρι περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς και η Γερμανία δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ζήτημα, ενώ η παρέμβαση της είναι σχεδόν ωμή στο θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών που αφορά την πΓΔΜ και πώς αυτή θα εισέρθει σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, προφανώς διευκολύνοντας έτσι την παροχή ενέργειας και την προστασία των ενεργειακών οδών που θα περνούν από εκεί (πηγή: KFW).
Θεωρώ πώς είναι προφανές ότι οι ενεργειακοί οδοί είναι εκείνοι που καθορίζουν τώρα αλλά και στο κοντινό μέλλον εξελίξεις στην Βαλκανική και στην Μέση Ανατολή, ενώ παράλληλα τα απόνερα που θα δημιουργούνται απ’ αυτές θα οδηγήσουν πιθανώς και σε συγκρούσεις, ενδεχομένως και σε αλλαγή συνόρων όπου υπάρξει εμφανής δυνατότητα εκμετάλλευσης ενεργειακών πηγών και ροών.
Το ερώτημα που παρουσιάζεται ως φυσιολογικό απόφθεγμα όλων αυτών είναι ποιά ακριβώς θα είναι η στρατηγική όλων των μερών συνολικά αλλά και μεμονωμένα, την οποία κάθε κράτος θα χρησιμοποιήσει για να διαχειριστεί το συνολικό μέγεθος της κατάστασης. Ένα ερώτημα που ταιριάζει ουσιαστικά στο αρχικό ερώτημα που αναφέρεται σε ενδιαφέροντες καιρούς και στην δημιουργία απορίας για το ποιές θεωρίες και ποιοί προβληματισμοί τελικά θα υπερισχύσουν στην πραγματικότητα για όλα τα μετέχοντα μέρη.
*Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας - IISCA Sec Group
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου