Το διεθνές σύστημα και δη το περιφερειακό διέρχεται μια νέα φάση. Έχει ξεπεραστεί η μεταψυχροπολεμική περίοδος και διανύουμε μια άλλην, η οποία χαρακτηρίζεται από τις επαναστάσεις στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο. Βεβαίως, όλες οι εποχές έχουν μεταξύ του ένα κοινό σημείο. Τον έλεγχο των πετρελαίων. Η ενέργεια συνιστά έναν από τους κεντρικούς συντελεστές ισχύος. Και η Κύπρος, εκ των πραγμάτων, λόγω της ύπαρξης των υδρογονανθράκων εντός Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης (ΑΟΖ), βρίσκεται σε αυτό το παιχνίδι γεωπολιτικών αλλαγών και ισχύος.
Στην ουσία το Κυπριακό υπεισέρχεται σε μιαν άλλη διάσταση, καθότι πλέον στο σκηνικό, εκτός της Ελλάδας και της Τουρκίας, περιλαμβάνεται με τον πλέον έντονο τρόπο το Ισραήλ. Η Τουρκία από την πλευρά της, επί μακρόν εμφανίζεται ως κεντρική εναλλακτική οδός των πετρελαίων και γενικότερα της ενέργειας. Οι αγωγοί Μπακού-Τσεϊχάν και Ναμπούκο αποτελούν στην παρούσα φάση την αιχμή του δόρατος της τουρκικής στρατηγικής, που κερδίζει έδαφος και εντός της Ε.Ε.
Βεβαίως, η ενεργειακή πολιτική της Τουρκίας δεν είναι ικανή να της εξασφαλίσει την πλήρη ένταξη, αφού κυρίως η Γαλλία παραμένει προσηλωμένη στο εξής δόγμα: Η Τουρκία δεν έχει θέση πλήρους κράτους μέλους στην Ε.Ε. Αυτό που θα μπορούσε να πετύχει είναι καθεστώς ειδικής σχέσης. Οι αντιλήψεις αυτές επαναλήφθηκαν δημόσια από το Γάλλο Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί στις 24 Φεβρουαρίου του 2011, στην Τουρκία. Και τυγχάνουν της στήριξη της Γερμανίας, της Αυστρίας και άλλων χωρών.
Συνεπώς, η Τουρκία μπορεί μεν να προβάλλει εαυτήν ως εναλλακτική ενεργειακή επιλογή για την Ε.Ε., όμως δεν σημαίνει ότι με τον τρόπο αυτό επιλύει τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει εντός της Ε.Ε. Όπως δεν επιλύει τα προβλήματά της με το Ισραήλ, που είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας την οποία καταβάλλει η Άγκυρα να καθιερωθεί ως περιφερειακή δύναμη στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο. Διότι, από την άλλη πλευρά, έχουν τους τουρκικούς ιέρακες του Ισλάμ, που εξακολουθούν να συνιστούν μόνιμη απειλή.
Η Άγκυρα προσδοκά ότι με τις τελευταίες εξελίξεις θα αναδειχθεί η ηγέτιδα χώρα των μουσουλμανικών κρατών της περιοχής για τους εξής λόγους:
1. Με το ένα πόδι βρίσκεται στη Δύση και με το άλλο στο Ισλάμ. Η στρατηγική αυτή τυγχάνει επί του παρόντος της στήριξη της Ε.Ε. και των ΗΠΑ. Είναι γνωστή η θέση του Επιτρόπου Ρεν ότι η Τουρκία συνιστά για τα μετριοπαθή κράτη του Ισλάμ, φάρο δημοκρατίας! Είναι, επίσης, γνωστό ότι, εξ αφορμής της κρίσης στη Λιβύη και άλλου, εμφανίζεται ως «road model» για τον ισλαμικό και αραβικό κόσμο. Τόσο οι ΗΠΑ όσο κι η Ε.Ε. θεωρούν ότι η Τουρκία μπορεί να καταστεί η γέφυρα της Δύσης με το Ισλάμ.
2. Διαθέτει τον πιο αξιόμαχο στρατό στην περιοχή και είναι μέλος του ΝΑΤΟ από τη μια και υποψήφιο για ένταξη κράτος στην Ε.Ε. από την άλλη.
3. Τα κράτη-κλειδιά του μουσουλμανικού κόσμου στην περιοχή μας βρίσκονται σε εξέγερση και περνούν ένα μεταβατικό στάδιο διά πυρός και σιδήρου. Η διαδικασία αυτή τα εξασθενίζει και ειδικότερα την Αίγυπτο, που πάντοτε εμφανιζόταν ως η ηγέτιδα χώρα των αράβων και των μουσουλμάνων. Και, ταυτοχρόνως, δίδει χώρο στην Τουρκία για να προβάλει την ηγετική της φυσιογνωμία.
Βεβαίως, η τουρκική πολιτική, με τον αυτοκρατορικό τρόπο που ασκείται προκαλεί προβλήματα με το Ισραήλ. Και εδώ είναι που εφαρμόζονται στην πράξη τα διδάγματα του Θουκυδίδη. Εφόσον το Ισραήλ αισθάνεται την Τουρκία να επιχειρεί να του πάρει την πρωτοκαθεδρία και να το απειλήσει παντοιοτρόπως και δη μέσω του Παλαιστινιακού, η σχέση του μαζί της θα είναι συγκρουσιακή. Ένα παιχνίδι εξουσίας και ισχύος.
Πάντως, για τις ΗΠΑ η Τουρκία είναι μια απαραίτητη σύμμαχος και το Ισραήλ μια σταθερή αξία! Εάν «πέσει» το Ισραήλ, θα ανοίξει μια τεράστια τρύπα στη Μέση Ανατολή, η οποία θα απειλήσει να ρουφήξει ακόμη και αυτά τα συμφέροντα των ΗΠΑ, καθότι το πολιτικό σκηνικό ομοιάζει ειδικώς επί του παρόντος με κινούμενη άμμο. Και, μάλιστα, ουδόλως, γνωρίζουμε ποια πολιτειακή μορφή θα έχουν τα καθεστώτα που ο εξεγερμένος μουσουλμανικός κόσμος θα επιβάλει. Δεν υπάρχουν επί τούτου ενδείξεις. Η σίγουρη ένδειξη, την οποία αποδέχεται και το Ισραήλ, είναι η εξής: Η μοναδική διέξοδός του είναι η Κύπρος και η Ελλάδα. Και γεωγραφικά και πολιτικά, αφού πλέον το ίδιο το Ισραήλ θεωρεί την Κύπρο -και επί τη βάσει του ίδιου άξονα- και την Ελλάδα ως γέφυρες με την Ε.Ε. και την οδό προώθησης του φυσικού αερίου που βρίσκεται στα όρια της δικής του Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Για την Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την οικοδόμηση μιας στρατηγικής συμμαχίας με το Ισραήλ ως περιφερειακής δύναμης. Μιας στρατηγικής συνεργασίας, η οποία θα πρέπει να στηριχθεί και στο θέμα ενέργειας και σ' εκείνο της ασφάλειας, αλλά και σε βάθος χρόνου όσο αυτός θα μπορεί να προσδιοριστεί, ώστε να υπάρχει κοινωνία συμφερόντων. Επειδή η πολιτική στηρίζεται σε συμφέροντα και επειδή το Ισραήλ από καιρού εις καιρόν εμφανίζεται ως αδίστακτος «λευκός καρχαρίας», θα πρέπει η όποια συμμαχία μαζί του να λαμβάνει υπόψη και αυτήν την πλευρά του χαρακτήρα, ώστε μελλοντικά να μην τεθούμε υπό την εξάρτησή του και την κηδεμονία του. Δηλαδή, θα πρέπει να προσεχθεί στο εξής: Να μην προβούμε σε κινήσεις που επί του παρόντος θα μπορούν να μας εξασφαλίζουν την ασφάλειά μας από τις τουρκικές απειλές, αλλά την επαύριον να μας θέτουν υπό την ομηρία του Ισραήλ. Η λογική, όμως, του λευκού καρχαρία ουδόλως μπορεί να συνιστά άλλοθι για τη ματαίωση μιας στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ στην πρακτική του αμοιβαίου οφέλους και σεβασμού.
Υπό αυτές, λοιπόν, τις συνθήκες, μια συμμαχία της Κύπρου με το Ισραήλ:
1. Θα πρέπει να εμπλέκει και άλλους δρώντες, όπως η Ε.Ε. και η Ελλάδα.
2. Θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι στόλοι, κυρίως της Κύπρου και της Ελλάδας, για τη μεταφορά του φυσικού αερίου, που θα συνιστά επιπρόσθετο θετικό στοιχείο σε κρατικό εθνικό και κοινοτικό ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η εισαγωγή των συμφερόντων της Ε.Ε. στο όλο εγχείρημα θα είναι επιπρόσθετο θετικό στοιχείο, το οποίο εάν τύχει ορθής διαχείρισης, μπορεί να κατευνάσει τις τουρκικές απειλές σε βάρος της Ελλάδας σε περίπτωση που καθορίσει την ΑΟΖ της, η οποία θα εφάπτεται με εκείνη της Κύπρου και: α. Θα αποκόπτει την Τουρκία από την Αίγυπτο και β. θα ματαιώνει τον πάγιο τουρκικό σχεδιασμό για μετατροπή της θαλάσσιας περιοχής από την Μαρμαρίδα ως στην Αλεξανδρέττα σε τουρκική λίμνη. Εκτός και αν η Τουρκία αντιληφθεί ότι θα πρέπει να απαλλαγεί από τη λογική του «zero sum game» και να περάσει σε αυτήν του «win - win game», γεγονός που σημαίνει:
α) Σεβασμό στο δίκαιο της θάλασσας, το οποίο, ούτως ή άλλως, εάν θέλει να ενταχθεί στην Ε.Ε., θα πρέπει να επικυρώσει.
β) Κόστος σε επίπεδο Ε.Ε. εάν δεν υιοθετήσει πολιτική, η οποία όχι μόνο δεν θα πλήττει τα συμφέροντα κρατών μελών της Ε.Ε. όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, αλλά και της ίδιας της Ε.Ε., αφού οι χώρες αυτές όπως και το Ισραήλ θα τροφοδοτούν με φυσικό αέριο την Ε.Ε.
Κλειδί για τον κατευνασμό της Τουρκίας είναι οι ΗΠΑ και η σχέση τους με το Ισραήλ σε συνδυασμό με την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων σε ό,τι αφορά το ζήτημα της ενέργειας. Η Τουρκία, ακόμη και αν ισχυριστεί κάποιος ότι θα γράψει στα παλιά της τα παπούτσια την Ε.Ε., το ίδιο δεν μπορεί να πράξει με τις ΗΠΑ. Και αν το πράξει, η οποιαδήποτε τουρκική Κυβέρνηση ενεργήσει προς αυτήν την κατεύθυνση θα πληρώσει τίμημα, εφόσον η κυπριακή Κυβέρνηση απαλλαγεί από τα ψυχροπολεμικά σύνδρομα ενός άγονου αντιαμερικανισμού και αντιΝΑΤΟϊσμού και εφόσον δει την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις μέσα από το πρίσμα της εξυπηρέτησης των εθνικών συμφερόντων, των συμμαχιών και της κοινωνίας των συμφερόντων με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Έτσι θα έχει τη δυνατότητα να κατοχυρώσει την αξιοπιστία και την κυριαρχία της, η οποία επιτυγχάνεται με συγκροτημένη στρατηγική και εναλλακτικά σενάρια δράσης.
Διαφορετικά, ο θαλάσσιος εθνικός πλούτος της Κύπρου και της Ελλάδας θα μείνει «παγωμένος» και όμηρος της τουρκικής απειλής, όπως είναι σήμερα και η λύση του Κυπριακού, αλλά και του Αιγαίου. Με την Τουρκία από την πλευρά της να δίδει ως διέξοδο στο αδιέξοδο την υπογραφή λύσεων και συμφωνιών που στην ουσία θα νομιμοποιούν την αναθεωρητική της πολιτική. Δηλαδή τη νομιμοποίηση της δορυφοροποίησης και της φινλανδοποίησης και της Κύπρου και της Ελλάδας.
* Δρ Διεθνών Σχέσεων
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου