Η Ευρώπη, μετά από δύο αιματηρούς παγκοσμίους πολέμους, κατόρθωσε με αργά αλλά σταθερά βήματα να συμφιλιώσει την ιστορία με την γεωγραφία της. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αποτελεί έναν παγκόσμιο εμπορικό, οικονομικό και νομισματικό ηγέτη. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσουν, τόσο σε διπλωματικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο, μέχρι να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη και ενιαία φωνή για θέματα εξωτερικών σχέσεων, ασφάλειας και άμυνας.
Η υιοθέτηση της Συνθήκης της Λισαβόνας δημιούργησε την προοπτική πλήρους πολιτικής ενοποίησης, αλλά θεωρείται αυτονόητο ότι τα κράτη μέλη (κ-μ) της Ε.Ε. δεν θα πάψουν να προωθούν και να διασφαλίσουν πρώτιστα τα ζωτικά εθνικά τους συμφέροντα εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Η φύση και η μελλοντική κατεύθυνση της ίδιας της Ε.Ε. είναι τα κεντρικότερα ζητήματα στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Κύρια θέματα συζήτησης είναι η τελική έκταση της Ε.Ε., δηλαδή τα γεωγραφικά της όρια σε μια νέα διεύρυνση, ο ρυθμός ένταξης των νέων χωρών, η επέκταση της ιδιότητας μέλους σε σχέση με την εσωτερική ολοκλήρωση, καθώς επίσης και το μέλλον της ως πολιτικής Ένωσης. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1991 που ουσιαστικά μετεξέλιξε την έως τότε Ε.Ο.Κ. σε Ευρωπαϊκή Ένωση προέβλεπε την εφαρμογή μιας ενιαίας οικονομικής και νομισματικής πολιτικής καθώς επίσης και την εφαρμογή μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής άμυνας και ασφαλείας. Τα μέτρα που υιοθετήθηκαν για τον στόχο αυτό το 1999 προκάλεσαν σοβαρές εντάσεις στις σχέσεις ΗΠΑ και Ε.Ε. σχετικά με την λειτουργία του ΝΑΤΟ, όχημα της στρατιωτικής ηγεμονίας των ΗΠΑ στην γηραιά ήπειρο.
Το ακανθώδες αυτό ζήτημα της συμβατότητας της ευρωπαϊκής στρατιωτικής αυτονομίας σε πρώτο βαθμό και δευτερεύοντος η οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία της Ε.Ε σε σχέση με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, έχει διαμορφώσει δύο βασικές σχολές σκέψης εντός της Ένωσης. Στην πρώτη περίπτωση με πρωτοστάτη την Γαλλία, είναι η πολιτική σχολή εκείνη που έχει ως βασικό άξονα τη στρατηγική της πλήρους πολιτικής ενοποίησης της Ε.Ε. στους τρεις βασικούς άξονες: της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας και της ασφάλειας. Στον αντίποδα βρίσκεται μια άλλη πολιτική, με πρωτοστάτη την Μεγάλη Βρετανία, και η οποία θέλει να ρυθμίζει και να καθοδηγεί τις πολιτικές της Ε.Ε. πάντοτε σε πλήρη συνάρτηση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. και της ΟΝΕ οφείλει να διαμορφώσει την στρατηγική της εντός των πλαισίων της Ένωσης, έτσι ώστε να αναπτύξει τις πολιτικές, εκείνες, συμμαχίες οι οποίες θα αποτελέσουν ουσιαστικό καταλύτη στις προσπάθειες σωστής επίλυσης του Κυπριακού Ζητήματος στην βάση του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να γίνει αυτό πραγματικότητα η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να κατανοήσει ότι η Ε.Ε. είναι ένας χώρος καθημερινής διαπραγμάτευσης για πληθώρα θεμάτων. Συνεπώς, η Κύπρος δεν πρέπει να είναι μονοθεματική αλλά να μπορεί να αντιλαμβάνεται τις ανησυχίες, ευαισθησίες και ζωτικά συμφέροντα όλων των κ-μ της Ε.Ε. Η Ε.Ε. αποτελεί την πιο αποτελεσματική πολιτική οικογένεια της Κύπρου, σε πολυμερές επίπεδο, το οποίο συνεπάγεται ότι η Κύπρος πρέπει να είναι σε θέση να μπορεί να συνεργάζεται με όλα ανεξαιρέτως τα κ-μ με πνεύμα εταιρικότητας και συνδιαλλαγής.
Η Ε.Ε. είναι ένας παγκόσμιος πολιτικός παίκτης στην διεθνή σκακιέρα. Με την εφαρμογή της Συνθήκη της Λισσαβόνας (ΣτΛ) και την δημιουργία εντός των επόμενων μηνών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) η Ε.Ε. θα αποκτήσει παγκόσμια διπλωματική παρουσία και μιαν κεντρική υπηρεσία διαχείρισης και χάραξης της εξωτερικής της πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας. Η Κύπρος οφείλει να είναι παρούσα στις νέες δομές που θα δημιουργηθούν μέσω της ΣτΛ. Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει, σε συντονισμό με άλλα μικρά κ-μ της, να διεκδικήσει την όσο το δυνατόν ευάριθμη εκπροσώπηση της στην νεοδημιουργηθείσα υπηρεσία η οποία θα υπάγεται απευθείας στην Ύπατο Εκπρόσωπο της Ε.Ε. Περαιτέρω, η Κύπρος πρέπει να επιδιώξει και να ενθαρρύνει την στοχευμένη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων Κύπριων εντός των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε.
Επιπρόσθετα, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να επιδιώξει μεθοδικά την εγκατάσταση ενός «european agency» στην Κύπρο. Η φιλοξενία ενός «agency» της Ε.Ε. είναι σημαντικής πολιτικής σημασίας καθώς και αναγνώρισης του ευρωπαϊκού ρόλου της Κύπρου εντός της Ε.Ε.
Η ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. το δεύτερο εξάμηνο του 2012 από την Κύπρο θα αποτελέσει την μεγαλύτερη πρόκληση από τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Κύπρος θα είναι υπεύθυνη, καθημερινά για έξι μήνες, για την ομαλή λειτουργία των Ομάδων Εργασίας και Συμβουλίων στις Βρυξέλλες. Με γνώμονα την επιτυχή διοργάνωση της Προεδρίας ξεκινήσαμε την διαδικασία προετοιμασίας από τον Σεπτέμβριο του 2006 με αποκορύφωμα την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2007 για δημιουργία ειδικών εξειδικευμένων ομάδων εργασίας για προετοιμασία στους τομείς των υποδομών, εγκαταστάσεων, ασφάλειας, εκπαίδευσης, προσωπικού και προϋπολογισμού. Η Κυβέρνηση οφείλει να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς στα άμεσα απαιτούμενα που είναι η επαρκής στελέχωση των υπηρεσιών, και δη της Μόνιμης Αντιπροσωπείας στην Ε.Ε. και η εκπαίδευση του προσωπικού- και ειδικά για την εκμάθηση των γλωσσών εργασίας της Ε.Ε. (Αγγλικά-Γαλλικά). Επίσης, η Κύπρος θα πρέπει, σε συνεργασία με την Πολωνία και την Δανία, να προχωρήσει τόσο στην διαμόρφωση του κοινού 18μηνου Προγράμματος όσο και για τις προτεραιότητες της εξάμηνης Κυπριακής Προεδρίας. Στον καταρτισμό του εξάμηνου προγράμματος της Κυπριακής Προεδρίας θα ήταν χρήσιμο όπως ληφθούν υπόψη σχόλια της κοινωνίας των πολιτών, ανεξάρτητων θεσμών, Μη Κυβερνητικών Οργανισμών και Δεξαμενών Σκέψης.
Η περιοχή της Μέσης Ανατολής αποτελεί τον φυσικό γεωπολιτικό και γεωοικονομικό χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η χώρα μας πρέπει και μπορεί να αποτελέσει τη «γέφυρα» της Μέσης Ανατολής στην Ευρώπη και αντίστροφα σε όλους τους τομείς. Για να μην αποτελεί μια κενού περιεχομένου έκφραση η Κύπρος οφείλει να είναι τόσο πρωταγωνιστής στην περιοχή όσο και αξιόπιστος διαμεσολαβητής. Η Κύπρος μπορεί να καταστεί στην πράξη «γέφυρα», όπως το είχε πράξει στο παρελθόν όπως π.χ κατά τη διάρκεια της κρίσης στον Λίβανο το καλοκαίρι του 2006, όπου η χώρα μας ήταν το κέντρο παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας και της εκκένωσης των ευρωπαίων υπηκόων από το Λίβανο. Για να μπορέσει αυτό να γίνει εφικτό η Κύπρος θα πρέπει να ενθαρρύνει την εξειδικευμένη γνώση και ανάλυση όλων των τεκταινομένων στην περιοχή τόσο στις χώρες της Μέσης Ανατολής όσο και σε ότι αφορά την Αραβοϊσραηλινή διένεξη.
Μετά τον διαμελισμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την εγκαθίδρυση των νέων κρατών των Βαλκανίων η Ε.Ε. προσπαθεί να δώσει ώθηση στις προσπάθειες ευρωπαϊκής τους ενσωμάτωσης. Η Κροατία ήδη ευρίσκεται σε διαδικασία ένταξης στην Ε.Ε., η Σερβία, παρόλες τις εν πολλοίς αδικαιολόγητες δυσκολίες από κάποια κ-μ, δημιουργεί τις προϋποθέσεις ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Η Κύπρος πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες ανάπτυξης και μεταρρύθμισης της Δημοκρατίας της Σερβίας σε συντονισμό με και με τα υπόλοιπα κ-μ της Ε.Ε. που δεν έχουν προχωρήσει στην αναγνώριση της μονομερούς ανακήρυξης ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου (Κύπρος, Ελλάδα, Σλοβακία, Ρουμανία, Ισπανία).
Η Κύπρος θα πρέπει να ενθαρρύνει την εμβάθυνση των σχέσεων της Ε.Ε. με όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και κυρίως της Ρωσίας. Η ανάπτυξη της Στρατηγικής Σχέσης Ε.Ε.-Ρωσίας αποτελεί ζωτικής σημασίας στόχο. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθεί η συνομολόγηση συμφωνιών διευκόλυνσης έκδοσης θεωρήσεων και προώθησης επενδύσεων και εμπορίου. Επιπρόσθετα, η Κύπρος πρέπει να κάνει χρήση τόσο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας όσο και της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης.
Η ΚΠΑΑ (πρώην ΕΠΑΑ) αποτελεί μιαν εξόχως σημαντική πτυχή δράσης της Ε.Ε. Η πληθώρα των Στρατιωτικών Επιχειρήσεων και Μη Στρατιωτικών Αποστολών που έχει δημιουργήσει και αναπτύξει η Ε.Ε. σε όλα τα μήκη του κόσμου έχουν αναβαθμίσει τον ρόλο της Ε.Ε. στα θέματα άμυνας και ασφάλειας. Η Κύπρος οφείλει να συμμετέχει τόσο με διάθεση προσωπικού όσο και δυνατοτήτων σε όλες τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και αποστολές που ενεργεί αυτόνομα η Ε.Ε. Προς αυτό το σκοπό το Κράτος οφείλει να ενημερώσει όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες για αυτή τη δυνατότητα αφού η μεγάλη πλειοψηφία των Αποστολών της Ε.Ε. είναι Μη Στρατιωτικές με τη συμμετοχή αστυνομικών, δικαστικών, οικονομολόγων, τελωνειακών κλπ.
Η Κύπρος θα μπορούσε να αποτελεί περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης και κατάρτισης αφού πλείστες Αποστολές της Ε.Ε. είναι στην περιοχή της Μέσης Ανατολής (βλ. Ιράκ, Παλαιστίνη, Αφρική) με αντικείμενο την εκπαίδευση δικαστικών, αστυνομικών, τελωνειακών λειτουργών. Η συμβολή και παρουσία της Κύπρου στην Ε.Ε. ενισχύει την υφιστάμενη πολιτική διατήρησης της αυτονομίας δράσης της Ε.Ε. και απομακρύνει κάθε ενδεχόμενο επιβολής αποκλεισμών της Κύπρου από μελλοντικές Επιχειρήσεις και Αποστολές της Ε.Ε. με βάση της αναχρονιστικές διευθετήσεις τύπου Berlin Plus οι οποίες προνοούν τη δυνατότητα χρήσης μέσων και υποδομών του ΝΑΤΟ.
* πρώην υπουργός εξωτερικών Κύπρου
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου