Γιώργος Σκαφιδάς
Πώς θα πορευθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα επόμενα χρόνια; Προς ποια κατεύθυνση; Με ποια (εκβιαστικά;) διαπραγματευτικά χαρτιά και ποιες (συναλλακτικές;) διαθέσεις; Αυτά είναι τα ερωτήματα του ενός εκατομμυρίου, στην απόηχο πια του εκλογικού αποτελέσματος της 28ης Μαΐου (Ερντογάν 52,18% – Κιλιτσντάρογλου 47,82%).
Υπό μια έννοια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε τα επόμενα χρόνια να κάνει… τα πάντα όσο φαινομενικώς αντιφατικά κι αν είναι αυτά μεταξύ τους. Κι αυτό, επειδή τα έχει ξανακάνει.
Θα μπορούσε να προσεγγίσει τη Δύση τείνοντας χείρα (προσχηματικής;) φιλίας αλλά και να της επιτεθεί εκβιάζοντάς την με αιχμές το προσφυγικό, την «ισλαμοφοβία», τους Τούρκους που ζουν στην Ευρώπη, τους Κούρδους, τις σχέσεις με Ρωσία και Κίνα…
Θα μπορούσε, επίσης, να επαναπροσεγγίσει τους Άραβες όπως ήδη κάνει αλλά και να συνεχίσει παράλληλα να τους ανταγωνίζεται, να επιδιώξει «συμφιλίωση» με τον Μπασάρ αλ Ασαντ ενώ όμως διατηρεί τουρκικά στρατεύματα (και οικοδομικά πρότζεκτ) εντός των συνόρων της Συρίας, να συνεχίσει τις μπίζνες με τη Ρωσία του Πούτιν ενώ όμως πουλά τουρκικά drones στην Ουκρανία, να ρίξει γέφυρες προς το Πεκίνο ενώ όμως παρουσιάζει χάρτες του «τουρκικού κόσμου» που φτάνουν ως την Σιντζιάνγκ διεκδικώντας επιρροή πάνω στους Ουιγούρους, να παρουσιαστεί ως «άχαστος σύμμαχος» στα μάτια της Ουάσιγκτον ενώ όμως «πουλά» αντιαμερικανισμό στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και διεθνώς…
Ο Ερντογάν έχει αποδείξει κατ’ επανάληψη τα τελευταία χρόνια ότι είναι ικανός για στροφές 180 μοιρών. Μιλάμε για τον πολιτικό υπό την ηγεσία του οποίου οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατέρριψαν ένα ρωσικό μαχητικό στη Συρία το 2015… προτού προχωρήσουν λίγα χρόνια αργότερα στην αγορά ρωσικών S-400.
Για τον ηγέτη που είχε τα ηνία όταν οι τουρκικές Αρχές έπαιρναν ομήρους δυτικούς υπηκόους στέλνοντάς τους στη φυλακή. Για τον πολιτικό που έκανε τέμενος την Αγία Σοφία, άνοιξε μονομερώς το Βαρώσι και επέβλεψε την κρίση τον Έβρο το 2020. Για τον ηγέτη της καλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» και του τουρκολιβυκού μνημονίου.
«Εάν με ρωτούσατε ποια θα είναι η προσέγγιση της Τουρκίας στην εξωτερική πολιτική την επομένη των εκλογών, θα έλεγα ότι θα δούμε βραχυπρόθεσμα μια τακτικιστική αναδίπλωση που στόχο θα έχει τη διαχείριση εσωτερικών και εξωτερικών προβλημάτων και μεσοπρόθεσμα μια ανάκαμψη του αναθεωρητισμού και των ανατρεπτικών προσεγγίσεων», δήλωνε από το βήμα εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 24 Μαΐου (πριν από τον β΄ γύρο των τουρκικών προεδρικών εκλογών) ο Ζήνωνας Τζιάρρας, λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου και συγγραφέας – μαζί με τον Νίκο Μούδουρο – του βιβλίου «Η Τουρκία ως τρίτος πόλος στη νέα διεθνή τάξη».
«Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να σκληρύνει τη στάση του στο εσωτερικό, αλλά και να επιδιώξει βελτιωμένους δεσμούς με την Ουάσιγκτον και να επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ», γράφει ο Στίβεν Ερλάνγκερ, επικεφαλής διπλωματικός ανταποκριτής των New York Times στην Ευρώπη.
Ο Εμρέ Πεκέρ του Eurasia Group προβλέπει, κινούμενος περίπου στο ίδιο μήκος κύματος με τον Ερλάνγκερ, έναν «εκρηκτικό» συνδυασμό εξελίξεων σε δύο μέτωπα το προσεχές διάστημα: περαιτέρω δημοκρατική οπισθοχώρηση στο εσωτερικό της Τουρκίας από τη μία πλευρά, και κινήσεις εξισορρόπησης εκ μέρους του Ερντογάν στο εξωτερικό από την άλλη.
Ο Πεκέρ ωστόσο σημειώνει εύστοχα και κάτι άλλο: ότι ο διχασμός είναι πια τόσο βαθύς στην τουρκική κοινωνία ώστε τα ταυτοτικά ζητήματα στα οποία επένδυσε και τα οποία συνδαυλισε προεκλογικά ο Ερντογάν να αφήνουν σε δεύτερη μοίρα τις ανησυχίες των συντηρητικών ψηφοφόρων για τον καλπάζοντα πληθωρισμό.
Η επινίκια ομιλία που εκφώνησε ο Ερντογάν από την Άγκυρα το βράδυ των εκλογών, ενώπιον ενός πλήθους το οποίο ζητούσε τη θανατική ποινή για τον φυλακισμένο από το 2016 πρώην ηγέτη του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς («Selo’ya idam»), ήταν μάλλον ενδεικτική ως προς αυτό καθώς είχε απ’ όλα: ομοφοβία, αντιδυτικισμό, ωδές στον Ερμπακάν και στον Τουρκές («…rahmetli Erbakan’dan rahmetli Türkeş’e…») και ποιήματα του Αρίφ Νιχάτ Άσια («… Θεέ μου… Μην αφήνεις χωρίς μουσουλμάνους την πατρίδα που έχει ζυμωθεί με τον μουσουλμανισμό… Μην αφήνεις χωρίς ήρωες το πεδίο της μάχης… Μην αφήνεις χωρίς ήρωες τις μάζες που περιμένουν ήρωες…»).
Ενδεικτική ήταν, όμως, και η σύνθεση της ομάδας των ακραίων κομματικών ηγετών που έδωσαν το «παρών» δίπλα στον Ερντογάν στην ίδια σκηνή το βράδυ των εκλογών. Ο λόγος για πολιτικούς όπως είναι οι: Σινάν Ογάν, Ζεκερίγια Γιαπιτζιόγλου (HÜDA PAR), Φατίχ Ερμπακάν (YRP), Μουσταφά Ντεστιτζί (BBP) και Ντεβλέτ Μπαχτσελί (MHP).
Σε καθαρά πρακτικό επίπεδο πάντως, οι διαθέσεις του επανεκλεγέντος Τούρκου προέδρου έναντι της Δύσης θα αρχίσουν να φαίνονται άμεσα, με πρώτο σταθμό τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας τον Ιούλιο.
Στο εσωτερικό μέτωπο από την άλλη πλευρά, οι ανοιχτές πληγές είναι πολλές, με κυριότερες εκείνες της οικονομίας και του προσφυγικού/μεταναστευτικού, ενώ ο Ερντογάν έχει πια πίσω του ως στήριγμα και μια τουρκική εθνοσυνέλευση που είναι πολύ πιο εθνικιστική και συντηρητική από ό,τι στο παρελθόν.
Δημοσίευση σχολίου