Γιώργος Σκαφιδάς
Στη σκιά των καταστροφικών σεισμών που έπληξαν περιοχές της Τουρκίας και της Συρίας την περασμένη Δευτέρα, το ερώτημα επανέρχεται αυτόματα αποκαλύπτοντας (εύλογες) ανησυχίες και (αγαθές) προθέσεις. Μπορεί η διπλωματία των σεισμών ή των καταστροφών, όπως λέγεται, να φέρει την ειρήνη; Μπορεί μια καταστροφή να κλείσει ή να συγκαλύψει πληγές, ευνοώντας την αποκατάσταση των δεσμών μεταξύ ανταγωνιστών ή εμπολέμων;
Ο καθηγητής στο University College – UCL του Λονδίνου, Ιλάν Κέλμαν, που μελετά τις επιδράσεις των καταστροφών, είναι μάλλον απαισιόδοξος. H «διπλωματία των καταστροφών» (disaster diplomacy) δεν αρκεί, μεσομακροπρόθεσμα, για να φέρει την ειρήνη, δηλώνει στους Financial Times.
Η εμπειρία των ελληνοτουρκικών επίσης δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια μεσομακροπρόθεσμης αισιοδοξίας, καθώς η κατάσταση έχει, πια, επιδεινωθεί δραματικά εάν συγκριθεί με την περίοδο μετά τους σεισμούς του 1999.
Οι επεκτατικές αξιώσεις της τουρκικής ηγεσίας, ακόμη και αν ατονήσουν για ένα διάστημα, αργά ή γρήγορα θα επανέλθουν. Δεν μιλάμε, άλλωστε, για επικοινωνιακά καπρίτσια ηγεσιών που είναι περαστικές, αλλά για επιλογές χάραξης μακροπρόθεσμης υπερκομματικής στρατηγικής από την πλευρά μηχανισμών το πνεύμα των οποίων βρίσκεται στον πυρήνα της τουρκικής θεώρησης.
Για επιλογές που έχουν ήδη περάσει από τη θεωρία στην πράξη μέσα από επιστολές στον ΟΗΕ, επίσημα κείμενα και χάρτες (της καλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας»), προκλήσεις επί του πεδίου (υπερπτήσεις στο Αιγαίο, παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, παραβιάσεις των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό), παράνομες συμφωνίες με άλλους δρώντες (τουρκολιβυκά μνημόνια) κ.ά.
Με φόντο την ανείπωτη καταστροφή που άφησαν πίσω οι σεισμικές δονήσεις της περασμένης Δευτέρας, θα πολλαπλασιάζονταν, ωστόσο, και οι επικλήσεις στην ελληνοτουρκική φιλία. Ορθότατες οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης, πολύ δε περισσότερο όταν συνοδεύονται από πράξεις (φραστικές υπερβολές και photoshop-αρισμένες εικόνες προσφέρουν λιγότερα, επί της ουσίας, από όσα θα ήθελαν οι δημιουργοί τους). Ορθότατη η άμεση κινητοποίηση της ελληνικής ΕΜΑΚ. Από εκεί και πέρα ωστόσο, στην πράξη της εξωτερικής αλλά και της εσωτερικής πολιτικής… όλα είναι θέμα διαχείρισης.
Εάν κάθε μεγάλη κρίση είναι παράλληλα και μια ευκαιρία, τότε η τρέχουσα κρίση δίνει στον Ερντογάν την «ευκαιρία» να βγει από τέλματα στα οποία είχε εγκλωβιστεί με δική του ευθύνη.
Ξαφνικά, με φόντο τον καταστροφικό σεισμό, η τουρκική ηγεσία (Σοϊλού, Τσαβούσογλου κ.ά.) βρίσκεται να συνομιλεί σε καλό και «αλληλέγγυο» κλίμα με τους Αμερικανούς… τους οποίους μόλις 24ωρα νωρίτερα κατηγορούσε ως… πραξικοπηματίες και εχθρούς της Τουρκίας.
Ξαφνικά, Τούρκοι διπλωμάτες πλέκουν δημόσια το εγκώμιο της Ελλάδας που έσπευσε να βοηθήσει, και ο Καλίν στέλνει ευχαριστίες στον Μητσοτάκη, προφανώς ξεχνώντας εκείνο το «γιοκ» της τουρκικής ηγεσίας.
Ξαφνικά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες στέλνουν επιστολή συμπαράστασης στον Ερντογάν… ο οποίος όμως μόλις λίγα 24ωρα νωρίτερα διεμήνυε ότι «θα το πληρώσουν» όσοι Ευρωπαίοι έκλεισαν προσωρινά τα προξενεία τους στην Τουρκία για λόγους ασφαλείας.
Παράλληλα, με φόντο τους καταστροφικούς σεισμούς, δείχνει να παίρνει ώθηση και η επιχειρούμενη επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ, ενώ την ίδια ώρα πολλοί διερωτώνται εάν η τρέχουσα κρίση μπορεί να φέρει πιο κοντά μια συνάντηση Ερντογάν – Άσαντ.
Για τον ίδιο τον Ερντογάν, βέβαια, αυτό που «καίει» επί του παρόντος είναι το εσωτερικό μέτωπο και εκεί τα πράγματα δεν πάνε καλά. Κάθε άλλο.
Μόλις λίγους μήνες πριν από τις διπλές εκλογές της 14ης Μαΐου (εάν εκείνες δεν μετατεθούν χρονικά για πιο μετά) και εκατό χρόνια έπειτα από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκίας, ο Ερντογάν καλείται να διαχειριστεί ένα νέο μπαράζ επικρίσεων: για τη βοήθεια που δεν έφτασε στους πληγέντες αρκετά γρήγορα / τη δόμηση στις σεισμογενείς περιοχές που υπήρξε διαχρονικά πλημμελής με την ανοχή του τουρκικού κράτους / τις προσκείμενες στο προεδρικό-κυβερνητικό περιβάλλον ιδιωτικές εταιρείες που ανέλαβαν να φέρουν σε πέρας αυτήν την προβληματική δόμηση με τις ευλογίες της πολιτικής ηγεσίας / το πάθημα του 1999 που δεν έγινε μάθημα / της εκ των έσω «διαφθορά» υπηρεσιών και θεσμών αρωγής όπως είναι οι AFAD, TIKA και Ερυθρά Ημισέληνος / την έλλειψη επικοινωνίας και συντονισμού με τους δημάρχους που προέρχονται από κόμματα της αντιπολίτευσης κ.ά.
Η πλευρά Ερντογάν απαντά στις επικρίσεις υποστηρίζοντας ότι κανείς δεν θα μπορούσε στην πραγματικότητα να έχει προετοιμαστεί για έναν τόσο μεγάλο σεισμό (7,8 και 7,5 Ρίχτερ) και εν συνεχεία βγαίνει στην αντεπίθεση: κατηγορώντας την αντιπολίτευση για καιροσκοπισμό, αποκηρύσσοντας τους επικριτές της ως «5η φάλαγγα», ρίχνοντας μαύρο στο Twitter… Που θα οδηγήσει όλο αυτό; Όλα είναι θέμα διαχείρισης…
Δημοσίευση σχολίου