«ΑΚΟΥΣΤΕ, ΕΙΝΑΙ σαν τη μουσική. Το παιχνίδι των δαχτύλων με τον πηλό επάνω στον τροχό είναι στιγμή καλλιτεχνική και ολοζώντανη. Απαιτεί τεχνική και αυτοέλεγχο των χεριών και του νου», λέει ο κεραμέας κ. Γιάννης Σταγκίδης. Έπειτα από σπουδές Κεραμικής και τρεις επισκέψεις στο ξακουστό χωριό Θραψανό Ηρακλείου, εκεί όπου οι αγγειοπλάστες φτιάχνουν πιθάρια με τεχνική μοναδική που κρατά από τη μινωική εποχή, ο κ. Σταγκίδης.... έστησε το δικό του εργαστήριο έξω από τον Κολινδρό Πιερίας, στο χωριουδάκι Παλιάμπελα. Επιμένει να κατασκευάζει πιθάρια ακολουθώντας την αρχέγονη τεχνική των Κρητών, αντιγράφοντας ακόμη κι έναν αρχαίο κλίβανο χωμένο στη γη. Συλλέγει αργιλόχωμα από τα Πιέρια Όρη και παίζει τον πηλό στα δάχτυλα μέχρι να πλάσει στο εργαστήρι του μινωικά πιθάρια.
«Ασχολήθηκα με διάφορα επαγγέλματα, ακόμη και ως λογιστής εργάστηκα, έως ότου αφοσιωθώ στην αγγειοπλαστική. Το βασικότερο λοιπόν βήμα για την κατασκευή των πιθαριών είναι η συλλογή αργιλοχώματος. Μελέτησα και μπορώ να επιλέγω τριών ειδών χώματα από τα πρανή των δρόμων στα Πιέρια Όρη», περιγράφει ο κεραμέας όση ώρα παίζει με τον υγρό πηλό επάνω στον τροχό.
Η διαδικασία
Το αργιλόχωμα ρίχνεται στο νερό και πριν ακόμη καθήσει στον πάτο του βαρελιού, το μείγμα κοσκινίζεται και απλώνεται στο έδαφος σε ειδικές «απλώστρες». Εκτεθειμένο στον ήλιο, το υγρό χώμα θα παραμείνει στο έδαφος για μερικές ημέρες έως ότου χάσει μεγάλο μέρος από την υγρασία του και γίνει εύπλαστο σαν πλαστελίνη. Αυτή η καφετιά «πλαστελίνη», η πρώτη ύλη για την παραγωγή αγγείων, συλλέγεται και κλείνεται αεροστεγώς σε νάιλον σακούλες, από όπου ο κεραμέας παίρνει κάθε φορά την ποσότητα που χρειάζεται να βάλει στον κεραμικό τροχό του.
«Στον τροχό είναι το μεγάλο στοίχημα. Ο πηλός είναι πλέον έτοιμος για διαμόρφωση κι εκεί είναι που συνεργάζεται το μυαλό με τα χέρια. Ένα πιθάρι αποτελείται από μικρότερα τμήματα, κυκλικά "ζωνάρια", ανάλογα με το ύψος του. Για παράδειγμα, ένα πιθάρι 60 εκατοστών αποτελείται από τέσσερα τμήματα, τις "στομωσιές" όπως ονομάζονται στην Κρήτη, ενώ ένα μεγάλο πιθάρι ύψους 1,2 μ. χρειάζεται έως και οκτώ τμήματα για να γίνει. Αυτό συμβαίνει γιατί το κάθε "ζωνάρι" πρέπει πρώτα να τραβήξει, να στερεωθεί κάπως πριν τοποθετηθεί το επόμενο», εξηγεί ο κ. Σταγκίδης. Τα μινωικά πιθάρια παραμένουν στον δυνατό ήλιο για δύο ή τρεις ημέρες και στη συνέχεια ψήνονται στον κεραμικό κλίβανο, για 12 ώρες στους 1.050 βαθμούς Κελσίου.
Αρχαίος κλίβανος
Στην αυλή του εργαστηρίου- σπιτιού του ο κ. Σταγκίδης έχει κατασκευάσει ένα αντίγραφο αρχαίου κλίβανου, όμοιο με εκείνους στους οποίους έψηναν οι αρχαίοι Κρήτες τα περίφημα κεραμικά τους. «Πριν από 15 χρόνια, όταν γινόταν η διάνοιξη της σιδηροδρομικής γραμμής στην περιοχή μας, είχαν έρθει στο φως τα θεμέλια πέντε αρχαίων φούρνων. Θέλοντας να πειραματιστώ, ζήτησα μερικά στοιχεία παραπάνω από τους αρχαιολόγους της ανασκαφής και κατάφερα να φτιάξω ένα αντίγραφο μέσα στο έδαφος. Μπορώ να πω ότι ψήνει καλύτερα τα κεραμικά από τους σύγχρονους ηλεκτρικούς φούρνους, καθώς αποτυπώνονται καλύτερα τα γήινα χρώματα», επισημαίνει ο κεραμέας.
Η «κοιτίδα»
Μητρόπολη της αγγειοπλαστικής στην Κρήτη θεωρείται το χωριό Θραψανό στον Νομό Ηρακλείου. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι κεραμείς, εφαρμόζοντας τα μυστικά του επαγγέλματος από τα μινωικά χρόνια.
Τα πρώτα κεραμικά ευρήματα στην Κρήτη χρονολογούνται στο 7000 π.Χ., ωστόσο η αγγειοπλαστική ήκμασε αρχικά στα πρώτα μινωικά χρόνια (3000- 2100 π.Χ.) κι έφθασε στην κορύφωσή της στα μέσα μινωικά χρόνια (2100- 1600 π.Χ.).
Δημοσίευση σχολίου